به گزارش خبرنگار  سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، بیش از نیمی از فرصت ۶۰ روزه ایران به اروپایی‌ها گذشته است. ۱۸ اردیبهشت ماه سال جاری بود که شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای از توقف برخی تعهدات برجامی ایران خبر داد. در بیانیه شورای عالی امنیت ملی کشورمان که در نامه‌های جداگانه نیز از سوی حسن روحانی رئیس جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی به سران کشور‌های عضو برجام ارسال شد، به کشور‌های باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی فرصت داده و تاکید شد: «در هر زمان که خواسته‌های ما تامین شود؛ ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.»

در مهمترین بخش این بیانیه آمده است: «به کشور‌های باقی مانده در برجام ۶۰ روز فرصت داده می‌شود تا تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی را عملیاتی کنند. چنانچه در این مهلت کشور‌های مزبور قادر نباشند مطالبات ایران را تامین کنند، در مرحله بعدی جمهوری اسلامی ایران رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد. در هر زمان که خواسته‌های ما تامین شوند، ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله اجرای تعهدات دیگر را متوقف خواهد کرد.»

چه اقدامی از سوی اروپایی‌ها پس از ۶۰ روز ایران را راضی می‌کند؟

اما سوالی که در این بین مهم بنظر میرسد این است که براستی چه اقدامی از سوی غرب می‌تواند ایران را مجاب کند که سایر تعهداتش در برجام را نقض نکند؛ پاسخ روشن است، دقیقا همان که ۳۵ روز قبل در بیانیه شورایعالی امنیت ملی آمده بود؛ یعنی گشایش در حوزه‌های بانکی و نفتی.

فروش تضمینی نفت؛ اولین خواسته جدی ایران از اروپا

حدودا یک سال پیش و در پی خروج آمریکا از برجام، غرب تلاش کرد تا صنعت نفت و گاز ایران را با چالش مواجه و شرکای تجاری ایران را محدود کند، هرچند برای برخی کشور‌ها معافیت نفتی اعمال کرد.

معافیت نفتی شش‌ماهه آمریکا به مشتریان عمده نفت ایران این امکان را فراهم آورد تا کشور‌هایی مثل چین، هند، ژاپن، ترکیه، کره جنوبی، یونان، تایوان و ایتالیا در این بازه زمانی به واردات نفت از ایران ادامه دهند و ضمن کاهش تدریجی میزان آن، به دنبال یافتن جایگزینی برای نفت ایران در بازار جهانی باشند. معافیت نفتی این امکان را برای ایران فراهم کرد تا روزانه به‌طور متوسط بین ۱ تا ۱/۵ میلیون بشکه صادر کند و حتی در برخی ماه‌ها این رقم افزایش یافت.

قرار بود پس از امضای برجام ایران بتواند سرمایه و فناوری خارجی جذب کند و با افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز، در بازار منطقه‌ای و جهانی انرژی سهم داشته باشد و درآمد ارزی‌اش را افزایش دهد، اما همه این‌ها در حد یکسری کاغذ امضا شده که ترامپ هیچ اعتقادی به اجرای آن نداشت باقی ماند و سرانجامی نیافت.

در دهه آخر آوریل و به دنبال اعلام تصمیم دولت ترامپ مبنی بر تمدید نشدن معافیت نفتی هرچند برخی کشور‌ها برای خرید نفت از ایران دچار تردید شدند، اما بسیاری از مشتریان نفت ایران از جمله هند، ترکیه و چین مخالفت خود را با این تصمیم آمریکا اعلام کردند و دلیل مخالفتشان را دشواری یافتن جایگزین نفت ایران در کوتاه‌مدت عنوان کردند.

با همه این تفاسیر فروش تضمینی نفت یکی از اصلی‌ترین مطالبات ایران پس از مهلت ۶۰ روزه خواهد بود؛ به عبارت دیگر طبق برجام ایران می‌خواهد بدون هیچ مشکلی فروش نفت را به شکل رسمی ادامه دهد و هیچ کشوری از جمله آمریکا حق نداشته باشد مانع این کار شود.

حل فوری مشکلات بانکی؛ دومین مطالبه اصلی ایران پس از ۶۰ روز

جامعه جهانی ارتباطات مالی بین‌الملل (سوئیفت) نهادی است که در اواخر سده ۱۹۰۰ و بر اساس تفاهم‌نامه‌ای بین بیش از ۲۰۰ بانک اروپایی و آمریکای شمالی در بلژیک ایجاد شد تا روش‌های ارتباطی بانک‌ها در سراسر دنیا از مدل‌هایی که چندان استاندارد نبودند به روش استاندارد واحد تغییر کند. در سوئیفت تراکنش‌های بین‌المللی بدون مشکل جریان داشته و ردیابی می‌شود و از جمله سیستم‌هایی است که بانکی‌ها معتقدند یکی از مطلوب‌ترین راه‌ها برای انجام حواله‌های ارزی است. براساس نظر کارشناسان بانکی، سوئیفت یک سامانه ارتباطی بانکی بی نظیر در نوع خود تاکنون بوده و کار کردن با آن از استاندارد، اطمینان و سرعت بالا و با کاهش هزینه‌ها و همچنین تسویه سریع و همزمان حساب‌ها همراه است.

در دوران تحریم و پیش از امضای برجام بانک‌های ایرانی در تحریم سوئیفت قرار داشتند و عملا ارتباط آن‌ها با این نهاد بین‌المللی قطع بود، اما زمانی‌که پای برجام به میان آمد قرار شد همه مشکلات بانکی حل و سوئیفت برقرار شود، اما همان روز‌ها نیز اخبار ضدونقیضی از این امر به گوش می‌رسید. دقیقا همان روزی که خبرنگاران به منظور بازدید از روند فعال‌سازی سوئیفت به طبقات چهارم و پنجم بانک مرکزی رفته بودند، چندین کارشناس اقتصادی ادعا کردند که سوئیفت باز نیست!

حتی اگر ادعای مسئولان دولتی و بانک مرکزی را ملاک قرار دهیم، در دوران اجرای برجام تاحدی مشکل سوئیفت حل شده بود. آخرین آماری که به سال ۱۳۹۵ بر می‌گردد نشان می‌دهد تا قبل از اعمال تحریم‌ها تعداد پیام‌های رد و بدل شده ایران در سوئیفت در سال ۱۳۹۰ به حدود ۹۲ هزار مورد می‌رسید، اما این روند در سال‌های تحریم به صفر رسیده است که بعد از برجام و برداشته شدن تحریم سوئیفت، در سال ۱۳۹۵ حدود ۵۸ هزار پیام مبادله شده است.

دست برتر اروپایی‌ها در سوئیفت

نکته قابل توجه در این بین آنجاست که بدانیم «سوئیفت بیش از آنکه در دست آمریکایی‌ها باشد در اختیار اروپاست.» این گفته جبل عاملی کارشناس امور بانکی است. وی تاکید می‌کند مسلما آنچه که مورد خواست ما است، تضمین ملموس در مورد تداوم برجام و منافع اقتصادی ایران است که یکی از آن‌ها سوئیفت است. اگر قرار است اروپا تضمینی به ایران بدهد باید در حوزه بانکی، سوئیفت را نیز نگه دارد و این حداقل خواسته ایران در برجام باید باشد.

به گفته وی اگر قرار باشد اروپا در برجام بماند باید سوئیفت برقرار باشد و در صورت قطع ارتباط بانک‌های ایرانی با این نهاد انگار برجام به پایان رسیده است.

اکنون ۲۵ روز تا پایان مهلت ایران باقی مانده است. ۲۵ روزی که نقش تعیین کننده‌ای در روابط ایران با اروپا ایفا می‌کند و باید منتظر ماند و دید آیا اروپا حاضر است پای برجام بایستد یا با اخم آمریکا پا پس می‌کشد؟

انتهای پیام/