به گزارش خبرنگار  گروه استان های  باشگاه خبرنگاران جوان از لرستان،  براساس بررسی‌های اولیه باستان شناسان، بنای اولیه مسجد جامع بروجرد مربوط به قرون دوم تا سوم هجری، از آتشگاهی نیمه ویران شده به مسجد تبدیل شده است.

مسجد جامع بروجرد، به صورت یک مجموعه شامل مسجد، آب‌انبار، ساختمان غریب‌خانه، میدان و سایر متعلقات بوده، که امروزه از بین رفته است. بنای مسجد جامع از نظر شکل از نوع مساجد تک ایوانی است که دارای دو در ورودی در قسمت‌های شرقی و غربی است. بنا شامل یک حیاط مرکزی، ایوان، فضای گنبدخانه و شبستان‌های اطراف آن و یک شبستان وسیع زمستانی در طرف شمال حیاط مرکزی است. بنابر شواهد موجود، صفویان، زندیان و قاجاریان تعمیرات بنیادی در مسجد انجام داده و بخش‌هایی به آن افزوده‌اند.

معماری مسجد جامع بروجرد منحصر به فرد و یکی از شاهکار‌های تاریخی معماری کشور است که هم ویژگی‌های معماری اسلامی و هم معماری باستانی ایران را در خود جای داده است. مسجد دارای گنبدخانه‌ای است که در ضلع جنوبی قرار گرفته و از بخش‌های قدیمی‌تر بنا است و معماری این بخش، شبیه به چهارطاق‌های دوره ساسانی است.

مسجد دارای دو درب شرقی و غربی است که به صحن اصلی باز می‌شوند. در جنوب صحن، گنبد و ایوان اصلی مسجد که قدیمی‌ترین بخش آن است قرار دارد و در ضلع شمالی نیز شبستان مسجد با ارتفاعی کمتر از سایر بخش‌ها قرار گرفته که در تابستان فضای خنکی را ایجاد می‌کند. ایوان جنوبی دارای دو گلدسته است که بعد‌ها به مجموعه افزوده شده است. از دیگر دیدنی‌های مسجد جامع، منبر چوبی مسجد است که نه عدد پله دارد و اینک در ایوان میانی مسجد قرار گرفته است.

بنای اصلی مسجد، فضای گنبد‌دار با ایوانی است که در برابر آن قرار گرفته است. محوطه سازی مسجد در قرون۴ و ۵ و الحاقات و تعمیرات آن طبق کتیبه‌های موجود، در قرون بعد صورت گرفته است. در زمان سلجوقیان بنا آباد بوده و اعتبار زیادی داشته است. در همین دوره تزییناتی به بنا افزوده شد. تزیینات مسجد، تزییناتی بر پایه آجر است و در حد مختصری هم تزیینات کاشی‌کاری و تزیینات گچ‌کاری در آن به چشم می‌خورد. کتیبه‌ای آجری نیز از این دوره باقی مانده است. این کتیبه آجری، به خط کوفی در دیوار جنوبی گنبدخانه و بالای محراب گواه این مطلب است. متن کتیبه چنین است:
«بسم الله اللهم اغفر امر هذه القبه الصدر لا جل مجدالدین جمال الاسلام عزالملک ابوالعز محمد بن طاهر بن سعید اطا اله بقائه».

بعد از آن در دوره ایلخانان یک دوره فترت ایجاد شد که شاید علت آن مربوط به حملات مغول بوده است. این حمله آسیب‌های بسیاری به مسجد وارد کرده است. در دوره تیموری مسجد دوباره احیا شده و بخش‌هایی به آن اضافه شد. این بخش‌ها شامل تعمیر گنبد ریخته شده دوره قبل و احداث ایوان و شبستان‌های شرقی، غربی و شمالی است. مسجد دارای کتیبه‌های کوچک دیگری نیز هست که به زمان شاه عباس اول صفوی می‌رسند.

در ضلع شرقی مسجد نیز آرامگاهی قرار دارد. وضوخانه مسجد در مجاورت مسجد است و دارای یک ورودی بزرگ است که غریب خانه نام دارد. طبق کتیبه‌ها مسجد سه بار در دوره صفویه و یکبار نیز در سال ۱۲۰۹ قمری در دوره قاجار مرمت شده است که در این دوره علاوه بر تعمیرات و الحاقات دو مناره در طرفین ایوان نیز ساخته شده است.

در مورد مسجد اعتقادات محلی خاصی وجود دارد. مردم بر این عقیده‌اند که امام حسن مجتبی به بروجرد سفر کرده و در مسجد جامع سخنرانی داشته است. در این مورد سند و منبع کتبی وجود ندارد و این عقیده تنها ریشه در گفته‌های شفاهی و اعتقادات مردمی دارد. تصویر زیر مربوط به درب مسجد جامع است.

این بنا که از مهم‌ترین یادگار‌های معماری گذشته ایران است در سال ۱۳۱۴ ثبت آثار ملی شد. این مسجد شناسنامه‌ای برای قدمت بروجرد محسوب می‌شود که هر ساله گردشگران بسیاری را به سمت خود جذب می‌کند.

گزارش/سارا بابایی

انتهای پیام/ب

جاذبه های گردشگری لرستان