مشکلات منزلتی و معیشتی که گاه در هم تنیده شده‌اند؛ جایگاه معمان را با تنزل کیفیت مواجه کرده و زخمی عمیق بر پیکره نظام تعلیم و تربیت گذاشته است.

به گزارش خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، «معلمان دوشغله اند»، « توان خرید و قدرت مالی معلمان کاهش یافته است» این‌ها عباراتی است که بارها و بارها شنیده‌ایم و در عوض آن پاسخ‌هایی با این چنین مضامینی که باید به معیشت و منزلت معلمان توجه شود، دریافت شده است؛ پاسخ‌هایی که فقط یک تئوری اند و به مرحله عمل نمی‌رسند.

همین که نگاهی به تقویم داشته باشیم، فارغ از گذران روزها، برخی مناسبت‌ها حال و هوای دیگری دارد؛ «روز معلم» مناسبتی که به سبب قشر پر جمعیت معلمی و افراد جامعه ذینفع گستردگی بالایی دارد؛ مناسبتی که معلمان انتظار دارند مطالبات و درد کهنه‌شان به پاسخ برسد و گامی برای حل مشکلات آن‌ها برداشته شود.

معیشت و منزلت، ۲ مطالبه دیرینه که حالا زخمی کهنه بر پیکر نظام تعلیم و تربیت شده‌است و گویی مرهمی برای آن نیست؛ در گذر سال‌ها و رفت و آمد‌های وزرا همواره راس مطالبات فرهنگیان بوده و هست و انگار همچنان باقی خواهد ماند و هرچه جلوتر می‌رود ردپایی از بهبود اوضاع مشاهده نمی‌شود.

معادله چند مجهولی منزلت معلمان

وزارت پر رفت و آمد آموزش و پرورش برای وزرا، سال‌هاست برای پاسخ به معادله چند مجهولی منزلت دست به کار شده است، اما یا کار‌ها نیمه‌کاره اند، یا بستری برای اجرا وجود ندارد و گاه مسیر‌های نیمه‌کاره با تغییر وزرا به دست فراموشی رفته‌اند.

منزلت معلمان که حالا نه تنها بهتر نشده بلکه حدود یک دهه‌ای است نگاه به این قشر تنزل یافته و گویی تعدد مسائل نظام تعلیم و تربیت این موضوع را به حاشیه رانده است؛ به جز اظهارنظرهای انتقادی مسئولان و پاسخ‌های تئوری مستلزم عملگرایی است.

شاید در گامی عقب‌تر باید تعریف درستی از منزلت معلمان وجود داشته باشد که گویی دولت‌ها هنوز به مفهوم آن پی نبرده‌اند بنابراین نسخه پیچی درستی در این باره نداشته‌اند.

سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش که سال‌هاست در آموزش و پرورش حضور دارد بارها به منزلت معلمان اشاره کرده و راهکارهایی را برای بهبود آن داده است اما آنطور که باید و شاید نتیجه‌ای در پی نداشته است و بیشتر،  معلمان این  راهکارها را وعده بی‌عمل می‌دانند، طرح‌هایی نظیر رتبه‌بندی فرهنگیان، سنجش صلاحیت حرفه‌ای و افزایش حقوق موضوعاتی است که در اجرا بلاتکلیف مانده‌اند.

وی درنامه‌ای به معاون اول رئیس جمهور هم خواستار رسیدگی به موضوعات اصلی معلمان شده بود و در بخشی از این نامه آمده است: خواهشمندم با توجه و تأکید مستمر حضرت‌عالی در برقراری استقرار نظام عادلانه پرداخت‌ها، مقرر فرمایید کارگروهی مشتمل از نمایندگانی از وزرای محترم و اعضای شورای حقوق و دستمزد، نظام‌نامه‌ای را برای کاهش نابرابری در پرداخت‌های مستمر و به‌ویژه غیرمستمر کارکنان دولت تهیه [کند] و عنداللزوم به‌تصویب هیئت وزیران برسد.» اما هنوز در این زمینه پاسخی روشن یا دریافت نشده است یا انعکاس رسانه‌ای پیدا نکرده است.

پیشرفت کارهای آموزش و پرورش در گرو قدرت شخصی وزیر است

دمل بی درمان مشکلات معلمان برای بهبود، نیازمند بررسی دقیق ابعاد قضیه است؛ ناگفته‌های وزرای سابق  آموزش و پرورش که فراز و نشیب آموزش و پرورش را  از نزدیک لمس کرده‌اند و حالا هم از نگاه بیرونی به آن می‌نگرند، می‌تواند در مقام عمل هم موثر واقع شود.

علی اصغر فانی وزیر اسبق آموزش و پرورش در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره رسیدگی به منزلت معلمان و تاثیر این ۲ عامل بر شرایط معلمان اظهار کرد: منزلت معلمان وقتی محقق می‌شود که به آموزش و پرورش منزلت داده شود و در اولویت قرار گیرد.

وی افزود: بعد از ۵۰ سال فعالیت در آموزش و پرورش به تحلیلی رسیدم که نشان می‌دهد آموزش و پرورش یک نهاد دیر بازده محسوب می‌شود، اقدامی که امروز در مدرسه صورت می‌گیرد، ۲۰ سال آینده نتیجه‌اش معلوم می‌شود، سال‌های آتی معلوم می‌شود دانش‌آموزان امروز چه نقشی در جامعه فردا دارند.

وزیر اسبق آموزش و پرورش به گذاره دیگری هم اشاره و اظهار کرد: دولت‌ها اعم از اصولگرا، اصلاح‌طلب یا تعادلی به دنبال کار‌های زودبازده هستند تا تبلیغات کنند که اگر این گذاره و مورد قبلی را در کنار هم بگذاریم به این منتج می‌شود که آموزش و پرورش در گذشته، حال و آینده اولویت نبوده و نیست و نخواهد بود.

فانی تصریح کرد: در آموزش و پرورش با چنین نگاهی از جامعه که همه سال با حدود ۲۵ درصد کسری بودجه مواجه است، نمی‌توان انتظاری داشت، به عقیده من در این شرایط قدرت شخصی وزیر تا حدی می‌تواند کارساز باشد.

وزیر اسبق آموزش و پرورش به بیان تجربیاتی از دوره فعالیت خود در تصدی وزارت پرداخت و گفت: در زمان بنده بودجه آموزش و پرورش طی سه سال، سه برابر شد و میانگین حقوق معلمان ۸۴ درصد افزایش یافت که این به قدرت شخصی وابسته بود و حمایتی صورت نگرفت؛ وقتی به بودجه بهداشت و درمان در زمان وزیر سابق نگاه می‌کنیم، سیاست دولت روشن بود، اما از آموزش و پرورش آنطور که باید حمایت نشد.

معلمان از مغفول ماندن شایسته‌سالاری گلایه دارند

کاظم اکرمی وزیر اسبق آموزش و پرورش که سابقه فعالیتش در تصدی وزارت آموزش و پرورش به اوایل دهه ۶۰ می‌رسد، درباره توجه به منزلت معلمان در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، با تاکید بر ارتقای جایگاه معلمان معتقد بود  که گاه معلمان از وضع معیشتی گلایه دارند و گاه بروکراسی‌های اداری و بخشنامه‌ها آنها را آزرده می‌کند.

وی بیان کرد: گاهی انتصاب بدون توجه به شایسته‌سالاری در سطوح مختلف آموزش و پرورش از مدیریت مدرسه تا حوزه‌های بالاتر انتظارات فرهنگیان را پاسخگو نیست؛ معلمان مانند دانشگاهیان انتظار دارند در انتخاب مسئولان خود در سطح‌های مختلف دخیل باشند و از آنها هم نظرسنجی شود.

اکرمی حرکت در مسیر بهبود مسائل معیشتی و به ثمر رساندن طرح‌هایی مانند رتبه‌بندی که از زمان فانی کلید خورد، مورد تاکید قرار داد و تصریح کرد: پرداختی معلمان هم باید مانند دانشگاهیان قاعده‌مند شوند.

وزیر اسبق آموزش و پرورش به نقش رسانه‌ها هم  تاکید داشت و گفت: ارتقای منزلت علاوه بر توجه ویژه به معلمان در حوزه ستادی، به رسانه‌ها هم وابستگی زیادی دارد؛ معرفی معلمان خلاق و مبتکر در چرخش نگاه جامعه به معلم و ارتقای جایگاه او موثر است هرچند این تنها راه نیست اما راهی موثر محسوب می‌شود.

وعده‌های بی‌عمل از کجا نشات می‌گیرد؟

آنچه امروزه معلمان را بیش از توجه به خواسته‌هایشان گلایه‌مند می‌کند؛ وعده‌های بی‌پشتوانه‌ای است که فقط امید واهی ایجاد می‌کند و بارها این برخوردها واکنش‌های صنفی و تجمعاتی را هم از سوی معلمان در پی داشته است.

اکرمی درباره علت این وعده‌های بی عمل و تاثیر وزرا در شدت یا ضعف این موضوع بیان کرد: برخی وعده‌ها در آموزش و پرورش برای تحقق به حمایت برنامه و بودجه و دولت نیازمند است که این بخش‌ها عزمی برای اجرا ندارند؛ گاهی هم دستگاه‌ها نسبت به تعهدات خود در کمک به آموزش و پرورش احساس مسئولیت ندارند؛ در واقع همه مشکلات در آموزش و پرورش به خود این نهاد بر نمی‌گرد و ریشه در بیرون هم  دارد همانطور که در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به تربیت غیررسمی اشاره شده است و این عامل هم همکاری دیگر دستگاه‌ها را می‌طلبد.

سقوط جایگاه معلمی در رهگذر وعده‌های بی‌عمل

جامعه فرهنگی عریض و طویل است و به تبعش مشکلات بزرگتری هم دارند و مدتی است این مشکلات اعم از معیشت، فضای فرهنگی کشور و تغییر و تحولات نسل‌ها در گذر زمان جایگاه معلم و نگاه به این حرفه را از تقدس تعلیم وتربیت فاصله داده است؛ در این میان مسئولان اجرایی اغلب در مقام شعار حرف‌های دلگرم کننده برای این جامعه دارند که جامه عمل نپوشیدن آن نه تنها درمان درد این قشر نیست بلکه جایگاه وی را بیش از پیش متزلزل می‌کند. 

آنطور که وزرا و خبرگان حوزه تعلیم و تربیت می‌گویند مشکل معلم فقط معیشت نیست و باید جایگاهش با بسترهای لازم تثبیت شود که گویی در این مورد هم هنوز چاره اندیشی نشده است و  آنچه امروز آموزش و پرورش را بیشتر آزار می‌دهد حواشی بسیار پررنگ تر از متنی همچون جناح بازی سیاسی، استفاده ابزاری از معلمان و مسائل تعلیم و تربیت برای خودنمایی و ساده انگاری در ورود به مسائل تعلیم و تربیتی است که این برخوردها قدر معلمان را کاهش داده است.

انتهای پیام/