به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند ، بیکاری  فارغ التحصیلان دانشگاهی در حال تبدیل شدن به یک  بحران  در کشور است. در حوزه علوم انسانی و به خصوص علوم سیاسی وضعیت به مراتب حساس تر است. محال است در خانه ای را بزنی و یک یا دو فارغ التحصیل بیکار در آن نباشند. اگر پای درد و دل  جوان ها بنشینی از بیکاری و آینده نامطمئن هراسان هستند.

اما در بین فارغ التحصیلان بیکار نیز متخصصان رشته های علوم انسانی با بی مهری بیشتری روبه رو شده اند. در سال های گذشته تعداد فارغ التحصیلان رشته های علوم انسانی تا حدودی متعادل بودند و بیشتر فارغ التحصیلان این رشته ها در آموزش و پرورش، آموزش عالی و تعداد کمتری در سازمان های دیگر جذب می شدند ولی با باز شدن ناگهانی درب دانشگاه ها افراد زیادی که هیچ علاقه و حتی استعدادی به علوم انسانی نداشتند وارد رشته های دانشگاهی علوم انسانی شوند.

این امر باعث شد امروز با سیل عظیمی از بیکاران دارای مدرک دانشگاهی در رشته های علوم انسانی مواجه شویم. برخی رشته ها از جمله علوم تربیتی به جهت نیاز آموزش و پرورش از نظر وضع اشتغال از شرایط بهتری برخورداراست ولی برخی مانند رشته علوم سیاسی، درحال نابود شدن است. طبیعی است اگر اقدام به موقع، سریع و لازم انجام نگیرد بدنه تحصیل کرده جامعه و به تبع کل جامعه با بحران غیرقابل کنترلی مواجه خواهد شد.

  از این رو بیکاری طی دو دهه گذشته و به ویژه در سال های اخیر به عنوان یکی از مشکلات بزرگ اقتصاد ایران ظاهر شده است. براساس اطلاعات سایت tradingeconomics نرخ بیکاری در ایران ۱۲.۱۰ می باشد که در مقایسه با کشورهای دیگر آمار نسبتا بالایی است. این در حالی است که افغانستان با نرخ بیکاری۸.۸۰ ، پاکستان ۵.۹۰، عربستان سعودی ۶.۰ و قطر با نرخ ۰.۱۰  میزان بیکاری پایین تر از ایران دارند.

همچنیم براساس اعلام اداره آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار، نرخ بیکاری جمعیت فارغ‌التحصیلان یا در حال تحصیل دوره‌های عالی در سال ۱۳۹۶، برای کل کشور ۴/ ۱۹ درصد بوده است. بیشترین جمعیت تحصیلکرده‌ها در رشته‌های گروه شغلی «مهندسی و حرفه‌های مهندسی» ، «معماری و ساختمان» و «علوم انسانی» قرار دارد.  درحالی که کمتر از نیمی از تحصیلکرده‌های رشته های «علوم زیستی»، «علوم انسانی» و «هنر» ، در بازار کار امید به یافتن شغل دارند.

  جلوگیری از غرق شدن فرهنگی جامعه با نگاه دوباره به علوم انسانی 

 فرزانه پور  کارشناس علوم سیاسی و عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند ، در ارتباط با اهمیت و جایگاه علوم انسانی گفت:  علوم انسانی در جامعه ما غریب و مهجور است، پیشرفت و توسعه یک جامعه منوط به رشد و اهمیت دادن به علوم انسانی است.

وی در رابطه با  شایسته نبودن جایگاه علوم سیاسی به شش علت شامل، رشد کمی سریع علوم انسانی بدون توجه لازم به بعد کیفی آن، نظام دانشگاهی ناکارآمد، بومی نبودن علوم انسانی، فقدان عدالت آموزشی، معیارهای نادرست سازمان های متولی علوم انسانی برای ارزیابی این علوم وعدم وجود چشم انداز مشخص در حوزه آموزش و پژوهش اشاره کرد.

فرزانه پور با اشاره به اینکه تقاضا برای ایجاد رشته های علوم انسانی از سوی نهادهای ذیربط بسیار زیاد است به گونه ای که درها را باز گذاشته اند تا هرکسی بتواند به راحتی وارد شود  اما از حیث کیفی اقدامات چندانی صورت نگرفته و تاکنون سرفصل های دروس علوم انسانیا ز سال های اولیه انقلاب تدوین و بازبینی نشده است.

فرزانه پور گفت: نظام آموزش عالی افراد را به گونه ای تربیت نمی کند که در مسؤلیت های اجتماعی ایفای نقش کنند درنتیجه دانشجویان و خود اساتید  درد جامعه را نمی شناسند و از هدف های جامعه و انقلاب  اطلاع چندانی ندارند.

به گفته وی اکثر دانش های انسانی موجود در جامعه خاستگاه غربی دارند و از لحاظ مبانی معرفتی خاص جامعه غربی هستند و درصدد تخریب بنیادهای معرفتی ما عمل می کنند. در واقع ما نیاز مبرم به آن نهضت نرم افزاری مد نظر رهبر معظم انقلاب داریم و در حوزه تولید علم و معرفت با مشکل مواجه ایم.

کارشناس علوم سیاسی ادامه داد: در جامعه ما به علوم انسانی به عنوان معارف عمومی نگریسته می شود و نگاه تخصصی به این حوزه نداریم ، درنتیجه علوم انسانی جایگاه شایسته و بایسته را ندارد و ما درحال غرق شدن فرهنگی هستیم که اگر جلوی آن را نگیریم جامعه ما غرق خواهد شد.

استاد دانشگاه بیرجند با ارائه راهکارهایی  برای حل این مشکلات گفت: ما نیاز به اصلاح ساختار برنامه ریزی در حوزه علوم انسانی مبتنی بر سه سطح ملی، منطقه ای و بین المللی داریم، متأسفانه سیستم برنامه ریزی ما گرفتار در افراط و تفریط است، یک عده ای میخواهند علوم را کاملا بومی کنند و عده ای دیگر به مقتضیات دینی هیچ توجهی ندارند.

فرزانه پوربه همراهی حوزه و دانشگاه به عنوان یکی دیگر از راهکارها اشاره نمود و گفت: حوزه و دانشگاه نباید دو نیروی گریزان از یکدیگر باشند بلکه باید با هم همکاری و همراهی نمایند.

استاد دانشگاه بیرجند ادامه داد: باید از اقدامات سطحی، جناحی و عجولانه در جامعه جلوگیری کرد و باید یک آسیب شناسی جدی در علوم انسانی صورت گیرد و روحیه انتقادی ترویج گردد تا در نهایت علوم انسانی جایگاه شایسته خود را بیابد.

درد و دل فارغ التحصیلان بیکار علوم سیاسی

طی مصاحبه ای که با تعداد ۵۴ نفر ازدانشجویان ورودی سال ۱۳۸۷ این رشته صورت گرفت، ۵۲ نفر آن ها بیکار و تنها دو نفر شاغل شدند و ۹۸ درصد از تحصیل در این رشته به دلایل مختلف رضایت ندارند.

حمید  یکی از فارغ التحصیلان گفت: فوق لیسانس دارم و بیکار هستم و از تحصیل در این رشته رضایت ندارم.

یکی نفر دیگر از فارغ التحصیلان که فوق لیسانس روابط بین الملل دارد گفت: بیکار هستم و اصلا از خواندن این رشته رضایت ندارم کاش روزنامه نگاری و یا هنر می خواندم .

زهرا یکی از فارغ التحصیلان روابط بین الملل می گوید: الان دارم حقوق میخوانم  چون بعد از شش سال تحصیل در رشته علوم سیاسی بیکارهستم.

فرد دیگری در این رابطه  به روند به کارگیری افراد اشاره کرد که با استفاده از راه های غیر قانونی و رابطه ای وارد بسیاری از شغل ها می شوند در حالی که تخصص ندارند و مهمترین عامل بیکاری در جامعه تحصیل کرده را عدم شایسته سالاری بیان نمود.

فاطمه گفت: طی ۱۰ سال گذشته حتی یک نفر از رشته علوم سیاسی در آزمون های استخدامی خراسان جنوبی اعلام نیاز نشده است درحالی که از سال ۸۷ که این رشته وارد دانشگاه پیام نور و دانشگاه بیرجند شده سالانه به طور متوسط بیشتر از ۵۰ نفر فارغ التحصیل شده اند وحتی در سطح کشوری نیز طی این ده سال تنها در یک آزمون استخدامی مربوط به وزارت خارجه تعداد ۱۶ نفر اعلام نیاز شد  که آن هم فقط کارشناسی ارشد می خواست! اگر نیازی به این رشته نیست پس چه دلیلی دارد که در دانشگاه ها تدریس می شود؟!

یکی دیگر از فارغ التحصیلان کفت: لیسانس از دانشگاه بیرجند با معدل بالای ۱۷ دارم ولی چون به آینده رشته اطمینان نداشتم ادامه ندادم و الان بیکار هستم.

فرد دیگری که دکتری علوم سیاسی دارد می گوید الان خبرنگار هستم و حتی در دانشگاه هم به من تدریس نمی دهند، می گویند دانشجو نداریم اساتید زیاد هستند.

شایسته سالاری در حوزه سیاست نیاز مبرم جامعه متمدن

در مصاحبه ای که با فرزانه پور از اساتید رشته علوم سیاسی دانشگاه بیرجند انجام گرفت، وی  بعد از اشاره به اهمیت و نیاز مبرم جامعه پیچیده امروز به علم سیاست ،  مشکلاتی در این حوزه را برجسته ساخت که مانع رشد علوم سیاسی و عدم به کارگیری فارغ التحصیلان شایسته این رشته شده است.

استاد علوم سیاسی دانشگاه بیرجند درباب ضرورت دانش سیاسی گفت: هدف از آموزش مدنی و سیاسی آماده نمودن مردم برای احراز شأن شهروندی در جامعه مردم سالار است چون یکی از مهمترین ویژگی های جامعه دموکرات مشارکت و رقابت مردم در مسائل سیاسی است و در نتیجه باید آگاهی های مردم در این حوزه بالا رود بنابریان امروزه دانش سیاسی یک ضرورت است و باید از مهدکودک ها و پیش دبستانی ها آموزش سیاسی شروع و در راهنمایی و متوسطه نهادینه شود تا زمانی که دانشجو وارد دانشگاه می شود حداقل هایی از دانش سیاسی و ضرورت های آن را آگاهی داشته باشد تا جنبه های تخصصی را در دانشگاه کسب کنند و این یک فرصت است که این رشته در دانشگاه بیرجند مستقر است. 

استاد علوم سیاسی دانشگاه بیرجند با اشاره به ضعف اطلاعاتی خروجی دانشگاه ها در این رشته گفت: نیروهای تخصصی شایسته و قابل انتظار در حوزه دانشگاهی تربیت نمی شود که این موضوع دلایل زیادی دارد از جمله: بومی و کاربردی نبودن علوم سیاسی، تسلط اساتید تحصیل کرده غربی تا چندین سال بعد از انقلاب بر سیستم دانشگاهی، ورود دانشجویان ضعیف ، ناآگاه  و بی انگیزه به رشته علوم سیاسی،  نداشتن نمود عینی تخصص های فارغ التحصیلان علوم سیاسی در سطح و بدنه جامعه( شغل نبودن سیاستمداری)، ماهیت عملی و کاربردی نبودن علوم سیاسی، تراکم فارغ التحصیلان علوم سیاسی با شکل گرفتن این رشته در اکثر دانشگاه ها بدون پیش بینی آینده کاری برای آن ها،

فرازنه پور تشریح کرد: اگر چه بعد از انقلاب اسلامی برخی متون علوم سیاسی مورد بازنگری قرار گرفت و واحدهایی تحت عنوان اندیشه سیاسی در اسلام، تاریخ تحولات سیاسی در ایران و انقلاب اسلامی وارد حوزه آموزش سیاسی در ایران شده ولی قریب به اتفاق دانش این حوزه از نظر شیوه، و محتوا مربوط به خارج از مرزها است و در نتیجه نمی تواند مشکلات جامعه ما را حل کند.

وی در ارتباط با حضور اساتید تحصیل کرده غربی دردانشگاه های کشور نیز اظهار داشت: این امر موجب ترویج اندیشه ها و فرهنگ غربی در تعلیم و تربیت شده است.

استاد دانشگاه بیرجند همچنین به افزایش کمی دانشجویان این رشته نیز اشاره کرد و گفت: افرادی که ضرورت تحصیل در این رشته را نمی دانند فقط به صرف این که دانشجو باشند و مدرکی بگیرند، وارد این رشته می شوند، در نتیجه آن گونه که باید و شاید مطالعه نمی کنند و این بر تخصصی فکر کردن آن­ها تأثیر منفی دارد.

فرزانه پور به عنوان مهمترین نکته به عدم وجود انگیزه در دانشجویان این رشته اشاره کرد و بیان داشت: وقتی دانشجویان می بینند برایشان شغلی تعریف نشده انگیزه خود را از دست می دهند ، همان طور که اگر کسی پزشکی و یا مهندسی بخواند بعد از فارغ التحصیلی می تواند مطب بزند یا دفتر مهندسی باز کند ولی یک فارغ التحصیل علوم سیاسی راهی جز این که وارد نهادهای سیاسی، اداری و دیپلماتیک شود ندارد.

استاد علوم سیاسی دانشگاه اظهار کرد: فارغ التحصیلان علوم سیاسی در سطح و بدنه جامعه نمود عینی ندارند، تخصص سیاسی طوری نیست که منجر به یک شغل بیرونی شود، سیاستمداری یک شغل مثل پزشکی و مهندسی نیست و این ها بیشتر در پشت صحنه کار تئوری پردازی ، برنامه ریزی و مشاوره انجام می دهند.

استاد علوم سیاسی در ادامه به راه هایی برای اشتغال فارغ التحصیلان اشاره کرد و بیان داشت: متخصصان این رشته می توانند وارد کارهای تحقیقاتی و سرمقاله نویسی برای مجلات و روزنامه ها شوند.

  رشته علوم سیاسی یکی از رشته های نوظهور در جهان و ایران است که اقتضای مسائل مدیریتی و کشورداری در دنیای پیچیده امروز ایجاب می کند متخصصان این فن در این عرصه وارد شوند.

در پایان می توان گفت، نیاز به تغییرات ساختاری در نظام آموزش و پرورش، سیستم دانشگاهی و متون دانش انسانی خودنمایی می کند. در این راستا نهادهای ذیربط و در درجه اول سیستم اداری کشور می بایست اقدامات لازم را با مشاوره متخصصان به انجام برسانند.

انتهای پیام/

گزارش از فاطمه محمودی