ساحت‌های خدمت رسانی به مردم در سیره فاطمه زهرا (س)
زندگی معصومین (ع) برای همه اسوه و الگویی نیکوست؛ الگویی که می‌تواند انسان‌ها را در مسیر تعالی هدایت کند؛ الگویی جامع و کامل که همه ابعاد فردی و اجتماعی بشر را در بر می‌گیرد.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، استاد یوسفی غروی، پژوهشگر تاریخ اسلام در خصوص خدمت رسانی در سیره حضرت فاطمه (س) گفت: اهتمام و توجه به رعایت حقوق دیگران در سیره معصومین(ع) جایگاهی ویژه دارد؛ آن بزرگواران در دوران حیات پربرکت خود، با کلام و عمل به پیروانشان آموختند که برای پرورش معنویت در وجود خود، از دقت در احوال دیگران و تلاش برای کاستن از آلام و رنج‌های همنوع خود، کوتاهی نکنند.
بیشتربخوانید: حکم پوشیدن لباس مشکی در ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا (س)
پرداختن به این وظیفه انسانی، بخش مهمی از زندگی معصومین(ع) را در بر می‌گرفت؛ آن وجودهای مقدس، خود را وقف مردم می‌کردند و در این مسیر از بذل مال و تحمل سختی‌ها، امساک نمی‌کردند. نگاهی به صفحات زرین تاریخ زندگی 14 معصوم(ع)، گواهی بر این مدعاست. اما در بین آن برگزیدگان الهی، سیره اجتماعی دختر گرامی پیامبر اسلام(ص)، حضرت فاطمه زهرا(س)، جایگاهی ممتاز و حتی بی‌بدیل دارد؛ هرچند که در بهره‌گیری از سیره آن بانوی دو عالم، تفاوتی در زن و مرد بودن فراگیرنده وجود ندارد و همه مؤمنان می‌توانند بر سر سفره کرامت حضرت فاطمه(س) بنشینند، اما در برخی جزئیات، آن حضرت اسوه‌ای نیکو برای بانوان مسلمان محسوب می‌شود. در سالروز شهادت مظلومانه دختر گرامی رسول‌خدا(ص)، در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدهادی یوسفی غروی، استاد برجسته تاریخ اسلام، به بررسی برخی ابعاد سیره اجتماعی حضرت زهرا(س) پرداختیم. استاد یوسفی غروی در مصاحبه با خراسان، ضمن اشاره به جلوه‌های مختلف سیره اجتماعی بانوی گرامی اسلام، از مردم داری حضرت فاطمه(س)، به عنوان یکی از مهم ترین وجوه سیره اجتماعی آن حضرت نام برد.
سیره حضرت فاطمه زهرا(س) در حوزه مسائل اجتماعی، در برگیرنده چه نکات و آموزه‌هایی است؟
وجود مقدس حضرت فاطمه زهرا(س)، در جامعه اسلامی آن روز و در شهر مدینه، از جایگاهی بسیار ممتاز برخوردار بود و این جایگاه ممتاز، نه فقط به دلیل دختر رسول‌خدا(ص) بودن، بلکه به واسطه شخصیت و سیره اجتماعی والا و الهی آن بانوی بزرگوار نیز بود. در سراسر دوران حیات پربرکت بانوی دو عالم، می‌توان نمونه‌های ناب و در خور ذکر فراوانی در این زمینه یافت. آن حضرت در توجه به امور اجتماعی و پرداختن به حل مشکلات مردم و تلاش در این مسیر، نمونه بود. روایت مشهوری که در این باره وجود دارد، به شب عروسی حضرت فاطمه(س) با امیرمؤمنان(ع) مربوط می‌شود؛ هنگامی که آن بانوی گرامی در لحظه خروج از منزل پدر و عزیمت به خانه شوهر، لباس نو خود را به فقیری بخشید و در آن لحظات نیز، از رسیدگی به نیاز نیازمندان، خودداری نکرد.
نمونه دیگر این توجه که تا حد ایثار و از خودگذشتگی در راه رفع حاجات نیازمندان، قابل توصیف است، هنگامی اتفاق افتاد که آن حضرت، به همراه همسر بزرگوارش، چند روز متوالی، نانی را که برای افطار در اختیار داشتند، به یتیم و اسیر و مسکین بخشیدند و به افطار با آب اکتفا کردند و آیه شریفه «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیرا»(انسان-8) در حق آن بزرگواران نازل شد. نکته دیگری که باید به آن اشاره کنم، موضوع مراجعه زنان مدینه به حضرت زهرا(س) برای پرسیدن مسائل شرعی و شنیدن روایت است. آن حضرت در بسیاری از اوقات، با حوصله فراوان، پاسخگوی پرسش‌های پرشماری بود که از سوی بانوان مسلمان مطرح می‌شد و این رویکرد را می‌توان به عنوان یکی از ویژگی های سیره اجتماعی حضرت فاطمه(س) در نظر گرفت.
یکی از وجوه بسیار مهم سیره اجتماعی معصومین(ع) و از جمله حضرت فاطمه زهرا(س)، مردمداری و توجه آن ها به حقوق عامه است. لطفاً در این زمینه هم مطالبی را برای خوانندگان خراسان ارائه بفرمایید.
به نکته خوبی اشاره کردید. مردمداری به عنوان یکی از مهم ترین جنبه‌های سیره اجتماعی معصومین(ع) و از جمله حضرت فاطمه زهرا(س)، بسیار قابل توجه و مطالعه است. بانوی بزرگوار اسلام به رعایت حقوق دیگران، توجه خاصی داشت. حدیث مشهوری در منابع معتبر از امام حسن مجتبی(ع) نقل شده است که بر اساس آن، حضرت زهرا(س) در مناجات‌های شبانه، همواره به همسایگان خود توجه داشت و برای آن ها دعا می‌کرد تا جایی که فرزندش، امام حسن(ع) جویای علت این توجه ویژه و مقدم داشتن همسایگان بر اهل خانه در دعا شد و حضرت زهرا(س) فرمود: «الجار ثم الدار؛ اول همسایه و بعد اهل خانه.» در ایام پرمحنت پس از رحلت رسول گرامی اسلام(ص) و روزهای غم‌باری که به شهادت مظلومانه صدیقه طاهره(س) انجامید هم این امر مهم ترک نشد.
جا دارد در این‌جا به این نکته بسیار مهم اشاره کنم که موضوع گریه فراوان حضرت زهرا(س) بر مصیبت فقدان رسول‌خدا(ص) و نیز، حوادث تلخی که پس از این واقعه اتفاق افتاد، حقیقتی است که مرحوم شیخ صدوق در کتاب «أمالی» به آن اشاره دارد. طبق روایتی که وی از حضرت امام صادق(ع) نقل کرده، حضرت فاطمه(س) یکی از پنج نفری است که در تاریخ از آن ها با عنوان «بسیار گریه‌کننده» نام برده شده‌است. با این حال، نقلی که در برخی محافل می‌شود و طبق آن، مردم مدینه از گریه مداوم حضرت زهرا(س) شکایت داشتند و نزد امیرمؤمنان(ع) رفتند و از ایشان خواستند که گریه همسر گرامی‌شان به شب یا روز موکول شود، مستند نیست. این نقل که در واقع به روایت امام صادق(ع) اضافه شده است، مربوط به کتاب «بحارالانوار» مرحوم علامه مجلسی است. در این کتاب ارزشمند، این روایت بسیار طولانی، در چهار صفحه و به نقل از شخصی به نام ورقه بن عبدا... ازدی آورده شده است و البته، علامه مجلسی، به صراحت در ابتدای روایت به این مسئله اشاره می‌کند که «لَم آخذهُ مِنْ أصل یُعَوّل عَلَیه؛ من آن [خبر] را در اصلی قابل اعتماد نیافتم.» (بحارالانوار؛ ج 43؛ ص 174) بنابراین، باید به این مسئله دقت کرد که خبر مذکور، خبر معتبری نیست و گریه و اظهار اندوه حضرت صدیقه طاهره(س)، با وجود شدت و مداومت، به گونه‌ای نبود که مردم را بیازارد و از آن ها سلب آسایش کند.
منبع: روزنامه خراسان
انتهای پیام/
