مردم چه انتظاراتی از رئیس جدید دستگاه قضا دارند؟

به گزارش  خبرنگار سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، عصر روز گذشته (پنج‌شنبه ۱۶ اسفند ماه) رهبر معظم انقلاب  در حکمی حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی را به ریاست قوه‌ی قضائیه منصوب کردند. پیش از این آیت‌الله صادق آملی لاریجانی برای یک دوره ده ساله مسئولیت این قوه را بر عهده داشت.

حدود دو ماه قبل بود که خبر جایگزینی حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی به ریاست قوه قضاییه در رسانه‌ها منتشر شد. حجت الاسلام رئیسی اوایل دی ماه امسال در حاشیه مراسم آغاز عملیات اجرایی شهرک علم و نوآوری عالم آل محمد(ص) خبر انتصاب خود به ریاست قوه قضاییه را رد نکرد و در پاسخ به این سوال که آیا شما رئیس قوه قضاییه می‌شوید، گفته بود: از همان هایی که این خبر را منتشر کرده اند، بپرسید.

شایعات و گمانه‌زنی‌ها در مورد رئیس جدید قوه قضائیه همچنان ادامه داشت تا اینکه حجت‌الاسلام حسن نوروزی، سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضائی روز شنبه ۲۷ بهمن ماه در صحن علنی مجلس از جایگزینی آیت‌الله آملی لاریجانی با حجت‌الاسلام رئیسی خبر داد.

یحیی کمالی‌پور عضو هیئت رئیسه کمیسیون حقوقی، قضایی مجلس هم در گفت‌وگو با خبرنگار مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان،  ۱۷ اسفند را زمان شروع به کار  حجت‌الاسلام رئیسی در  قوه قضائیه اعلام کرد.

تقریبا از همان زمان،  موج دیگری از اظهارنظرها در خصوص سکاندار جدید قوه قضائیه آغاز شد.  در اولین واکنش‌ها، حجت الاسلام محسنی اژه‌ای سخنگوی قوه قضائیه، دوازدهم اسفند ماه در نشستی با خبرنگاران  با تائید خبر انتصاب سید ابراهیم رئیسی به ریاست این قوه گفت: حتما در دوره بعدی ریاست قوه قضاییه هم به رییس جدید آقای رییسی و قوه قضاییه کمک خواهم کرد.

عدالت محوری، فصل مشترک انتظارات از قوه قضائیه

عدالت و مبارزه با فساد یکی از سرفصل‌ها و توصیه‌های اساسی مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب است؛  از سوی دیگر ایشان در حکم خود به حجت الاسلام رئیسی بر اهمیت برقراری عدل در جامعه تاکید کرده و آن‌را موجب اعتماد مردم و دلگرمی آنان به قوه قضائیه در حوادث و منازعات دانستند.

اهمیت توجه به عدالت در سخنان دیگر شخصیت‌های سیاسی، کارشناسان و استادان دانشگاهی نیز مشاهده می‌شود. آیت الله سید احمد  خاتمی، سخنگوی هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری روز  (چهارشنبه ۱۵ اسفندماه) در نشستی خبری پیش از  برگزاری اجلاسیه مجلس خبرگان رهبری  با اشاره به اینکه روسای کنونی و آینده قوه قضائیه از اعضای مجلس خبرگان رهبری هستند گفت: مردم همانند گذشته انتظار اجرا و تحقق عدالت را  از قوه قضائیه دارند.

علی‌اصغر زارعی، جانشین سازمان پدافند غیرعامل کشور در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه دولت گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، اصلی‌ترین کارکرد قوه قضاییه را  عدالت و عدالت محوری معرفی کرده و معتقد است؛ قوه قضائیه باید ضعف‌ها، ‌خلأها و شکاف‌هایی را که در خود وجود دارد از بین برده و در حوزه بسط و توسعه عدالت محوری، آنچه را که مطالبه مقام معظم رهبری و مطالبه مردم ایران است، برآورده کند.

ابراهیم فیاض استاد دانشگاه تهران هم در گفت‌وگو با  خبرنگار حوزه دولت گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، عدالت را اصل اساسی فرهنگ شیعه می‌داند و امیدوار است با شروع فعالیت آقای رئیسی فعالیت‌های عدالت محور در دستگاه قضا شروع شود و شکل سازمان قوه قضاییه به کل عوض می‌شود.

حجت‌الاسلام رئیسی، مردی از جنس دستگاه قضا

حجت‌الاسلام رئیسی مردی از جنس دستگاه قضاست. وی از ابتدای انقلاب و از سال ۱۳۵۹ فعالیت‌ خود را  در جایگاه دادیاری شهرستان کرج آغاز کرد و  با حکم شهید آیت الله قدوسی، به سمت دادستان کرج منصوب شد. پس از چندی در سال ۱۳۶۱ همزمان با دادستانی کرج، دادستانی همدان را نیز پذیرفت. وی در سال ۱۳۶۴ به عنوان جانشین دادستان انقلاب تهران منصوب شد و از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۳ به مدت پنج سال  با حکم رئیس قوه قضائیه دادستان تهران بود؛ پس از دادستانی تهران نوبت به سازمان بازرسی کل کشور  رسید و رئیسی از سال۱۳۷۳ تا سال ۱۳۸۳  به مدت ده سال ریاست سازمان بازرسی کل کشور را به عهده داشت.

این سابقه طولانی در قوه قضائیه موجب استقبال سیاسیون از انتخاب حجت‌الاسلام رئیسی شده و نقطه مشترک بیشتر اظهار نظرها در خصوص انتصاب وی به ریاست قوه قضاییه، آشنایی وی با این قوه است.

"کمتر کسی مانند رئیسی مشرف بر علم حقوق و دستگاه قضایی کشور است." این سخن  آیت‌الله حسن ممدوحی  عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم  در گفت‌وگو با خبرنگار احزاب و تشکل‌های گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، است. این عضو اسبق مجلس خبرگان رهبری معتقد است رئیس جدید دستگاه قضا افرادی را به درون دایره قضائی خواهد آورد که شائبه‌های پیشین در این دستگاه به وجود نیامده و نقاط منفی موجود را نیز از بین خواهند برد.

وجود نقاط منفی از جمله  فساد و اطاله دادرسی مورد تایید بسیاری از صاحب‌نظران است. دستگاه قضا محل رجوع مردم در هنگام اختلافات است و  مشکلات موجود در آن قطعا از چشم مردم دور نمی‌ماند. علی بهادری پژوهشگر عمومی هم  در گفت و گو با  خبرنگار حوزه دولت گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، بر این موضوع تاکید کرده و می‌گوید " آسیب‌های قوه قضاییه، آسیب‌های پنهانی نیست، آسیب‌هایی است که عموم مردم در مراجعه به نهادهای قضایی مشاهده کرده و از آن رنج می‌برند." بهادری حجت الاسلام رئیسی را فردی می‌داند که  اشراف کاملی به بخش‌های مختلف دستگاه قضا دارند و می‌تواند منشاء تحولات عظیمی در دستگاه قضا باشد.

لزوم تغییر در برخی رویکردهای قضایی موضوعی است که بسیاری از حقوقدانان کشور بر آن تاکید دارند؛ نعمت احمدی یکی از همین حقوقدانان است که  معتقد است دستگاه قضا نیاز به یک دگرگونی دارد. البته احمدی در گفت و گو با  خبرنگار حوزه دولت گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، به تجارب حجت‌الاسلام رئیسی هم اشاره کرده و گفته است؛ "  رئیسی در دستگاه قضا از سرباز به سردار تبدیل شده است."

استقبال  از حجت‌الاسلام رئیسی  منحصر به یک طیف خاص سیاسی نمی‌شود

اگر چه حجت‌الاسلام رئیسی  کاندید دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری از جانب طیف موسوم به اصولگرایان و جمنا بود؛ معرفی وی به عنوان رئیس جدید دستگاه قضا با استقبال همه گروه‌ها و احزاب سیاسی مواجه شد.

سیدمصطفی هاشمی‌طبا فعال سیاسی اصلاح طلب و یکی از رقبای رئیسی در انتخابات سال ۱۳۹۶ معتقد است حجت‌الاسلام رئیسی با پیچ و خم‌های دستگاه قضا آشنا است. وی در گفت‌وگو با خبرنگار احزاب و تشکل‌های گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اینکه کار دستگاه قضا بسیار سنگین و طاقت‌فرساست، تاکید کرد: به نظر من حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی شایستگی ریاست بر قوه قضاییه را دارند.

محمدرضا خباز از دیگر فعالان سیاسی اصلاح طلب با اشاره به شخصیت حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی  اظهار کرد: خداوند متعال را سپاسگزاریم که شرایطی برای قوه قضاییه ایجاد شد تا برای نخستین بار در طول ۴۰ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شخصیتی از بدنه این قوه به ریاست آن برسد.

خباز حبس زدایی را یکی از اولویت‌های دستگاه قضا می‌داند و معتقد است اگر چه در سال‌های اخیر اقداماتی در قوه قضاییه برای حبس‌زدایی صورت گرفته است، اما این اقدامات باید با شدت و جدیت بیشتری دنبال شود.

مقام معظم رهبری در حکم اخیر خود به لزوم تحول در قوه قضائیه، آن‌گونه که زیبنده گام دوم انقلاب باشد، تاکید کردند. رهبر انقلاب سند تحول قضائی حجت الاسلام رئیسی را که پیش از این توسط وی به رهبر انقلاب ارائه شده بود، مفید و کارساز دانسته و  چند نکته را رئیس جدید دستگاه قضا متذکر شدند.

لزوم زمانبندی در اجرای برنامه‌ها، رعایت مردمی بودن،  انقلابی بودن و ضد فساد بودن از این توصیه‌هاست.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین توجه به عنصر نیروی انسانی صالح و استفاده از قضات پاک را  شرط لازم و اوّل برای همه توفیقات حجت‌الاسلام رئیسی معرفی کردند و از وی خواستند در برخورد قضائی ملاحظه‌ی کسی را نداشته باشند.

حسین کنعانی مقدم در گفت‌وگو با خبرنگار احزاب و تشکل‌های گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، پیشگیری از وقوع فساد را یکی از مهم‌ترین وظایف دستگاه قضایی کشور دانسته و معتقد است" امروز یکی از مهم‌ترین مسائل نظام، مبارزه با فساد سازمان یافته و متاسفانه وابسته به دستگاه‌های دولتی است که کشور را با چالش‌های بسیاری مواجه کرده است.

این  فعال اصولگرا حجت‌الاسلام رئیسی را متولد دستگاه قضا می‌داند اما معتقد است برای مشخص شدن سیاست‌های آتی قوه قضائیه باید دید تیمی که قرار است ایشان را همراهی کند، چه کسانی بوده و  چه نظریاتی در خصوص مسائل مختلف دارند.

دوران جدید قوه قضائیه باید زیبنده گام دوم انقلاب باشد

رهبر معظم انقلاب در تیرماه سال  ۱۳۷۸ ، هدف اصلی قوه قضائیه را دادرسی مردم دانستند و افزودند: غایت مطلوب برای قوه‌ی قضائیه در عرصه‌ی عملی این است که وضع قوه‌ی قضائیه به آنجا برسد که هر کسی در کشور، در جامعه‌ی اسلامی احساس کرد که کسی میخواهد به او ظلم کند یا کسی به او ظلمی کرده است، تعدی‌ای کرده است، دلخوش باشد به اینکه به قوه‌ی قضائیه مراجعه میکنم و مشکل را برطرف می‌کنم.

در حکم اخیر رهبر انقلاب به حجت‌الاسلام رئیسی باز هم بر این هدف تاکید شده و ایشان از رئیس جدید دستگاه قضا می‌خواهند با نَفَسی تازه و انگیزه‌ئی مضاعف و نظم و تدبیری حکمت‌آمیز، دوران جدید را که زیبنده‌ی گام دوم انقلاب است، با قدرت و جدیت آغاز کند.

مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب فساد اقتصادی و اخلاقی و سیاسی را  توده‌ی چرکین کشورها و نظام‌ها خواندند که اگر در بدنه‌ی حکومت‌ها عارض شود، زلزله‌ای ویرانگر برای مشروعیت آن‌ها خواهد بود .

ایشان خطر بُروز این تهدید را در جمهوری اسلامی هرگز بعید ندانسته و  معتقدند: این موضوع  ایجاب می‌کند که دستگاهی کارآمد با نگاهی تیزبین و رفتاری قاطع در قوای سه‌گانه حضور دائم داشته باشد و به‌ معنای واقعی با فساد مبارزه کند.

امروز نگاه‌ها بیش از هر نهادی به قوه قضائیه است. دستگاهی که برای تحقق عدالت و مبارزه با فساد در کشور فعالیت می‌کند. استفاده از جوانان مومن و پاک همان‌گونه که در بیانیه گام دوم رهبری هم بدان اشاره شده است؛ امیدها را برآورده خواهد ساخت.

گزارش از علی قدمی