آداب و رسوم مردم قزوین در ماه مبارک رمضان/ از گل خندانی تا دورهمی های عیدفطر

به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از قزوین ، ماه مبارک رمضان از جمله ماه های مهم معنوی مسلمانان است که در استان قزوین به خاطر پیشینه فرهنگی و اسلامی غنی با استقبال مردم و با آیین های خاص برگزار می شود.

آداب و رسوم ماه مبارک رمضان یکی از مباحث مهم فرهنگ مردم قزوین است که به واسطه قدمتی که دارد، از جایگاه ویژه ای برخوردار است و به علت زندگی شهری و ماشینی،بسیاری از این آداب و سنت ها یا فراموش شده و یا در آستانه فراموشی قرار گرفته است.

*مراسم گل خندانی

علی اصغر یوسف گمرکچی پژوهشگر فرهنگ عامه در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از قزوین ،گفت: مراسم «گل خندانی» یکی از آیین‌هایی است که مردم با اجرای آن به استقبال ماه رمضان می‌رفتند، اما این آیین از اواخر دهه ۳۰ فراموش شد.

گمرکچی می‌گوید: در این مراسم اقوام و بستگان در آخرین جمعه ماه شعبان و یا چند روز مانده به ماه رمضان، گرد هم می‌آمدند و آن روز را با شوخی و خنده می‌گذراندند.

وی افزود: اگر هوا گرم بود این مراسم در باغستان سنتی و اگر هوا سرد بود در منزل بزرگتر فامیل اجرا می‌شد.

*پخت «حلوا تَرَک» در مراسم گل خندانی

به گفته آقای گمرکچی، در این مراسم علاوه بر غذا‌های اصیل قزوینی مثل قیمه نثار و میان وعد‌هایی مانند دیماج، غذایی با عنوان «حلوا تَرَک» پخته می‌شد.

این پژوهشگر می‌گوید: «حلوا تَرَک» با آرد گندم، روغن حیوانی و شیره انگور و به علت ارزش غذایی بالای آن و آماده کردن جسم برای ماه رمضان پخته می‌شد.

*اهداف مراسم گل خندانی

گمرکچی گفت: مردم قزوین با برپایی مراسم گل خندانی با روحیه‌ای شاد به استقبال ماه مبارک رمضان می‌رفتند.

وی افزود: همچنین نیاکان به ماه رمضان به عنوان یک مسافری که رفته و در حال برگشت است، نگاه می‌کردند و آن را فرصتی برای اندوخته آخرت می‌دانستند.

عضو انجمن فرهنگ و ادب قزوین می‌گوید: همچنین برای ماه مبارک رمضان برنامه ریزی می‌شد تا چه کسی اذان بگوید، مناجات بخواند و مردم را برای سحری بیدار کند.

آقای گمرکچی گفت: در قدیم که خبری از رادیو، تلویزیون و تلفن همراه نبود، افرادی خاص با تجربه‌ای که داشتند از صدا‌ی خروس و حالت ستاره‌ها متوجه سحر می‌شدند و همسایه‌ها را خبر دار می‌کردند.

*هدیه به روزه اولی در مراسم گل خندانی

این پژوهشگر فرهنگ عامه گفت: بزرگتر‌ها در این مراسم برای ایجاد انگیزه به «روزه اولی ها» وعده می‌دادند تا اگر روزه بگیرند به آنان هدیه‌ای داده می‌شود و حتما به قولشان عمل می‌کردند.

به گفته آقای گمرکچی، هر خانواده‌ای بنا بر شرایط مالی خود آن هدیه را تهیه می‌کرد، اما معمولا هدایا یک جوجه خروس، فریک (جوجه مرغ)، بره، بزغاله و یک جفت گیوه و یا روسری بود.

* پیشواز رفتن و خرید برای نیازمندان

این عضو انجمن فرهنگ و ادب قزوین گفت: مردم قزوین برای آنکه ماه شعبان را به ماه رمضان وصل کنند یک روز زودتر روزه می‌گرفتند.

آقای گمرکچی می‌گوید، مردم قزوین برای استقبال از ماه مبارک رمضان، به بازار می‌رفتند و خرید می‌کردند و هر آنچه که برای خود می‌گرفتند شاید به میزان کمتر برای خانواده‌ای نیازمند هم می‌گرفتند.

وی افزود: معمولا خرید‌هایی که برای خانواده‌های نیازمند داشتند از نوع خشکه مثل نخود و لوبیا بود.

به گفته این پژوهشگر فرهنگ عامه، مردم قزوین عقیده داشتند که اگر آن خانواده نیازمند با مال خریداری شده آن‌ها، روزه خود را باز کنند، به پایشان ثواب نوشته می‌شود.

*مراسم قرائت قرآن (ختم قرآن)

گمرکچی از برپایی مراسم قرائت قرآن برای بانوان هم سخن گفت و بیان کرد: در این مراسم که معمولا صبح‌ها در خانه یک فرد بانی برگزار می‌شد، بانوان قرآن را در طول ماه رمضان ختم می‌کردند.

گمرکچی افزود: یکی دیگر از اهداف برپایی مراسم قرائت قرآن، آموزش این کتاب الهی بود و بانوان بر اثر تکرار ، روخوانی قرآن را یاد می گرفتند که به آن رسم «مقابله» گفته می‌شد.

وی اضافه کرد: در این مراسم افرادی که خواندن قرآن را بلد نبودند در کنار فردی دیگر که سواد قرآنی داشت، آموزش می‌دیدند.

* آئین افطاری دادن از نیمه رمضان

گمرکچی عضو انجمن فرهنگ و ادب قزوین گفت: مراسم افطاری دادن در بسیاری از شهر‌ها متداول است، اما قدیم در قزوین این مراسم از ۱۵ رمضان یعنی از شب میلاد امام حسن مجتبی (ع) شروع می‌شد.

 گمرکچی با اشاره به ضرب المثل قزوینی ها " مهمان هرکی خانه هرچی " می گوید : این مراسم کاملا ساده برگزار می‌شد به طوری که هر آنچه در منزل داشتند با هم افطار می‌کردند.

عضو انجمن فرهنگ و ادب قزوین گفت: مردم قزوین بعد از خواندن نماز عید فطر، در خانه یکی از بزرگتر‌ها گرد هم می‌آمدند.

* از بین رفتن آداب و رسوم

این پژوهشگر عامه می‌گوید که متاسفانه آداب و رسوم از بین رفته است و ما از اواخر دهه ۳۰ به بعد دچار این معظل شدیم چراکه به دنبال مدرنیسم و غرب گرایی رفتیم.

عضو انجمن فرهنگ و ادب قزوین گفت: برای احیای این آئین‌ها یک دست صدا ندارد و باید همه و همه از جمله رسانه دست به کار شوند تا دوباره این رسوم زیبا را زنده کنند، برپایی این آداب شاید سودی نداشته باشد، اما ضرری هم نخواهد داشت.

انتهای پیام/ک

گزاشی از سمیه کاتبی