رضا شاه که شدیداً تحت تأثیر سفر ترکیه و بی‌حجابی زنان آنجا قرار گرفته بود، این مسئله را پس از گذشت یک سال از سفرش به ترکیه در آذر ۱۳۱۴ به «رئیس‌الوزرا» گفت: از وقتی که به ترکیه رفتم و زن‌های آن‌ها را دیدم دیگر از هر چه زن چادری است بدم آمده‌ است. اصلاً چادر و چاقچور دشمن ترقی و پیشرفت مردم است.

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،  دو اصل اساسی همیشه پیش وری رضاشاه بود؛ اول مبارزه با روحانیت و نیرو‌های مذهبی و دوم تقلید و کپی‌برداری از غرب. این تقلید به حدی بود که در محور‌های اساسی اصلاحات رضاشاهی، تغییر جایگاه زنان، آن هم با استفاده از زور و نماد‌های غربی، مسئله‌ای بود که بیشترین مخالفت‌ها را به همراه داشت.

صدور فرمان رسمی کشف حجاب توسط رضاشاه

زمانی که امان‌الله خان و همسرش شاه و ملکه افغانستان در سال ۱۳۰۸ به ایران آمدند، ملکه افغانستان بی‌حجاب بود. روحانیون از رضاشاه خواستند ملکه افغانستان را مجبور به داشتن حجاب کند که رضاشاه نپذیرفت. در همین زمان شایعاتی دربارهٔ تصویب قانون منع حجاب پخش شد.

بیشتر بخوانید: کشف حجاب اجباری سوغاتی از فرنگ + فیلم

رضاشاه در خرداد ۱۳۱۳ پس از تنها سفر خارجی‌اش به ترکیه، تحت تأثیر اقدامات متجدد آتاتورک قرار گرفت. هرچند شایعاتی دربارهٔ ممنوعیت حجاب در مدارس دخترانه پخش شد، ولی قانونی در این راستا تصویب نشد.

رضا شاه که شدیداً تحت تأثیر سفر ترکیه و بی حجابی زنان آنجا قرار گرفته بود، این مسئله را پس از یک سال از گذشت سفر به ترکیه در آذر ۱۳۱۴ به محمود جم «رئیس‌الوزرا» چنین گفت: از وقتی که به ترکیه رفتم و زن‌های آن‌ها را دیدم دیگر از هر چه زن چادری است بدم آمده‌ است. اصلاً چادر و چاقچور دشمن ترقی و پیشرفت مردم است.

بخشنامهٔ کشف حجاب ۲۷ آذر ۱۳۱۴ از طرف رئیس‌الوزرا به دربار فرستاده شد و رضاشاه در ۱۷ دی ۱۳۱۴ طی جشن فارغ‌التحصیلی دختران در دانشسرای مقدماتی رسماً فرمان کشف حجاب را صادر کرد.

اما تفاوت شیوه کشف حجاب توسط رضا شاه با روش آتاتورک این بود که کشف حجاب در ترکیه اختیاری بود و علاوه بر آن آتاتورک فعالیت‌های برنامه‌ریزی شده و تبلیغات محتاطانه‌ای برای تشویق زنان به برداشتن حجاب اجرا کرد، اما رضاشاه این کار را با زور و اجبار انجام داد و به‌ طور ناگهانی حق انتخاب را از زنان گرفت؛ تا جاییکه بخشی از زنان که مسن‌تر بودند در خانه محبوس شدند.

واکنش رجال سیاسی ایران به فرمان کشف حجاب

بیشتر رجال سیاسی موافق طرح کشف حجاب بودند. حتی برخی از آنان، طراح این برنامه بودند. یکی از این‌ها علی‎اصغر حکمت، وزیر معارف رضاشاه است که بانی مراسم ۱۷ دی و اعلام رسمی کشف حجاب در آن روز شد. یکی دیگر از این رجال، جم وزیر داخله و رئیس‎الوزراء زمان اعلام کشف حجاب است. وی همان کسی است که برای خوش‎خدمتی نسبت به طرح رضا شاه، دستور داد شبانه مسجد گوهرشاد مشهد را که مخالفین کشف حجاب و لباس اروپایی در آن تجمع کرده بودند، به گلوله ببندند. حکمت و جم، در حقیقت دو بازوی پرتوان رضاخان برای انجام مراسم ۱۷ دی محسوب می‎شدند.

جز خانواده سلطنتی، زنان اشراف، امراء و رجال سیاسی در فراهم ساختن زمینه‎های کشف حجاب نقش چندانی نداشتند. در واقع، روز ۱۷ دی ماه ۱۳۱۴، بانوان رجال و وزراء برای اولین بار بدون حجاب در مراسم افتتاح دانشسرای مقدماتی شرکت کردند. در همین مراسم بود که وزراء برای اولین بار توانستند با خانم‎های یکدیگر آشنا شوند. رضاشاه در صحبتی با وزراء و معاونین آن‌ها گفته بود: حضور دختران من باید سرمشق زن‌های شما وزراء و معاونین باشند.

در تمام طول سخنرانی شاه بعضی از بانوان چنان از بی حجابی خود ناراحت بودند که رو به دیوار ایستاده و روی خود را بر نمی‌گرداندند و از گریه خود نمی‌توانستند جلوگیری نمایند. از فردای آن روز، بر سر کردن چادر در خیابان‌های تهران ممنوع گردید.

برخورد قهرآمیز با مخالفین کشف حجاب

اولین واکنش دولت رضاشاه در قبال مخالفین اخطار شدیداللحنی بود که به هیچ‎وجه قصوری در انجام وظایف ننمایند. در بخشنامه رئیس‎الوزراء و وزیر امور داخله آمده است که «هیچ کس از بانوان نباید با چار قد در معابر دیده شوند والا حکام در درجه اول مسئول و شدیداً مورد مؤاخذه قرار خواهند گرفت.»
در پی این بخشنامه والیان ولایات به حاکمان شهر‌ها ابلاغ کردند که دقیقاً طبق مفاد بخشنامه ریاست وزراء عمل نمایند و در صورتی که در انجام «این امر قصور نموده یا می‎نمایند حسب‎الامر ریاست وزراء از خدمت منفصل خواهند شد.»

از مهمترین مخالفت‌ها با کشف حجاب و برخورد قهرآمیز با آن واقعهٔ مسجد گوهرشاد مشهد یا قیام گوهرشاد در تیر ماه سال ۱۳۱۴ هجری خورشیدی است. احمد بهار در روزنامه بهار به تاریخ ۷/۳/۱۳۲۱ تعداد کشته‌ها این واقعه را ۱۷۵۰ نفر ذکر کرده و علیرضا بایگان نیز که از شاهدان واقعه بوده، عده ۱۶۷۰ را تایید کرده است.

بازخوانی بیانات امام و رهبری / چادر یک حجاب ایرانی است

بازخوانی سخنان امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری پیرامون فرمان کشف حجاب و نگاه به نوع پوشش زنان در جای خود محل تامل و دقت است.

در کتاب صحیفه امام، ج. ۱۳، ص. ۱۹۰ آمده است: شاید شما هیچ کدامتان یادتان نباشد که آن وقت چه کردند، کوچک بودید؛ اما من تلخی این کشف حجابی که این‌ها کردند و اسمشان را بعدا "آزاد زنان و آزاد مردان" «پسر رضاخان گذاشت» من تلخی‌اش باز در ذائقه‌ام هست. شما نمی‌دانید چه کردند با این زن‌های محترمه و چه کردند با همه قشر‌ها. الزام می‌کردند هم تجار را، هم کسبه جز را، هم روحانیت را، هر جا زورشان می‌رسید به اینکه مجلس بگیرید و زن‌هاتان را بیاورید درمجلس، بیاورید در مجلس عمومی، آن وقت اگر این‌ها تخلف می‌کردند، کتک دنبالش بود، حرف دنبالش بود، همه چیز‌ها و حرف‌ها بود؛ و این‌ها می‌خواستند زن را وسیله قراربدهند از برای اینکه سرگرمی حاصل شود برای جوان‌ها و در کار‌های اساسی اصلا واردنشود. خانم‌ها وظایف اجتماعی خودشان را و وظایف دینی خودشان را عمل بکنند و عفت عمومی را حفظ بکنند و روی آن عفت عمومی کار‌های اجتماعی و سیاسی را انجام بدهند، نه مثل سابق که فرض کنید این‌ها یک زنی را هم وارد می‌کردند در مجلس، اما چه زنی بود و چه کار می‌خواست بکند. حالا هم وارد شدند بعضی خانم‌ها در مجلس، این ورود غیر آن ورود است، آن یک ورودی بود، این هم یک ورود. آن‌ها مجالس داشتند، روز زن داشتند؛ روزی که برای کشف حجاب بود.

رهبری در دیدار به مناسبت روز پرستار و ولادت حضرت زینب (س) پیرامون بحث حجاب و چادر فرمودند: مردم ما چادر را انتخاب کرده‏اند. البته ما هیچ وقت نگفتیم که «حتماً چادر باشد، و غیرچادر نباشد.» گفتیم که «چادر بهتر از حجاب‌هاى دیگر است.» ولى زنان ما مى‏خواهند حجاب خودشان را حفظ کنند. چادر را هم دوست دارند. چادر، لباس ملى ماست. چادر، پیش از آن‏که یک حجاب اسلامى باشد، یک حجاب ایرانى است. مال مردم ما و لباس ملى ماست.

ایشان در دیدار اعضای شورای فرهنگی اجتماعی زنان بحث پیرامون چادر را حاشیه دانسته و با تاکید بر اینکه غربی‌ها به دنبال استیلای فرهنگی هستند فرمودند: شما خیال کرده‏اید که اگر ما چادر را کنار گذاشتیم، فرضاً آن مقنعه‏ کذایى و آن لباس‌هاى «و لیضربن بخمرهنّ على جیوبهنّ» و همان هایى را که در قرآن هست، درست کردیم، دست از سر ما بر مى‏دارند؟ نه، آن‌ها به این چیز‌ها قانع نیستند؛ آن‌ها مى‏خواهند همان فرهنگ منحوس خودشان عیناً این‏جا عمل بشود؛ مثل زمان شاه که عمل مى‏شد. در آن زمان، زن اصلاً پوشش و حجابى نداشت؛ حتّى در این‏جا‌ها وقتى نوبت به این کار‌ها مى‏رسد، بى‏بندوبارى خیلى بیش‌تر هم مى‏شود؛ کمااین‏که در زمان شاه، بى‏بندوبارى‏یى که در همین شهر تهران و بعضى دیگر از شهرهاى کشور ما بود، از معمول شهرهاى اروپا بیش‌تر بود! زن معمولى در اروپا، لباس و پوشش خودش را داشت؛ اما در این‏جا آن‏طورى نبود. آن‏طور که دیده بودیم و شنیده بودیم و مى‏دانستیم و مناظرى که از آن وقت الان جلوى نظر من هست، انسان واقعاً حیرت مى‏کند که چرا بایستى این‏گونه بشود؛ کمااین‏که در خیلى از کشورهاى متأسفانه عقب‏مانده‏ مسلمان و غیرمسلمان هم همین‏طور است. بنابراین، باید به دقت و با نهایت کنجکاوى و بدون اغماض، مسائل ارزشى را رعایت کرد.

سردارنقدی: رضاشاه با بی سوادی ۲۰ سال حکومت کرد

عملکرد رضاشاه را می‌توان ملغمه‌ای از استبداد و دیکتاتوری عریان و دین ستیزی آشکار دانست. سوء ظن و بدبینی نسبت به اطرافیان و بی‌حرمتی، فحاشی و بی‌سوادی از ویژگی‌های شخصیتی رضاخان بود و این ویژگی‌ها در دوره سلطنت نامبرده خود را به عیان نشان داد.

وی پس از به قدرت رسیدن یک دین ستیزی عریان و آشکار را به نمایش گذاشت و در یکی از گام‌های برنامه دین ستیزانه خود به کشف حجاب پرداخت.

سردار محمدرضا نقدی در نشست هادیان سیاسی در مجتمع بعثت کرمانشاه با اشاره به سلسله پادشاهی در ایران گفت: در تاریخ ایران هیچگاه شاهان با سوادتر از بقیه مردم نبوده اند و اغلب حتی از اطرافیان خودشان نیز بی سواد‌تر بوده اند نمونه اش رضاخان بوده است که با بی سوادی کامل ۲۰ سال حکومت کرد در حالی که در اطرافش این همه پزشک و مهندس و تحصیلکرده بودند.

نقدی در ادامه تاکید کرد: در طول تاریخ ایران هر شاهی که رفته است مردم جشن گرفته اند و آخرینش جشن مردم به خاطر رفتن رضا شاه و محمدرضا شاه پهلوی است.

معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه در ادامه افزود: انقلاب اسلامی ما را از این سلسله نکبت بار نجات داد و گرنه همین رضاخان پاپتی وقتی از کشور فرار کرد معادل هفت میلیارد دلار ثروتش بود به گونه‌ای که ۶۴ هزار ملک از بهترین املاک کشور به نامش بود.

عملکرد رضاشاه در دوره پادشاهی اش نشان می‌دهد که وی نه پدر ایران نوین که بانی تخریب کشور و سپردن آن به بیگانگان شدیدتر از آنی که پیش از او توسط سلاطین بی‌کفایت در جریان بوده می‌باشد.

منبع: شبکه اطلاع رسانی راه دانا

انتهای پیام/