خرج‌تراشی موسسات کنکور برای دانش‌آموزان/ حساب کتابی سر انگشتی از هزینه‌هایی که سر به فلک می‌زند + جدول
صرف هزینه‌های سنگین برای قبولی در کنکور به خبری تکراری تبدیل شده اما کمتر کسی به خرج تراشی موسسات کنکور توجه می‌کند.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، سال گذشته بود، حول ایام آیین ورودی دانشگاه‌ها، مثل هر روز از تهرانپارس قصد حرکت به سمت روزنامه را داشتم. تاکسی‌های خط تهرانپارس- انقلاب هم روبه‌روی هتل شهر فریاد می‌زدند که انقلاب دونفر، من هم که عجله داشتم سوار شدم، خانمی هم داخل تاکسی نشسته بود.کمی بعدتر یک خانم و پسر جوانش آمدند و گفتند دربست، راننده گفت کجا؟ گفتند دانشگاه تهران. راننده که آدم منصفی بود روی وسوسه کرایه دربستی‌اش پا گذاشت و گفت: «خانم شما بشینید با هم میریم تا انقلاب و شما هم جلوی دانشگاه پیاده شید و این بندگان خدا هم به کارشون برسن، تازه کرایشم خیلی کمتر می‌شه.» یک دفعه آن خانم گفت: «نه آقا من دربست می‌خوام برم، ۸۰ میلیون هزینه کردم بچه‌م دانشگاه تهران قبول شده، حالا برای چند‌هزار تومن لنگ نمی‌زنم که، می‌خوایم راحت بشینیم و دربست بریم جلوی دانشگاه.» خلاصه راننده ما دونفر را پیاده کرد و سوار ماشین بعدی شدیم و آن خانم و پسرش دربست به دانشگاه رفتند.
این ماجرا برای من اگر سه سال قبل‌تر، یعنی دقیقا روزی که من و پدرم با BRT به دانشگاه رفتیم تا در آیین ورودی شرکت کنیم، اتفاق می‌افتاد خیلی عجیب بود و دور از ذهن، اما بعد از این سال‌ها و بعد از شناخت جو دانشگاه‌های دولتی و دمخور بودن با امثال آن پسر و خانواده‌هایشان، دیگر این ۸۰ میلیون هزینه تحصیل و کنکور و ۳۰ هزار تومن کرایه تاکسی دربست اصلا اتفاق عجیبی نبود و شاید خیلی منطقی هم به نظر می‌رسید. این تجربه و پیوند آن با واقعیت موجود هزینه‌های سرسام‌آور برای موفقیت در یک آزمون چهارساعته و ورود به دانشگاه دولتی باعث شد این چند خط را بنویسم در سوگ عدالت آموزشی و اینکه دقیقا چه اتفاقی می‌افتد و چه پروسه‌ای طی می‌شود تا یک دانش‌آموز برای نشستن روی صندلی چوبی و قدیمی دانشگاه تهران و خیلی دیگر از دانشگاه‌های پایتخت و کشور، چند ده میلیون و گاهی چند صدمیلیون هزینه کند و درمقابل آن بعد از چند دهه، وزارت عریض و طویل آموزش و پرورش و... تازه ضرب‌الاجلی برای پایان‌کار مدارس کپری و... صادر می‌کند. یعنی دقیقا همان زمانی که دانش‌آموزانی در اقصی نقاط محروم کشور در کپر‌ها و کلاس‌های بی‌دروپیکر و پنجره و... مختلط و بی‌حساب و کتاب درس حفظ می‌کنند، در پایتخت کشور، میلیون‌ها تومان هزینه می‌شود تا دانش‌آموزی وارد فلان دانشگاه شود. این را هم داشته باشید؛ محمدرضا واعظ‌مهدوی، معاون سابق سازمان برنامه و بودجه همین چند روز پیش گفت: «شاخص هزینه‌های کمرشکن آموزش عبارت است از خانواده‌هایی که ۱۰ درصد کل هزینه زندگی را بابت آموزش می‌پردازند، بیش از ۹ درصد خانواده‌های ایرانی برای تحصیل فرزندان‌شان باید وسایل زندگی را بفروشند و از محل درآمد‌های عادی خود نمی‌توانند خرج تحصیل را بدهند، باید دولت به این شاخص توجه کند.»
۲۰ میلیون حداقل هزینه ثبت‌نام در پایه پیش‌دانشگاهی
برای ورود به بحث شاید درست باشد از پایه اول ابتدایی دانش‌آموزان چرتکه بیندازیم تا روز قبل کنکور و همایش‌ها و کلاس‌ها و...، اما عدم‌ثبات اقتصادی کشور و نوسانات عجیب چنین اجازه‌ای را نمی‌دهد، بنابراین برای چرتکه‌اندازی هزینه‌ها از پایه پیش‌دانشگاهی شروع می‌کنیم. مدارس دولتی را هم فاکتور می‌گیریم و مدارس غیرانتفاعی را مدنظر قرار می‌دهیم، بالاخره خیلی بعید است دانش‌آموزی که چند ده‌میلیون هزینه کلاس کنکورش می‌کند، دوران تحصیلش را در مدرسه دولتی سپری کرده باشد. اگر هم باشد استثناست و قابل‌بررسی نیست. طبق اعلام مجتبی زینی‌وند، رئیس سازمان مدارس غیردولتی، نرخ مصوب شهریه دریافتی مقطع متوسطه دوم به استثنای پیش‌دانشگاهی ۱۵ میلیون تومان است. شهریه مصوبی که همین صداوسیمای خودمان هم بار‌ها با دوربین مخفی و... آن را نفی و نقد کرده و به مدارس مختلف سرکشی کرده است و مشخص شده دریافتی‌ها خیلی بیشتر از این مبالغ مصوب است. با این حال و با توجه به اینکه نرخ مصوب پیش‌دانشگاهی اعلام نشده است، با توجه به تجربه و البته پرس‌و‌جو از دوستانی که در این مدارس مشغول تحصیل بوده‌اند و حالا هم دوستان و اقوامی دارند که در این مدارس درحال تحصیلند، ۲۰ میلیون تومان هزینه‌ای است که می‌توان به‌عنوان میانگین بین شهریه‌های ۵۰-۴۰ میلیون تومان و بالاتر و پایین‌تر انتخاب کرد.
قصه‌ای که سر دراز دارد
از مدارس غیردولتی و هزینه‌های خاص مدارس که بگذریم (معمولا بسیاری از گزینه‌های گذران ایام نزدیک به کنکور اعم از کلاس‌های خاص، مشاوره‌ها و... در مدارس خصوصی ارائه می‌شود)، یک جریان مطالعاتی، آموزشی تا روز کنکور برای دانش‌آموزان اتفاق می‌افتد که عبارتند از کلاس‌های عمومی و خصوصی، مشاور تحصیلی (برنامه‌ریزی آموزشی، انگیزشی)، اردو و پانسیون‌های مطالعاتی نوروزی، کلاس‌های نکته و تست، همایش‌ها، باز هم اردوهای مطالعاتی اما این بار نزدیک به کنکور و... اینها بخشی از دالان‌های هزینه‌ای و جریان‌های درآمدزای دبیران و آموزشگاه‌های خاص و شناخته‌شده کنکوری‌ها هستند که سالانه گردش مالی عجیب و غریبی را ایجاد می‌کنند و احتمالا خیلی از ما و حتی مسئولان از وجود آنها بی‌اطلاع یا اینکه از آنها ذی‌نفعیم!
کلاس‌های عمومی
کلاس‌های عمومی
بعد از شرکت در کلاس‌های درسی مدارس و استفاده از دانش معلمان، اولین گزینه مکملی که دانش‌آموزان و خانواده‌ها برای تقویت فرآیند آموزشی به آن فکر می‌کنند، کلاس‌های مکمل است که گاه از سوی مدارس تعبیه و تشکیل می‌شود و گاهی هم از سوی آموزشگاه‌های خارج از مدارس. این نوع کلاس‌ها در دو دسته عمومی و خصوصی قابل‌دسته‌بندی هستند؛ کلاس‌های عمومی که معمولا جمعیتی حدود ۲۰ تا ۱۰۰ نفره دارند و با این تعداد دانش‌آموز تشکیل می‌شوند. البته این بازه عددی به خاطر این است که شهرت معلم و استاد و البته آموزشگاه برگزارکننده کلاس‌ها در آن اثرگذار است. سوای تعداد، در اعلام هزینه کلاس‌ها هم این موضوع مهم است که استاد برگزارکننده چه کسی است و به همین خاطر هزینه این کلاس‌ها برای دروس خصوصی بین یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا چهارمیلیون تومان متغیر است و برای دروس عمومی هم این مبلغ بین ۵۰۰ تا دومیلیون تومان تغییر می‌کند.
کلاس‌های خصوصی
این دسته از کلاس‌ها هم پیرو همان دسته اول، اما به صورت خصوصی هستند. بسیاری از خانواده‌ها به اصطلاح برای دریافت کیفیت بالاتری از خدمات یا هر دلیل دیگری، به جای کلاس‌های عمومی، از کلاس‌های خصوصی استفاده می‌کنند. کلاس‌های خصوصی نرخ ثابتی ندارند و شهرت استاد اولین و اصلی‌ترین معیار تعیین هزینه آنهاست. یعنی استادی که اسم و رسم خاصی دارد و به قولی بین کنکوری‌ها شناخته‌شده‌تر است، پول بیشتری دریافت می‌کند و نجومی‌تر است. برای مثال استادی که اسم و رسم خاصی ندارد و شهیر نیست، هزینه کلاسش از ساعتی ۵۰ هزار تومان شروع می‌شود و گاهی تا ۱۵۰ هزار تومان می‌رسد. اما در مقابل هزینه کلاس استادی که شناخته‌شده باشد از ساعتی ۵۰۰ هزار تومان تا یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان دریافتی دارد که رقم عجیبی به نظر می‌رسد. اینجا ذکر یک نکته ضروری است و آن هم اینکه ذیل کلاس‌های خصوصی و عمومی کلاس دیگری تحت‌عنوان حل تمرین هم وجود دارد که معمولا با اسیست‌های اساتید برگزار می‌شوند و خود آنها در این کلاس‌ها حاضر نیستند. هزینه این کلاس‌ها هم چیزی بین ساعتی ۵۰ هزار تومان تا ۱۵۰ هزار تومان است. در کلاس‌های عمومی و خصوصی جزوات و آزمون‌هایی هم وجود دارد که حجم و تعداد صفحه‌های جزوات تعیین‌کننده قیمت آنهاست. آزمون‌ها هم معمولا هزینه‌ای ندارند، هزینه‌اش با شهریه کلاس‌ها حساب می‌شود. یک نکته قابل‌تامل دیگر در ارتباط با کلاس‌های خصوصی حضور اساتید کمکی یا به قول معروف همان «TA»ها هستند. بسیاری از اساتید شناخته‌شده و شهیر کنکوری تعدادی از شاگردان خود را به جای خود به کلاس‌ها می‌فرستند، اما همه یا بخشی از هزینه دریافتی به حساب آنها واریز می‌شود، چراکه آن استاد کمکی دانشجو یا معلم تازه‌کاری است که برای کسب شهرت یا کمک به استاد خود این کار را انتخاب کرده است و برای شناخته‌شدن یا هر دلیل دیگری از دریافت پول محروم است یا امتناع می‌کند.
مشاور تحصیلی
یکی‌دیگر از احتیاجات کنکوری‌ها در این جریان هزینه، استفاده از مشاوران و برنامه‌ریزان است. ارائه برنامه‌های هفتگی و...، پشتیبانی تلفنی، پرسش و پاسخ تلفنی و دیدار حضوری، بخشی از اقداماتی است که از سوی مشاوران به دانش‌آموزان ارائه می‌شود. از آنجایی که ارائه خدمات مشاوره‌ای به صورت پکیجی است و ممکن است خدمات متفاوتی ارائه شود، کم و زیاد شدن خدمات و همچنین نام و شهرت مشاور در هزینه‌ها اثرگذار است و مثل کلاس‌ها، میزان شهرت ارائه‌دهنده خدمت و آموزشگاه مربوطه مشخص می‌کند دانش‌آموز چه میزان باید هزینه کند. مشاوره‌ها را هم می‌توان به صورت بسته‌های سالانه تهیه کرد که هزینه‌ای بین ۵ تا ۳۰ میلیون تومان برمبنای همان فرمول میزان شهرت ارائه‌دهنده دارد و هم می‌توان به صورت‌جلسه‌ای و ساعتی احتساب کرد که در این صورت نیز هزینه‌ها از ساعتی بین ۲۰۰ هزار تومان تا ۶۵۰ هزار تومان متغیر است. این مدل جلسه‌ای معمولا به صورت کلاس‌های انگیزشی است و پشتیبانی ندارد. مشاوره‌ها معمولا به صورت تیمی ارائه می‌شوند، خود شخص مشاور اصلی کمتر و با فاصله درجریان کنش‌های دانش‌آموز قرار می‌گیرد و معمولا برنامه‌ریز و پشتیبان روند مطالعاتی دانش‌آموز را کنترل می‌کنند.
پانسیون‌ها و اردوهای مطالعاتی
تا اینجا آنچه گفته شد را اگر خیلی از ما تجربه نکرده بودیم، حتما نقلش را شنیده یا نمونه‌اش را در اقوام و نزدیکان دیده بودیم. از اینجا به بعد، اما اتفاقات دیگری هم می‌افتد و خیلی از کنکوری‌ها به همان کلاس‌های عمومی و خصوصی و مشاور و اینها قانع نمی‌شوند و پکیج کنکورشان، مخلفات دیگری هم دارد. یکی از این مخلفات، ماجرای پانسیون‌ها و اردوهای مطالعاتی است. پانسیون‌ها و اردوهای مطالعاتی در اماکنی برگزار می‌شوند که کنترل مستقیم روی دانش‌آموز صورت می‌گیرد تا درس بخواند و در همین جریان مطالعه و درس خواندن دانش‌آموز رفع اشکال و حل تمرینات درسی هم صورت می‌گیرد. این پانسیون‌ها و اردو‌ها معمولا در ایام نوروز و تعطیلات و ایام نزدیک به کنکور فعال‌ترند و مورد اقبال بیشتری قرار می‌گیرند.
برای اطلاع از هزینه‌های این اردو و پانسیون‌های مطالعاتی احتیاجی به جست‌وجو‌های عجیب و غریب نیست، یک جست‌وجوی ساده در اینترنت و صفحه‌های مجازی و اینستاگرامی آگهی‌های مختلف این موسسات و اشخاص را نشان می‌دهد. ۱.۵ میلیون تومان تا ۳۰ میلیون تومان بازه‌ای است که البته با مماشات و نگاه حداقلی، هزینه‌های این پانسیون‌ها و اردو‌ها را نشان می‌دهد. یکی از سوژه‌هایی که قبلا هم در ارتباط با آنها سخن گفته شده کیفیت ارائه خدمات در این پانسیون‌ها و کیفیت اماکن است که اغلب سطح نازلی دارند. پانسیون‌ها و اردوهای مطالعاتی البته فقط معطوف به تعطیلات نیستند و همان‌طور که گفته شد در ایام نزدیک به کنکور هم اردو‌ها و پانسیون‌ها برگزار می‌شوند و دانش‌آموزان در آنها شرکت می‌کنند.
کلاس‌های نکته و تست و همایش‌ها
بعد از گذر از کلاس‌های عمومی و خصوصی و تدریس دروس در این کلاس‌ها، نوبت به موج دیگری از هزینه‌ها و موضوعات می‌رسد، کلاس‌های نکته و تست یکی از این مقوله‌هایی است که کنکوری‌ها با آن آشنا هستند و هزینه خوبی هم برای آن می‌کنند. کلاس‌های نکته و تست همان‌طور که از نامش مشخص است، کلاس‌هایی هستند که در آنها به صورت نکته‌ای و غیرمفصل تدریس صورت می‌گیرد و متناسب با آن هم تست حل می‌شود. این کلاس‌ها، چون بعد از کلاس‌های خصوصی و عمومی است معمولا در اردیبهشت ماه آغاز می‌شوند و حدود یک ماه ادامه می‌یابند. در این کلاس‌ها جزوات خاصی تدوین می‌شود و در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد.
باز هم با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت هزینه‌های برخی از این کلاس‌ها را مشاهده می‌کنید که البته همچون سایر موارد هزینه‌های نکته و تست هم وابسته به آموزشگاه و استاد برگزارکننده است و متناسب با درس مورد‌نظر بالا و پایین می‌شود. در جدولی جداگانه هزینه هر درس را می‌نویسم، اما به صورت کلی اگر یک دانش‌آموز رشته ریاضی یا تجربی قصد حضور در کلاس‌های نکته و تست را داشته باشد جمعا باید چیزی حدود ۵.۵ تا ۱۰.۵ میلیون تومان برای تمام دروس هزینه کند. نکته دیگر در اینجا همایش‌هاست که از لحاظ محتوایی همپوشانی و قرابت جدی با کلاس‌های نکته و تست دارد و حضور یا عدم‌حضور در هردوی اینها به انتخاب دانش‌آموز و انصاف استادان برمی‌گردد. در ارتباط با هزینه همایش‌ها هم هزینه هر درس در همایش‌ها ۱۰۰ تا ۲۰۰ تومان کمتر از نکته و تست در هر درس است، چون زمان برگزاری آنها کمتر از کلاس‌های نکته و تست است.
همایش‌های مشاوره‌ای و انگیزشی
بعد از نکته و تست و همایش‌های درسی، همایش‌های مشاوره‌ای و انگیزشی، یکی از آخرین تیر‌های ترکش این جریان برای موفقیت دانش‌آموزان در کنکور سراسری است. همایش‌هایی که در سالن‌های بزرگ و با تعداد بالایی از داوطلبان در یک روز برگزار می‌شود. هزینه‌ای که برای این همایش‌ها به دست آمده چیزی حدود ۲۰۰ هزار تومان برای هر نفر است که با ضرب در تعداد افراد حاضر در آنها (به تعداد گنجایش سالن همایش‌های برج میلاد و...) عدد قابل‌توجهی است که در یک روز نصیب مشاوران می‌شود.
نکته قابل‌بحث و تامل دیگر مکان‌هایی است که برای برگزاری همایش‌ها، دوره‌ها و دورهمی‌های کنکوری‌ها استفاده می‌شود. آموزشگاه‌ها و اساتید خاص کنکوری معمولا برای برگزاری همایش‌های کنکوری و مشاوره‌ای و انگیزشی خود، سوای سالن‌ها و اماکن معروفی همچون سالن همایش‌های برج میلاد، سراغ سالن‌های همایش دانشگاه‌ها خصوصا دانشگاه‌های دولتی می‌روند. دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی و... دانشگاه‌هایی هستند که در این ایام سالن‌های مختلف همایشی خود را با هزینه‌های خوبی به این موسسات و آموزشگاه‌ها و اساتید اجاره می‌دهند.
محاسبه سود موسسات کنکور امری غیرممکن است
اینکه یک استاد معروف و شهیر کنکوری چه درآمدی دارد، اینکه یک آموزشگاه خاص و شناخته‌شده در حوزه کلاس‌ها و همایش‌های کنکوری چه گردش مالی‌ای دارد و... محاسبه‌اش تقریبا غیرممکن است، چراکه طبق اطلاعی که در جریان تهیه گزارش به دست آوردم، گزینه‌ها و به قول معروف آپشن‌های مختلفی که اساتید و آموزشگاه‌ها در برابر دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان قرار می‌دهند بسیار زیاد و متنوع و البته بسیاری از آنها دوجانبه و غیرقابل‌اطلاع است بنابراین محاسبه آن ممکن نیست.
اساتید در دروس مختلف با توجه به میزان شهرت در تهران دو تا سه کلاس مجزا در آموزشگاه‌های مختلف دارند، کلاس‌های خصوصی که الی ماشاءالله، کلاس‌های پروازی و حضور در شهرستان‌ها هم که جزء لاینفک جریان تدریس آنهاست و علاوه‌بر همه اینها، استادان کمکی یا همان TAها که بالاتر درباره آنها نوشته شد هم بخشی از جریان درآمدی اساتید حساب می‌شوند و پولی هم که آنها دریافت می‌کنند اغلب به حساب اساتید واریز می‌شود. تصور کنید یکی از این اساتید در حال حاضر با فرزند شما کلاس خصوصی دارد و برای این کلاس ساعتی یک‌میلیون تومان هم دریافتی دارد. به‌طور همزمان شاگردان همین استاد یا همان TAها در کلاس‌های مختلفی با اسم این استاد در حال تدریس هستند و هرکدام برای یک ساعت تدریس مثلا ۵۰۰هزار تومان دریافت می‌کنند. اگر به‌طور متوسط یک استاد ۴ TA هم داشته باشد، ممکن است در یک ساعت علاوه‌بر یک‌میلیون درآمد شخصی خودش، دومیلیون هم از کلاس‌هایی دریافتی داشته باشد که اصلا در آنها حضور نداشته است و خب، به قول معروف، تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل. برای جمع‌بندی می‌شود گفت اگر دانش آموزی بخواهد از تمام پکیج کنکور با کلاس‌های خصوصی بهره ببرد چیزی حدود ۴۰۰ میلیون هزینه دارد.
چه کسی مقصر است؟
واقعا حوصله‌سربرترین موضوع نوشتن همین سیاه‌کردن صفحه برای کنکور و بحث عدالت آموزشی است. نه از این منظر که اهمیتی ندارد، اتفاقا از این منظر که بسیار اهمیت دارد و با این نوشتن‌ها هم هنوز گرهی باز نشده است و متاسفانه فریاد از عدالت آموزشی ژست خوبی هم برای عده‌ای ایجاد کرده است. اصلا سخت نیست که بفهمیم در سیستم و نظام آموزشی‌ای که موفقیت در یک آزمون چهار ساعته و حضور در یکی از دانشگاه‌های دولتی خصوصا دولتی‌های تهران نهایت آمال و آرزوهای دانش‌آموزان و سیاستگذاران است، ایراد اصلی از آموزشگاه‌ها و معلمان و اساتید و مشاورانی نیست که با چند کلاس خصوصی و همایش و... یک شبه راه چندساله را رفته‌اند و بهترین و بیشترین درآمدها را دارند. فضایی که این سیستم آموزشی برای سوءاستفاده‌های اینچنینی ایجاد کرده فقط ضعف سیاستگذاری‌های کلان و جریان منفعتی است که اجازه اصلاح آن را نمی‌دهد و تا روزی هم که در بر همین پاشنه بچرخد، نه این نوشتن‌ها اثرگذار است و نه فریاد واعدالتا سردادن. موسسات آموزشی از ترس خانواده‌ها برای آینده فرزندان‌شان که از قضا به کنکور و دانشگاه دولتی و... گره خورده است نهایت استفاده را می‌کنند و کسی هم نمی‌گوید بالای چشم‌شان ابرو است.
منبع: روزنامه فرهیختگان
انتهای پیام/
درآمد نجومی موسسات کنکور به روایت آمار
