به گزارش خبرنگار حوزه دریچه فناوری گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان، دنیای لنزها همانند دنیای عکاسی و عکس‌هایی که گرفته می‌شود، متنوع و جذاب است. لنزها عملکرد و انواع مختلفی دارند که هر کدام خدمتی خاص را به عکاس ارائه می‌کند. لنز (Lens)  در واقع استوانه‌ای حاوی مجموعه‌ای از عدسی‌ها است که نور را از خود عبور داده و به درون دوربین هدایت می‌کند و سبب می‌شود تا تصویر به صورت واضح بر روی فیلم عکاسی یا گیرنده تصویر منعکس شود.

باید بدانید که؛ کیفیت عکس، بیش‌تر به لنز بستگی دارد تا دوربین!

لنز دوربین‌های کامپکت قابل تعویض نیستند، همچنین لنز برخی دوربین‌های ارزان‌قیمت را نیز نمی‌توان جدا کرد، اما لنز دوربین‌های تک‌لنزی بازتابی (SLR) و بعضی دوربین‌های تک لنزی غیر بازتابی (سری کانتاکس) و دو لنزی غیر بازتابی (سری مامیا) قابل تعویض‌اند؛ عکاسان حرفه‌ای معمولاً چندین لنز با فواصل کانونی متفاوت، که بسته به شرایط موضوع بر روی دوربین نصب می‌شود، استفاده می‌کنند.

 با هربار عوض کردن لنز در دوربین دیجیتال، مقداری غبار وارد بدنهٔ دوربین می‌شود و روی سنسور می‌نشیند و این مسئله در درازمدت سبب کاهش کیفیت تصاویر می شود که از این رو باید در تعویض لنز باید احتیاط کنید. همچنین باید بدانید که؛ هر لنزی را نمی‌توان به هر دوربینی وصل کرد، زیرا پایه‌های کنترلی لنز که برای برقراری ارتباط با سیستم الکترونیکی دوربین بکار می‌روند و همچنین محل اتصال فیزیکی لنز با دوربین، در دوربین‌ها و مدل‌های مختلف تفاوت دارند.

طبقه بندی لنز‌ها بر اساس فاصله کانونی

لنز ها‌ی مختلف بر اساس فاصله کانونی آن‌ها در یک دوربین تمام کادر (Full Frame) طبقه بندی می‌شوند.

لنز استاندارد یا نرمال (Normal Lens)

زمانی که زاویه دید (AOV) یک لنز شبیه به زاویه دید انسان باشد به آن لنز استاندارد یا لنز نرمال (Normal Lens) می‌گویند. با تماشای عکس‌هایی که با استفاده از این لنز‌ها گرفته شده است یک حس خوشایند و طبیعی به بیننده منتقل می‌شود. فاصله کانونی لنز استاندارد حدود ۵۰mm در نظر گرفته می‌شود. این فاصله کانونی در دوربین‌های تمام کادر (فول فریم) زاویه دیدی مشابه با زاویه دید چشم انسان ایجاد می کند.

در دوربین‌های دارای سنسور‌های کوچکتر از سنسور فول فریم، لنز‌های با فاصله کانونی کوچکتر از ۵۰mm تصویر نرمال ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال در دوربینی که دارای سنسوری با ضریب برش (Crop factor) حدود ۱.۵x است، لنزی که فاصله کانونی آن ۱.۵ برابر کوچکتر از لنز استاندارد ۵۰mm باشد (یعنی لنزی با فاصله کانونی حدود ۳۳mm) برای آن دوربین لنز نرمال خواهد بود.

در دوربین‌های تمام کادر (فول فریم) که دارای سنسور ۳۵mm هستند عموما لنز‌های با فاصله کانونی ۵۰mm به عنوان لنز نرمال تلقی می‌گردند، ولی اصولا در این دوربین ها، لنز‌های با فاصله کانونی از ۳۵ تا ۷۰ میلیمتر را به عنوان لنز استاندارد در نظر می‌گیرند. لنز نرمال جزو لنز‌هایی است که برای اهداف عمومی عکاسی کاربرد زیادی دارد. بیشتر لنز‌های نرمال لنز‌های سریعی (Fast) هستند و عدد دیافراگم (f-number) کوچکی دارند و این سبب می‌شود در عکاسی از محیط‌های بسته و شرایط کم نور، توانایی بالایی داشته باشند.

لنز زاویه باز یا واید (Wide Angle Lens)

لنز‌هایی که دارای فاصله کانونی کوتاه هستند، دارای زاویه دید بزرگتری نیز هستند به همین علت به آن‌ها لنز زاویه باز (Wide Angle) گفته می‌شود و عموما لنز‌هایی که فاصله کانونی آن‌ها کمتر از ۳۵mm باشد به عنوان لنز واید در نظر گرفته می‌شود. ساختار لنز‌های واید باعث می‌شود در تصاویر ایجاد شده اعوجاج (Distortion) ایجاد شود و خطوط تصویر کمی انحنا پیدا کنند. میدان دید (Field of view) این لنز‌ها بیشتر از لنز‌های نرمال است. هر چه لنز واید‌تر باشد خطوط مستقیم در آن منحنی‌تر به نظر می‌رسد و این موجب می‌شود که پرسپکتیو تصویر خمیده‌تر گردد.

به لنز‌هایی با فاصله کانونی کمتر از ۲۴mm، لنز اولترا واید (Ultra wide lens) گفته می‌شود که البته این فاصله کانونی در دوربین‌های فول فریم در نظر گرفته می‌شود. در دوربین‌های با سنسور APS-C عموما به لنز‌های با فاصله کانونی کمتر از ۱۵mm، اولترا واید گفته می‌شود.

لنز‌های اولترا واید به دو صورت تولید می‌شوند. لنز‌های خط مستقیم (Rectilinear Lens) و لنز‌های خط منحنی (Curvilinear Lens). در نوع خط مستقیم، انحنای بیش از حد خطوط تصویر ناشی از ساختار اپتیکی لنز‌های اولتراواید کنترل و از شدت آن کاسته شده است. ولی در نوع خط منحنی که به آن لنز چشم ماهی (Fisheye lens) هم گفته می‌شود، اعوجاج (Distortion) خطوط به شدت در تصویر ایجاد می‌گردد بطوریکه در تصویر انحنا‌های بزرگی ایجاد شده و عناصر تصویر دچار اشکال غیرطبیعی (deformity) می‌شوند.

لنز زاویه بسته یا تله فوتو (Telephoto Lens)

لنز‌هایی که دارای فاصله کانونی بلند‌تر از نرمال هستند، زاویه دید کوچکتری نیز دارند. این لنزها، لنز زاویه بسته یا تله فوتو (Telephoto Lens) نامیده می‌شوند. (و بطور اختصار به آن‌ها لنز تله می‌گویند.) میدان دید (Field of view) در این لنز‌ها کوچکتر از لنز‌های نرمال است. لنز‌های تله بزرگنمایی بیشتری در تصویر ایجاد می‌کنند و به همین علت اجازه می‌دهند تا عکاس بتواند از موضوعات نسبتا تا خیلی دور عکس بگیرد و در لنز‌های تله فوتو پرسپکتیو فشرده و تخت می‌شود. بر خلاف لنز‌های تله فوتو که فاصله‌ها فشرده می‌شود، در لنز‌های واید فاصله‌ها فراخ‌تر و منبسط‌تر می‌گردد.

عموما لنز‌هایی که فاصله کانونی آن‌ها بیشتر از ۷۰mm باشد به عنوان لنز تله فوتو در نظر گرفته می‌شوند. همچنین لنز‌هایی که دارای فاصله کانونی بیشتر از ۳۰۰mm هستند، لنز سوپرتله فوتو (Super telephoto lens) نامیده می‌شوند.

لنز‌های تله فوتو معمولا بزرگتر و سنگین‌تر از سایر انواع لنز‌ها هستند و حمل و نقل آن‌ها مشکل‌تر است. این لنز‌ها بطور شایعی در عکاسی از موضوعاتی که نمی‌توان زیاد به آن‌ها نزدیک شد همچون عکاسی از دنیای وحش و یا عکاسی ورزشی استفاده می‌شوند. یکی از کاربرد‌های شایع در لنز‌های تله فوتو متوسط، به علت ایجاد پرسپکتیو طبیعی در سوژه، استفاده در عکاسی پرتره است.

لنـزهای با فاصله کانونی ثابت و متغیر

لنز‌ها را علاوه بر شاخص فاصله کانونی، می‌توان بر اساس ثابت یا متغیر بودن فاصله کانونی طبقه بندی کرد.

لنـز تک کانونی (Prime)

لنز‌هایی که دارای یک فاصله کانونی مشخص هستند لنز‌های با فاصله کانونی ثابت یا تک کانونی (Prime) می‌گویند، بطور مثال لنز ۵۰mm یا لنز ۳۰۰mm که دارای یک فاصله کانونی مشخص و ثابتی هستند. این نوع لنز‌ها نسبت به لنز‌های با فاصله کانونی متغیر یا زوم (Zoom)، معمولا دارای عناصر اپتیکی کمتری هستند و از وزن و اندازه کوچکتری برخوردارند. همچنین به علت ساختار اختصاصی آن‌ها برای یک فاصله کانونی خاص، اختلالات نوری کمتری در آن‌ها بروز می‌کند. لنز‌های تک کانونی (پرایم) نسبت به انواع زوم معمولا از حداکثر اندازه دیافراگم بزرگتر (عدد f کوچکتر) بر خوردارند و قابلیت بیشتری در عکاسی در شرایط کم نور و نیز ایجاد عمق میدان باریکتر دارا هستند.

لنز زوم (Zoom)

لنـزهایی را زوم (Zoom) می‌گویند که فاصله کانونی در آن‌ها متغیر است و در فاصله مشخصی می‌توان آن‌ها را بر روی فاصله کانونی خاصی تنظیم کرد. این لنز‌ها با اعداد کوتاه‌ترین و بلندترین فاصله کانونی خود مشخص می‌شوند، بطور مثال؛ در لنز زوم ۲۴-۱۰۵mm فاصله کانونی از ۲۴mm تا ۱۰۵mm قابل تغییر است. برای نمایش میزان بزرگنمایی در لنز‌های زوم گاهی از نسبت حداکثر بزرگنمایی در حد بالای فاصله کانونی خود به حداقل بزرگنمایی در حد پایین فاصله کانونی استفاده می‌شود. به عنوان مثال در یک لنز ۱۰۰-۴۰۰mm، اندازه زوم به میزان ۴:۱ و یا ۴x در نظر گرفته می‌شود.

در مواردیکه اندازه زوم لنز بیشتر از ۵x باشد از اصطلاح هایپرزوم (Hyperzoom) یا سوپرزوم (Superzoom) برای نامیدن لنز استفاده می‌شود. این لنز‌ها از عناصر اپتیکی زیادی تشکیل شده اند که باعث می‌شود اندازه و وزن بیشتری نسبت به لنز‌های تک کانونی (پرایم) داشته باشند و معمولا گران قیمت هستند. در لنز‌های زوم، نور از تعداد بیشتری عدسی عبور می‌کند به همین علت می‌تواند منجر به کاهش مختصری در کیفیت تصویر گردد.

عدد f (f-number) در آن‌ها معمولا بیشتر است و نسبت به لنز‌های تک کانونی سرعت کمتری دارند. در لنز‌های زوم با توجه به اینکه ساختار پیچیده تری دارند سیستم‌های فوکوس خودکار (Autofocus) عملکرد ضعیف تری از خود نشان می‌دهند. از طرفی لنز‌های زوم این امکان را فراهم می‌کنند که بتوان بدون تغییر مکان نسبت به تغییر بزرگنمایی و زاویه دید لنز اقدام کرد.

لنز‌های اختصاصی

علاوه بر انواع مختلف لنز‌ها که بر اساس فاصله کانونی طبقه بندی شده اند، برخی ا زانواع لنز‌ها نیز تولید شده اند که کاربرد‌های اختصاصی و محدودتری دارند.

لنـز چشم ماهی (Fisheye Lens)

لنز چشم ماهی (Fisheye Lens) نوعی لنز اولترا واید است که علاوه بر اینکه زاویه دید بسیار باز دارند، پرسپکتیو تصویر را به شکل کروی در می‌آورند. لنز‌های چشم ماهی جزء دسته لنز‌های خط منحنی (Curvilinear Lens) اولتراواید هستند که در تصاویری که با آن‌ها گرفته می‌شود اعوجاج (Distortion) و انحنای خطوط به شدت اتفاق می‌افتد و عناصر تصویر دچار نوعی اختلال شکلی (deformity) می‌گردند.

معمولا فاصله کانونی در این لنز‌ها ۱۶mm و کمتر است و زاویه دید آن‌ها معمولا بین ۱۰۰ تا ۱۸۰ درجه است. تصاویر عمدتا به صورت کروی شکل دیده می‌شوند و این علتی است که نام این لنز‌ها را چشم ماهی گذاشته اند.

لنز ماکرو (Macro Lens)

لنز‌های ماکرو (Macro Lens) لنز‌هایی هستند که برای عکاسی در فاصله بسیار نزدیک به سوژه و انجام بزرگنمایی سوژه طراحی شده اند. فواصل کانونی لنز‌های ماکرو بر اساس طراحی ساختارشان متفاوت است، اما بیشترین فواصل کانونی مورد استفاده بین ۵۰-۲۰۰mm است.

با این نوع لنز‌ها می‌توان در فواصل بسیار نزدیک به سوژه، فوکوس را انجام داد. با این لنز‌ها می‌توان تصویر سوژه را با اندازه واقعی (نسبت یک به یک ۱:۱) و یا بزرگتر ثبت کرد. خصوصیت اصلی این لنز‌ها این است که امکان نزدیک شدن خیلی زیاد به سوژه را برای عکاس فراهم می کند. عکاسی ماکرو از اشیاء و موجودات ریز عمدتا با این نوع لنز‌ها انجام می‌شود.

لنز تیلت شیفت (Tilt-Shift Lens)

به لنز تیلت شیفت (Tilt-Shift Lens)، لنز تصحیح پرسپکتیو (Perspective Control Lens) یا لنز PC هم می‌گویند. لنز Tilt-Shift قابلیت چرخش به جوانب و یا خم شدن به بالا و پایین را دارد. با استفاده از این لنز می‌توان زوایای پرسپکتیو تصویر را تغییر داد بطوری که از همگرا شدن (Convergence) خطوط تصویر جلوگیری به عمل آید، بطور مثال؛ هنگام عکاسی از یک ساختمان وقتی در پایین آن ایستاده باشید، تصویر بدست آمده دارای خطوط همگرا خواهد بود، ولی با استفاده از لنز تیلت شیفت می‌توان همگرایی خطوط ساختمان را برطرف و به صورت نمای تخت از آن عکس گرفت. همچنین با این لنز‌ها می‌توان فوکوس انتخابی (Selective focus) انجام داد، بطوریکه در یک تصویر بخش‌هایی از آن فوکوس گردد و بخش‌های دیگری از آن که در همان سطح قرار گرفته اند خارج از فوکوس باشند.

فاصله کانونی لنز‌های تیلت شیفت (T-S lens) معمولا در محدوده لنز‌های واید قرار دارد. این لنز‌ها عموما در عکاسی معماری استفاده می‌شوند.

انتهای پیام/