به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، رشد و توسعه جامعه بشری بی شک به آب وابسته بوده و خواهد بود در این بین تالاب‌ها به عنوان بخشی از منابع آبی و مهم درچرخه طبیعت نقش اساسی دارند. اثرات مطلوب اقتصادی تالاب‌ها امروزه مشهود است و در برخی از کشور‌های توسعه یافته به منبع درآمدی در بخش درآمد ناخالص ملی وتوسعه گردشگری تبدیل شده است.

امید یوسفی رئیس اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل محیط زیست آذربایجان غربی در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،گفت: ایران یکی از کشور‌هایی است با مساحت ۱ میلیون ۴۸۶ هزار و ۴۳۶ هکتار تالاب دربخش داشتن تالاب کوچک وبزرگ جایگاه مهمی بین کشور‌های جهان دارد، با وجود داشتن بیش از ۱۰۵ تالاب بین المللی دارای ۳۵ تالاب ثبت شده در کنوانسیون رامسر در قالب ۲۴ عنوان است آذربایجان غربی هم با دارابودن ۱۰۰ زیستگاه آبی که ۲۱ رودخانه فصلی و دائمی و ۷۹ تالاب دومین استان‌های مهم کشور از نظر حجم آب‌های روی سطح در بخش داشتن تالاب به شمار می‌رود. تالاب‌های استان بیشتر در بخش جنوبی آذربایجان غربی ازجمله مهاباد، بوکان، نقده و میاندوآب واقع شده اند که یکی از آن‌ها تالاب بسیار مهم وبین المللی کانی برازان است. مهاباد در مجموع ۷ تالاب به نام‌های سد یوسفکند، سد و رودخانه، تالاب قره قشلاق، تالاب قره داغ، تالاب کانی برزان، قوپی بابا علی، سواحل جنوبی پارک ملی دریاچه ارومیه (تالاب گروس، قوپی قازان، و داش خانه) دارد.

تاریخچه تالاب کانی برزان

تا قبل از بهره برداری از شبکه آبیاری مهاباد در سال ۱۳۵۷، چشمه‌های قره داغ تنها منبع تامین آب تالاب بود که در عین حال منبع اصلی تامین آب برای مصارف کشاورزی نیز بود به این ترتیب تغییرات سطح آب تالاب بستگی تنگاتنگ به نحوه استفاده از آب این چشمه داشت. در چنین شرایطی تالاب در طول فصل بهار نسبتا پرآب بود و در اواخر تابستان و اوایل پاییز تقریبا به طور کامل خشک می‌شد.

از سال ۱۳۵۷ به بعد که زهکش‌های شبکه آبیاری مهاباد به بهره برداری رسید و در آن‌ها جریان یافت، جریان آب در تالاب کانی برازان منظم‌تر و به تالابی کم و بیش دایمی با سطح آب نسبتا پایدار تبدیل شد. این تالاب از قدیم محل فرود انواع پرندگان مهاجر در فصل مهاجرت پرندگان از شمال به جنوب و بالعکس بوده است. پرندگان مهاجر و بومی این تالاب آنقدر در این تالاب وضعیت زیستی خوبی داشته اند که به بهشت پرندگان معروف شده است.

اهمیت منحصر به فرد بودن تالاب کانی برازان

سخنور رئیس اداره حفاظت محیط زیست مهاباد در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،گفت: تالاب کانی برازان یک تالاب بین المللی است که در سال ۱۳۹۰ در کنوانسیون رامسر ثبت شده و هر ساله خصوصا در فصول پاییز و زمستان میزبان و پذیرای هزاران پرنده مهاجر است همچنین این تالاب در آبان ماه ۱۳۸۶ در کمیته ملی طبیعت گردی کشور بعنوان اولین سایت پرنده نگری کشور مهرفی شد و در سال ۱۳۹۰ طی مصوبه شماره ۳۴۲ شورای عالی محیط زیست کشور تحت عنوان منطقه پناهگاه حیات وحش تالاب کانی برازان در لیست مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست کشور قرار گرفت.

این تالاب زیستگاه امنی برای پرندگانی در معرض خطر انقراض، چون اردک سرسفید و اردک مرمری است.

تالاب کانی برازان مهاباد طبیعت گردان را به سوی خود می‌خواند

تالاب کانی برازان مهاباد یکی از مهمترین و زیباترین آبگیر‌های غرب کشور است که به دلیل موقعیت و شرایط جغرافیایی خاص، در برخی فصول سال از جمله بهار به کانونی برای جذب طبیعت گردان ومسافران تبدیل شده است.

کاک عزیز اهل سردشت است و سفری نه چندان دور را به مهاباد آغاز کرده است او این چنین از تالاب کانی برازان در گفتگو به خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،گفت: شهرستان مهاباد به دلیل اینکه جاذبه گردشگری خوبی دارد من موقعی که مقصد سفر خود را تعیین میکنم تصمیم می‌گیرم به مهاباد سفر کنم و همیشه دوست داشتم تالاب را ببینم و از نزدیک از طبیعت بکر تالاب لذت ببرم.

اقای جمالی که اهل جنوب کشور شهرستان رامهرمز است در پنجمین سفرش به مهاباد اینچنین در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد، گفت: موقعی که به مهاباد سفر می‌کنم اول دوس دارم از جاذبه‌های گردشگری و طبیعتش لذت ببرم تابستان امسال تصمیم گرفتم به تالاب کانی برازان بروم در ابتدای ورود ماموران محیط زیست با ارائه کتابچه راهنما و با دوربین‌های مجهز و تلسکوپ‌ها را در اختیارم قرار میدادند و توانستم صحنه‌های جذابی از نحوه زیست پرندگان را در این تالاب مشاهد کنم علاوه بر این‌ها آدم با شنیدن و یا دیدن این صدا‌های نشاط انگیز پرندگان روحیه اش دوچندان می‌شود و زندگی را زیباتر می‌بیند.

موقعیت تالاب کانی برازان

این تالاب در فاصله ۳۰ کیلومتری شمال شهرستان مهاباد و در مختصات جغرافیایی ۴۵ درجه و ۴۶ دقیقه طول شرقی و ۳۶ درجه و ۵۹ دقیقه عرض شمالی واقع است.

مساحت حوزه آبریز این تلاب ۴۰۱۰ هکتار می‌باشد که از این مقدار پهنه‌ای به مساحت ۹۲۷ هکتار بعنوان پناهگاه حیات وحش تالاب تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد که این تالاب بخشی از ناحیه وسیع تالابی در پایین دست حوزه آبریز رودخانه‌های مهاباد چای و سیمینه رود است که در شمال شرق روستای قره داغ گسترده شده و تا تالاب گروس امتداد دارد. قره داغ، بفروان، قلعه حسن و خورخوره روستا‌های پیرامون تالاب هستند.

گونه‌های گیاهی شناسایی شده در منطقه کانی برازان

حسن پور معاون اداره حفاظت محیط زیست مهاباد در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،گفت: در منطقه کانی برازان تا کنون ۴۵ گونه گیاهی از ۳۵ جنس و ۱۷ خانواده شناسایی شده است که این گیاهان ۲۱ جامعه گیاهی را تشکیل می‌دهند بیشتر گونه‌های شناسایی شده از خانواده اسفناج با ۲۶ درصد فراوانی و گندمیان با ۱۷ درصد فراوانی است سایر گونه‌های شناسایی شده در داخل تالاب از ۲ تا ۸ درصد فراوانی را نیز شامل (نی، بوریا، جگن، و گز) به خود اختصاص داده است.

حیات وحش

یکی از مهمترین ارزش‌های تالاب به واسطه زیست پرندگان آبزی و کنار آبزی در آنهاست که از این طریق جذابیت و آرامشی مثال زدنی را برای علاقه‌مندان به طبیعت فراهم می‌آورد.

بر اساس آخرین بررسی‌ها تعداد ۷۵ گونه پرنده آبزی و کنار آبزی متعلق به ۱۱ خانواده در این تالاب شناسایی شده است که در صورت اضافه نمودن گونه‌های خشکی زی، این تعداد به بیش از ۱۸۰ گونه خواهد رسید که همین امر اهمیت تالاب بیش از پیش آشکار می‌شازد.

از گونه‌های مهم پرندگان می‌توان فلامینگو، چنگر، اردک بلوطی، اردک سر سفید، حواصیل خاکستری، پرستوی دریایی، اردک مرمری، باکلان کوچک، پلیکان سفید، چوب پا، کشم بزرگ، عروس غاز را نام برد.

ارزش‌ها و کارکرد‌های تالاب

رمضان پور کارشناس آموزش اداره حفاظت محیط زیست مهاباد در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،گفت: این تالاب محل مناسبی برای استراحت و تغذیه و تولید مثل پرندگان است که در نتیجه همین امر ظرفیت بالقوه‌ای را برای طبیعت گردی و گردشگری تفرج و آموزش و تحیق را دارا می‌باشدهمچنین تالاب در جذب و حذف مواد غذایی محلول در اب و جلوگیری از نفوذ آب شور دریاچه ارومیه به مناطق بالا دست و تعدیل خرد اقلیم منطقه نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند، از طرفی دیگر بخش‌های کم عمق تالاب مورد استفاده احشام روستا‌های مجاور قرار می‌گیرد همچنین نیزار‌های موجود در تالاب محل مناسبی برای تخم گذاری پرندگان را نموده است.

از ارزش‌ها و کارکرد‌های این تالاب می‌توان بهبود و تغذیه سفره‌های آب زیر زمینی، حفظ و پایداری اکوسیستم منطقه، حفظ تنوع زیستی (ژنتیکی گونه‌ای و زیستگاه)، بستر مناسب برای توسعه علمی دانشگاه‌ها، گردشگری، اشتغال و در آمد، کمک به پاک نمودن آب و هوا، بهبود وضعیت کشاورزی و دامداری منطقه و اتحاد جوامع محلی نقش داشته باشد.

زیست ۹ گونه آبزی و جانوری کنار آبزی کمیاب در مهاباد

حسن پور معاون اداره حفاظت محیط زیست مهاباد در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،گفت: در تالاب کانی برازان مهاباد ۶ گونه آبزی و ۳ گونه نادر جانوری کنار آبزی در مهاباد زیست می‌کنند.

وی افزود: ۶ گونه آبزی شامل اردک سر سفید، اردک مرمری، اردک بلوطی، قوی فریاد کش، فلامینگو بزرگ و غاز پیشانی سفید کوچک است و هم گربه وحشی و دو زیست سمندر و خرس قهوه‌ای ۳ گونه جانوری کنار آبزی در این تالاب مشاهده شده است.

وی با اعلام اینکه گونه‌های آبزی و کنار آبزی جانوری همگی در زمره پرندگان حمایت شده و در خطر انقراض هستند افزود: این نوع گونه جزو گونه کمیاب در سراسر جهان و کشوری محسوب می‌شوند، با توجه به اینکه تالاب کانی برازان اولین سایت پرنده نگری کشور است همگی در تالاب مشاهده شده است.

حسن پور ادامه داد: طبق آخرین آمار سرشماری زمستانی پرندگان که در فاصله ۱۱ دی تا ۱۱ بهمن صورت گرفت، امسال ۳۹ گونه پرنده آبزی و کنار آبزی با جمعیت بالغ بر ۵۰ هزار بال مشاهده و سرشماری شد، در حالیکه جمعیت سرشماری شده پرندگان در سال گذشته نزدیک به ۹ هزار بال بود.

به گفته کارشناسان محیط زیست منطقه افزایش آماری جمعیت پرندگان هرسال بسته به شرایط اقلیمی و آب و هوایی متفاوت است است.

گونه‌های پرجمعیت پرندگان آبزی

فاروق سخنور رئیس اداره محیط زیست مهاباد در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مهاباد،گفت: مجموع حداکثر‌های گونه‌های پرندگان آبزی شمارش شده در مطالعات گزارش حاضر ۱۳۸۳ برابر ۳۸ هزار ئ. ۸۱۲ قطعه بوده است این رقم از معیار کنوانسیون رامسر ۲۰ هزار برای اتلاق عنوان تالاب مهم بین المللی به یک تالاب بیشتر است. همچنین چند گونه نیز با تعدادی بیش از ۱ درصد جمعیت بیو جغرافیایی آنان شمارش و گزارش شده استبه همین ترتیب نیز می‌توان گفت: که تالاب کانی برازان به دلیل جلب جمعیت قابل ملاحظه پرندگان آبزی از اهمیت بین المللی برخوردار است علاوه بر این، تالاب محل تغذیه مهمی برای کلنی‌های پلیکان است که در دریاچه ارومیه زاد آوری و در تالاب تغذیه می‌کنند.

کلام پایانی

تالاب کانی برازان در حال حاضر یکی از مهمترین تالاب‌های اقماری واقع در جنوب دریاچه ارومیه است. این تالاب زیستگاه‌های متنوع و وسیعی شامل: آب‌های باز با عمق‌های مختلف، نیزار‌ها و مناطق کم عمق و وسیع پوشیده از گیاهان را در درون محدوده اکوسیستم خود جای داده است این تلاب از منظر بین المللی برای تغذیه، زاد آوری و استراحت گونه‌های مختلفی از پرندگان آبزی حائز اهمیت است. تالاب به دلیل دریافت جریان‌های سرشار از مواد مغذی از اراضی کشاورزی، محیطی خوراک ور به حساب می‌آید و از نظر پلانکتون‌ها و کف زیان بسیار غنی است. این موجودات عناصر اولیه زنجیر غذایی هستند که منبع غذایی برای ماهیان و سایر موجودات و پرندگان آبزی که از این منابع تغذیه می‌کنند به حساب می‌آیند. دریاچه ارومیه و تلاب‌های اقماری جنوب آن من جمله تالاب کانی برازان از نظر اکولوژیک با هم در ارتباط هستند. این مسئله از اهمیت خاصی برای پلیکان‌ها و فلامینگو‌ها که از دریاچه ارومیه و جزایر آن برای زاد آوری و از تالاب‌های اقماری برای تغذیه استفاده می‌کنند برخوردار است؛ و با افزایش روز افزون میزان شوری در دریاچه ارومیه و کاهش میزان آرتمیا، تالاب‌های اقماری برای تغذیه پرندگان اهمیت بیشتری می‌یابند.

انتهای پیام / س خ

گزارش از سپیده خشمن