نقش اوقات فراغت فرزندان در ساخت آینده ایران اسلامی
به عقیده کارشناسان امور تربیتی، برخی نکات می‌تواند در برنامه‌ریزی کم‌هزینه جهت اوقات فراغت دانش‌آموزان تاثیر زیادی داشته باشد.
گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، دانش‌آموزان، آینده‌سازان کشور عزیزمان با تلاش امروزشان، عظمت فردای میهن اسلامی را رقم می‌زنند. طبق آمار رسمی تقریباً یک چهارم از جمعیت کشور در محدوده سنی نوجوانی و جوانی و در سنین تحصیل هستند و با توجه به طولانی‌تر بودن تعطیلات کشور ما در قیاس با سایر کشورها، توجه به نیاز‌های متنوع جوانان و نوجوانان در زمینه اوقات فراغت اهمیت زیادی دارد و لازم است کار‌های کارشناسی خاصی در این زمینه صورت بگیرد.
بیشتربخوانید: چگونه امنیت فرزندان را در فضای مجازی تامین کنیم؟
در دیدار با دانش‌آموزان و دانشجویان مورخ ۱۳۹۶/۸/۱۱ رهبر معظم انقلاب در بخشی از بیانات‌شان می‌فرمایند: «نیاز اصلی کشور هم عبارت است از همت بلند شما، شما جوان‌ها باید همت کنید، همت بلند داشته باشید، تلاش کنید، کار کنید، ترس را کنار بگذارید، تنبلی را کنار بگذارید «ابتکار را سرلوحه کار خودتان قرار بدهید، نوآوری را وظیفه بزرگ خودتان بدانید؛ البته با غیرت ملی، تعصب ملی؛ این‌ها چیز‌هایی است که برای کشور ما، برای جوان‌های ما لازم است؛ در همه زمینه‌ها؛ یک مجموعه پرنشاط، مجموعه فعال و متحرک.»
ضرورت برنامه‌ریزی برای دانش‌آموزان
در فرهنگ و اندیشه اسلامی، اوقات فراغت با بیهودگی، روزمرگی و بیکاری سر سازگاری ندارد بلکه فرصتی است برای تجدید انرژی و زمینه‌سازی جهت رسیدن به اهداف بزرگ و ساختن آینده‌ای بهتر. چنان که حضرت امام سجاد (ع) فرمودند: «بار الها، اوقات فراغت من را در جهت هدف خلقتم قرار ده.»
«فرشته امیری» دبیر، دبیرستان‌های تهران به این موضوع مهم می‌پردازد و می‌گوید: «دانش‌آموزان در فصل تابستان اوقات فراغت زیادی دارند و می‌توانند با استفاده از کلاس‌هایی که برایشان تدارک دیده شده این وقت مفید واقع شود. به عنوان مثال کلاس‌های خوبی که در پژوهش سرای اداره آموزش و پرورش برای دانش‌آموزان برگزار می‌شود از جمله؛ کلاس‌های چرتکه، سازه‌های ماکارونی، کلاس‌های خلاقیت، آزمایشگاه‌های جذاب در دروس شیمی و فیزیک که با قیمت‌های مناسب هم هست و آن‌هایی که علاقه‌مند هستند می‌توانند استفاده کنند و همچنین کلاس‌های نجوم و کلاس‌های متنوع دیگر.»
وی در ادامه همین بحث اضافه می‌کند: «این کلاس‌هایی که از طریق پژوهش سرا‌ها و زیر نظر آموزش و پرورش برگزار می‌شود به مراتب؛ قیمت بسیار پایین‌تری از آموزشگاه‌های آزاد دارد، زیرا؛ این هزینه صرفاً هزینه موادی است که مصرف می‌شود و یا نهایتاً هزینه استادی است که دعوت می‌شود برای آموزش به دانش‌آموزان و این بار مالی زیادی برای خانواده‌ها ندارد و البته همه این‌ها بستگی دارد به اینکه خانواده‌ها چقدر حاضر هستند برای فرزندانشان وقت بگذارند.»
به گفته این دبیر باسابقه کلاس‌هایی که در راستای کلاس‌های رسمی دانش‌آموزان برگزار می‌شود، وقت زیادی نمی‌برد مثلاً کلاس‌های زبان‌های خارجی، نهایتاً یک ساعت و نیم تا دو ساعت زمان می‌برد و دانش‌آموز با یک برنامه دقیق می‌تواند در کنار کلاس‌های آموزشی و مهارتی مورد علاقه خود، به خواسته خانواده‌اش در این کلاس‌ها هم حضور داشته باشد. چرا که زبان علم ما زبان لاتین است و اکثر دانش‌آموزان برای اینکه در آینده موفق باشند هر چند تلاش بیشتری را می‌طلبد، اما با توجه به اینکه با گذراندن این دوره‌ها در آینده موفق‌تر خواهند بود و از لحاظ بازار کار بسیار موقعیت بهتری دارند، ارزش این تلاش مضاعف را دارد.
وی همچنین می‌گوید: «امروزه در هر حیطه‌ای که وارد می‌شوید افرادی که مثلاً به زبان انگلیسی یا عربی تسلط دارند، بسیار راحت‌تر اخبار و کتاب‌هایی را که به روز و بین‌المللی هستند مطالعه می‌کنند و راحت‌تر جذب بازار کار می‌شوند.
حتی در پذیرش دانشجویان در دانشگاه‌های معتبر و ادامه تحصیل افرادی که در زبان انگلیسی یا عربی مسلط و قوی هستند، بسیار موفق‌تر هستند. در واقع این کلاس‌ها باعث افزایش مهارت دانش‌آموزان می‌شود. ما دانش‌آموزانی داریم که همزمان با دیپلم گرفتن، مدرک تافل هم گرفته‌اند و مسلط به زبان انگلیسی هستند، در ضمن در یک رشته ورزشی هم مهارت دارند و در یک رشته هنری هم حرفه‌ای هستند. بنابراین، این دانش‌آموز با اعتماد به نفس بیشتری ظاهر شده و این اتفاق در پس سختی‌هایی که کشیده حاصل شده است. به همین خاطر والدینی که از هر موقعیتی در جهت تقویت مهارت و علم فرزندانشان استفاده می‌کنند گرچه به نظر سخت‌گیر می‌رسند، اما آن‌ها به فکر آینده فرزندانشان هستند. به‌طوری که گاهی فرزندان وقتی به بلوغ فکری می‌رسند از خانواده‌ها گله می‌کنند که چرا ما را به کلاس‌های ذکر شده نفرستادید و به ما سخت نگرفتید. ما، با توجه به اقتضای سن و سالمان از عاقبت آن اطلاعی نداشتیم، شما که بزرگ‌تر بودید و می‌دانستید باید راهنمایی می‌کردید.»
خانم امیری در ادامه تصریح می‌کند: «اولیا می‌توانند با مراجعه به اداره آموزش و پرورش منطقه خود و با راهنمایی آن‌ها در رابطه با کلاس‌هایی که برگزار می‌شود با توجه به علاقه‌مندی‌های دانش‌آموزان از کار‌های هنری تا رشته‌های مختلف آموزشی و مهارتی می‌توانند با توجه به منطقه‌ای که هستند بروند و انتخاب کنند و اوقات فراغت فرزندانشان را پر کنند که این بسیار لذت‌بخش است و برای آینده فرزندان بسیار مفید است؛ بنابراین اهمیت اوقات فراغت و توجه ویژه به آن بخصوص در دوران نوجوانی بسیار حائز اهمیت است، زیرا اولاً نوجوانان از طرفی مایل به ارتباط با همسالان خود هستند و از طرف دیگر هنوز به بلوغ فکری نرسیده‌اند و نیاز به راهنمایی دارند و این کلاس‌ها در شکل‌گیری شخصیت آن‌ها بسیار مؤثر است.»
تبدیل شدن فرصت به چالش
اوقات فراغت با اوقات رسمی دانش‌آموزان ارتباط مستقیم دارد. به گونه‌ای که با پر کردن اوقات فراغت دانش‌آموزان، فضایی را که ممکن است دشمن از طرق مختلف به نیروی جوان ما آسیب برساند را بسته و با راهکار‌های عملی، ارزش‌گذاری و آگاهی دادن به جوانان کشور ترفند‌های دشمن را که هر روز بیشتر از قبل با ابزار به اصطلاح فرهنگی و سرگرمی وارد کشور می‌شود مقابله کنیم و دشمنان را در رسیدن به چنین اهدافی ناکام گذاریم.
اگر اوقات فراغت دانش‌آموزان با برنامه‌ریزی پر نشود قطعا با چالش‌های زیادی روبه‌رو خواهیم شد از جمله آسیب‌های روحی، تمایلات ناسالم و ... به این ترتیب با تسکین هیجانات مضر و احساسات منفی و خستگی‌های روحی به سلامت روان دست می‌یابند. در این اوقات فراغت تابستانی به دلیل فراغت و آسایش و آرامش خاصی که دارد موثرترین زمان برای شکوفایی و رشد استعداد‌های دانش‌آموزان است با استعداد‌هایی همچون کارآفرینی، اختراعات، ابتکارات و...
«زهرا غزالی» کارشناس فرهنگی و معاونت پرورشی یکی از مدارس تهران در گفتگو با گزارشگر کیهان در این باره می‌گوید: «در پی ارتباطی که طی ۱۷ سال با دانش‌آموزان داشته‌ام به این نتیحه رسیده‌ام که برخی از دانش‌آموزان ما از افسردگی و به نوعی گوشه‌گیری و انزوا رنج می‌برند. دلایلی هم در این ارتباط وجود دارد از جمله؛ زندگی آپارتمان‌نشینی در شهر‌ها با فضای بسیار کم امکان تخلیه هیجانات دوران کودکی را از آن‌ها می‌گیرد. از طرفی هم دسترسی آن‌ها به فضای مجازی بدون زمینه قبلی و عدم فرهنگ‌سازی در این رابطه برای دانش‌آموزان چه از طرف خانواده‌ها و چه از طرف مجیط آموزشی، (اولیاء مدرسه، مربیان، خصوصا آموزگاران) به این امر دامن زده است. عامل دیگر کمبود امکانات آموزشی، علمی، تفریحی و ورزشی مناسب برای دانش‌آموزان است و در آخر هم گاهی به کارگیری نیروی فرهنگی ناکارآمد که تاثیرات زیادی بر روحیه و رفتار دانش‌آموزان دارد.»
وی ادامه می‌دهد: «آموزش و پرورش در درجه اول می‌بایست به شناسایی دانش‌آموزان دارای اخلاق روحی پرداخته و عوامل اختلال را شناسایی و در پی آن با ایجاد ارتباط موثر با خانواده‌ها سعی در رفع موانع موجود کند. در این خصوص قدم‌هایی هم برداشته شده است از آن جمله؛ پیگیری و اجرای طرح «شهاب» و طرح «جابربن حیان» است. طرح‌های ذکر شده تا حدود زیادی توانسته به کشف استعداد‌ها و علایق دانش‌آموزان پرداخته و زمانی که آموزش و پرورش اقدام به همکاری و تعامل چشمگیر با فضا‌های آموزشی و پژوهشی، مساجد و حوزه‌ها، کتابخانه‌ها، آزمایشگاه‌ها، کانون‌های تربیتی، اردوگاه‌ها و ... و فعالیت چشمگیر در راه‌اندازی و برقراری طرح هجرت (تعمیر و زیباسازی مدرسه توسط خود دانش‌آموزان خصوصا دانش‌آموزان هنرمند) نماید مطمئنا بخش اعظمی از اوقات فراغت دانش‌آموزان را در بر خواهد گرفت.»
این کارشناس امور پرورشی در ادامه می‌افزاید: «همچنین آموزش و پرورش با افزایش سطح آگاهی والدین با برگزاری کلاس‌های آموزشی، سمینار‌ها و همایش‌ها به آن‌ها جهت برنامه‌ریزی صحیح و دقیق برای فرزندانشان کمک می‌کند.
خانم غزالی تصریح می‌کند: «بهترین راه برای پر کردن اوقات فراغت دانش‌آموزان روشن ساختن و غنی کردن فکر و ذهن دانش‌آموزان و آموزش مدیریت صحیح در استفاده از زمان است.»
وی تاکید می‌کند: «در کنار آموزش، تفریحات سالم و سرگرمی‌های مناسب هم لازم و ضروری است ارتباط موثر آموزش و پرورش با مراکز علمی و تفریحی از جمله موزه‌ها، صنایع دستی و بومی و گردشگری، اردوگاه‌ها و ... که قبلا از آن‌ها نام برده شد باعث می‌شود در کنار کلاس‌های آموزشی که به دلیل تکرار مطالب و گا‌ها درسی که باعث کسالت و خستگی دانش‌آموزان می‌شود، تفریحات سالمی نظیر ورزش، کتابخوانی، بازیگری و ... هم گنجانده شود. سرگرمی‌هایی که منجر به فراگیری یک مهارت نیز بشود و خلأ روحی دانش‌آموزان را پر کند.»
وی تصریح می‌کند: «باید با ایجاد تعامل بین آموزش و پرورش با مدرسه و خانواده و فراهم آوردن تسهیلات و امکانات در حوزه‌های علمی و تفریحی و سرگرمی، بخشی از اوقات فراغت دانش‌آموزان را پر نموده و تا رسیدن آن‌ها به هدف نهایی از هیچ کوششی فروگذار نباشند. به امید فردایی بهتر، سازنده‌تر و شادتر برای کودکان و نوجوانان سرزمین عزیزمان ایران.»
بهترین راه برای پر کردناوقات فراغت با هزینه کم
روان‌شناسان، اوقات فراغت را به‌عنوان فرصتی مناسب برای آموزش‌های مفید و سرگرم‌کننده ارزیابی می‌کنند و آن را زمینه مناسبی برای پرورش مسئولیت‌پذیری، قانون‌مندی رفتار و روابط اجتماعی و کاری با همسالان و بزرگ‌سالان می‌دانند.
بر اساس آمار پایگاه اطلاعات جمعیت کشور، تقریبا نیمی از جمعیت میهن اسلامی‌مان را نوجوانان و جوانان تشکیل می‌دهند که این امر ضرورت برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت دانش‌آموزان را بیش از پیش نمایان می‌کند.
به عقیده کارشناسان امور تربیتی، از مهمترین نکاتی که می‌توان در برنامه‌ریزی کم‌هزینه جهت اوقات فراغت دانش‌آموزان به آن‌ها توجه کرد عبارتند از: تدارک زمانی برای با هم بودن، تقویت فرهنگ کتابخوانی، فراهم آوردن امکاناتی جهت تقویت اوقات فراغت در منزل، تعامل با همسالان زیر نظر خانواده‌ها و شرکت در مجالس معنوی و...
بر این اساس همه ساله ستاد‌هایی در سراسر کشور برای پر کردن اوقات فراغت تابستانی دانش‌آموزان تشکیل می‌شود، اما باید توجه داشت که این ستاد‌ها نباید صرفا علمی باشد بلکه با توجه به علایق دانش‌آموزان زمینه را برای تمایل آن‌ها به حضور دراین برنامه‌ها بیشتر کند و امکان بهره‌وری از وقت را در آنان بالا ببرد و در این راستا هم دستگاه‌های اجرایی می‌بایست نهایت توان خود را به‌کار گیرند و با همکاری خانواده‌ها بتوانند اوقات فراغت مناسبی برای جوانان و نوجوانان رقم بزنند.
منبع: کیهان
انتهای پیام/
فرصتی برای مهارت‌آموزی و تضمین آینده فرزندان
