به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان، با توجه به کشفیات باستان‌شناسی تاریخچه ملیله در کشور به دوره هخامنشیان برمی‎گردد و در دوران ساسانی نیز صنعتگران فلزکار و به ویژه نقره‌کاران ظروف‌گران قیمت و سرشار از ذوق و سلیقه هنری خود را برای مصرف طبقات مرفه جامعه می‌ساختند.

 

 

طبق گفته مورخان در دوران سلجوقی اکثر سازندگان آثار نفیس فلزی هنرمندان خراسانی ساکن در شرق و شمال شرقی ایران بودند که عده‌ای از این افراد به علت جنگ‌های رخ داده در این مقطع زمانی در برخی از استان‌ها از جمله زنجان ساکن می‌شوند از همین رو احتمال بر این می‌رود که هنر ملیله در سال پنجم هجری قمری در زنجان رواج یافته است.

سابقه ملیله کاری در زنجان از قرن دهم هجری، به بعد روشن و مشخص است تا آنجا که 'فردریک ریچارد'، مستشرق اروپایی، در سفر نامه خود می‌نویسد: شهر زنجان که شهر کوچکی است نقره، و ملیله کاری این شهر پر زرق و برق است.

امروزه آثار ارزشمندی از هنر ملیله دوران قبل در قالب سر قلیان؛ گیره استکان؛ سینی؛ گوشواره؛ سینه ریز موجود است که در موزه‌ها و یا در نزد افراد به صورت خانوادگی نگهداری می‌شود.

 

اجرای نقوش ظریف در هنر ملیله و بکارگیری طرح‌های اسلیمی و منظم از جمله شعمدانی‌ها؛ ظروف نقره‌ای؛ سرویس‎های چایخوری بسیار زیبا؛ گلدان و ... تنها نمونه‌‎هایی از هنر ملیله در استان زنجان است.

در صنعت ملیله کاری، استاد کار پس از ذوب شمش، آن را از قالب مخصوص عبور داده و مفتول‌هایی به قطر یک سانتی متر تهیه می‌کند که این مفتول‌ها نیز با ادامه عملیات دستی، به سیم‌های نقره‌ای با قطر یک میلیمتر تبدیل و آماده ملیله سازی می‌شود.

 

با نشاندن این سیم‌ها در قالب‌هایی که معمولا از تخته و موم ساخته می‌شود و دادن طرح‌ها و اشکال متنوع به آن، تار‌های نقره‌ای در اثر حرارت و براده مس به هم متصل می‌شود و سپس بصورت انواع ظروف در می‌آید. چکش کاری، حرارت دهی، نورد کشی، مفتول کشی، حدیده کاری و قالب بندی، از جمله کار‌هایی است که توسط استادکار در صنعت ملیله سازی انجام می‌شود.

رحمتی مدیر کل میراث فرهنگی استان در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان،گفت:قدمت هنر ملیله کاری به دوران سلجوقی باز می‌گردد. با اینکه سندی درباره قدمت ملیله در زنجان نیست، اما بر حسب شواهد موجود این هنر از دوره صفوی به اوج خود می‌رسد و تا به امروز ادامه دارد.

وی با بیان اینکه ملیله یکی از هنر‌های بسیار اصیل و ظریف است افزود: صنایع هنری نشانگر ذوق، سلیقه و تولیدات فرهنگی تاریخی هرملتی محسوب می‌شود.

رحمتی گفت: تنوع صنایع دستی در هر منطقه یا کشوری نشانگر ذوق و سلیقه مردمان آن دیار است و زنجان جزو شهر‌هایی است که تنوع صنایع دستی بالایی دارد و این تنوع باعث قدرتمندی ارتباط با محصول و خرید در سطوح مختلف شده است.

مدیر کل میراث فرهنگی استان گفت: ملیله جزو فاخر‌ترین صنایع دستی ایرانی است و به واسطۀ اینکه از نقره ۹۹/۹۹ عیار که اصطلاحا ۱۰۰ گفته می‌شود ساخته می شود.

رحمتی ادامه می‌دهد:هرچقدر عیار نقره بالاتر باشد ظرافت محصول‌های تولیدی و خروجی بالا‌تر خواهد بود و عیار بالای نقره باعث ظرافت و تنوع محصولات ملیله می شود.

وی افزود:امروزه به واسطه اینکه گسترۀ محصولات مربوط به این هنر بیشتر شود، محصولات ریز وخرد مثل جواهرات اعم از گردن آویز ها، گوشواره‌ها دستبند‌ها ... توسط استادکاران این رشته تولید می‌شود در حالی که در سال‌های گذشته تولیدات این رشته بیشتر در قالب محصولات بزرگ مثل ظروف و امثال آن بوده است که به دلیل قیمت تمام شده مخاطب و مشتریان محدودی داشته است که در ساله‌های اخیر با ابتکار هنرمندان این رشته باعث افزایش تعداد مشتریان شده است.

وی تصریح کرد: حالا زنجان با این خصوصیات و ویژگی‌های تاریخی به عنوان شهر ملی ملیله انتخاب شد.

 

مدیر کل میراث فرهنگی استان در گفتگوبا خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان،با اشاره به سفر رییس شورای جهانی صنایع دستی در منطقه آسیا اقیانوسی به زنجان گفت: در این سفر موافقت اولیه  با شهر جهانی ملیله  اعلام شد ؛ که این موضوع دستاوردی بزرگی برای استان محسوب می‌شود.

 

 

وی ادامه داد: امیدوار هستیم با ثبت زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله بتوانیم دستاورد‌های هنری و ارزشمند این هنر اصیل را که به عنوان یک فناوری بومی برای زنجان شمرده می‌شود را حفظ کنیم و به عنوان یک مبدأ جغرافیایی اثر در تولید این محصول همیشه صاحب امتیاز باشیم.

 

رحمتی ادامه داد: در حال حاضر نزدیک به ۱۲۰ کارگاه به صورت تک نفره یا انفرادی فعال اند و بیش از ۲۰۰ نفر در این حوزه به صورت تمام وقت و پاره وقت مشغول هستند.

وی همچنین یادآور شد:اگر زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله تبدیل شود یکی از مزیت‌های آن این خواهد بود که شورای جهانی صنایع دستی خود به تبلیغ این شهر به عنوان مرکز تولید صنایع دستی ملیله اقدام خواهد کرد و اینکار کمک به رونق تولید و فروش محصولات ملیله زنجان خواهد کرد.

خدایی معاون صنایع دستی استان نیز گفت:ملیله زنجان فاخر‌ترین صنایع دستی استان است که با نقره تهیه می‌شود و ویژگی‌های خاصی آن را با ملیله‌های دیگر استان‌ها متفاوت کرده است که از جمله این ویژگی‌ها عیار و خالص بودن آن و همچنین نقوش و ریز نقش‌هایی که در ملیله زنجان استفاده می‌شود.

 

 

وی ادامه داد: ملیله زنجان در دهه ۵۰ و ۶۰ با وجود استاد کاظمیان مقدم که به پدر ملیله سازی نوین ایران مشهور است اوج گرفت و با پرورش شاگردانی ماهر که در حال حاضرهرکدام برای خود اساتید به نامی هستند ملیله زنجان قوت بیشتری گرفت.

خدایی افزود: زنجان در تولیدمحصولات فلزی و فلز کاری که چاقو، مس و ملیله زیرمجموعه‌های آن هستند نام آور است و این استان از نظر حجم تولید محصولات فلزی در کشور رتبه اول را دارد.

وی با بیان اینکه ملیله یکی از فاخرترین صنایع دستی فلزی است گفت: یک قرار نانوشته بین هنرمندان ملیله کار زنجان در حفظ اصالت محصولات ملیله زنجان وجود دارد که با وجود طراحی‌های نوین و جدید و همچنین تنوع در محصولات آن اصالت محصول ملیله زنجان همچنان حفظ شده است.

معاون صنایع دستی میراث فرهنگی استان ادامه داد: به عنوان مثال هنرمندان زنجانی هرگز به منظور ارزانی و افزودن گسترۀ مشتری مس یا آلیاژ‌های دیگر را وارد این هنر نکردند تا این محصول اصالت خود را همچنان حفظ کند و این باعث شد که ما زنجان د. رتیر ما سال ۹۷ به عنوان شهر ملی ملیله ثبت گردید.

وی ادامه داد: قدم بزرگتر این است که بتوانیم زنجان را به عنوان شهر جهانی ملیله در دنیا مطرح کنیم. مزیت بزرگ این اقدام برندسازی این محصول است که می‌تواند مزایایی بزگی برای استان به همراه داشته باشد.

ورود تور‌های گردشگری به مقصد زنجان برای بازدید از کارگاه‌های ملیله، خرید ملیله، شرکت در نمایشگاه‌های ملی، آموزشگاه‌های بین المللی از نتایج ثبت جهانی ملیله برای استان خواهد بود.

وی با بیان اینکه با راه اندازی خانه ملیله در سال فضای توسعه، ترویج و آموزش این هنر فراهم خواهد شد افزود: مشتریان عمده ملیله زنجان بازار تهران است که کارخریداری و پخش را انجام می‌دهند.

خدایی گفت: صادرات صنایع دستی در کل به صورت چمدانی است و چون از گمرک انجام می‌شود به صورت کامل رصد این صنایع را خریداری و از کشور خارج می‌کنند یا ایرانی‌هایی که به عنوان سوغات یابرای فروش این‌ها را خارج می‌کنند و جدای از این‌ها یک سری از صنعتگران و هنرمندان ما به صورت مستقیم برای خود صادراتی را دارند که معمولا به کشور‌های اروپایی و حاشیه خلیج فارس و کشور‌های آمریکایی صادر می‌شود.

 

وارد کارگاهش که می شوی جوانان علاقمند را می بینی که مشغول ملیله سازی هستند در این کارگاه کوچک به صورت مستقیم  ۸ نفر مشغول کارند.

 

 

 

شجاعی یکی از استادکاران به نام  ملیله زنجان است او  در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان گفت:من  این هنر را نزد استادکاران  همچون کاظمیان و مهاجری  آموختم و با علاقه‌ای که به این هنر داشتم  آن را به جد دنبال کردم تا اینکه در سال ۷۷ به طور مستقل خود صاحب کارگاه شدم.

گزارش از زهرا نصیری

 

انتهای پیام/ن