به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،  «قبلا نگران امیرعلی بودیم و حالا بابا هم یک بخش مشکل شده، تصور کن یه آدم ۷۲ساله را هر روز باید کنترل کنی که این‌قدر بازی کامپیوتری برای سن و سالت خوب نیست»؛ این حرف‌ها را «حسین» ۳۶ ساله می‌گوید که این روز‌ها همزمان نگران پدر و فرزند خود بوده و مجبور است بخشی از زمانش را به یافتن راه‌حلی برای کنترل‌کردن علاقه پدر و فرزندش به بازی‌های دیجیتال بگذراند. حسین، اما تنها ایرانی درگیر با علاقه اطرافیانش به بازی نیست و والدین زیادی این‌روز‌ها دنبال راه‌حل‌های منطقی و علمی می‌گردند. در سمت دیگر هم کودکان به همکلاسی‌ها و دوستان خود می‌اندیشند که درحال به پایان رساندن جدیدترین بازی‌های بازارند، اما آن‌ها «از شانس بد در خانواده‌ای متولد شدند که برای یک بازی ساده هزار دلیل و بهانه می‌آورند.» قصه مفصل و همه‌گیر بازی‌های دیجیتالی در دوران یکه‌تازی موبایل و تبلت البته همه اقشار و گروه‌های جامعه را به نحوی درگیر کرده تا جایی که آمار رسمی می‌گوید در سال۹۶، ۲۸‌میلیون ایرانی روزانه به‌طور متوسط ۹۰ دقیقه بازی دیجیتال انجام داده‌اند.

در دنیای بازی کودکان امروزی چه می‌گذرد؟

مرکز تحقیقات بازی‌های دیجیتال (دایرک) ابتدا در سال ۹۴ و در گام دوم، دو سال بعد به بررسی رفتار گیمر‌های ایرانی پرداخته است. اطلاعات حاصل از این پژوهش آماری درباره سال۹۶ می‌گوید که همچنان ۳۱‌درصد بازیکن‌های ایرانی زیر ۱۲‌سال دارند و بیشترین گروه علاقه‌مند به بازی‌های کامپیوتری هم نوجوانان ۱۲ تا ۱۹ سال‌اند که ۳۶‌درصد از ۲۸‌میلیون گیمر ایرانی را تشکیل می‌دهند. معنای دیگر این اعداد این است که ۶۷‌درصد بازیکن‌های ایرانی؛ حدود ۱۹‌میلیون نفر، زیر ۲۰‌سال دارند. این افراد اگرچه روزگاری به گیم‌نت‌ها پناه می‌بردند و روزانه زمانی را در این اتاق‌های بازی با دوستان خود سپری می‌کردند، اما این‌روز‌ها خانه و موبایل والدین خود را به زمین بازی تبدیل کرده‌اند. در غرب تهران و منطقه صادقیه، مسئول ۲۵ ساله گیم‌نت این موضوع را بیان می‌کند و از شرایط بد اقتصادی صاحبان این کسب‌و‌کار می‌گوید. «آرمین» درحالی‌که حواسش به بازی بازیکن‌هاست، در این توضیح می‌گوید: «اول این‌که گیم‌نت هزینه زیادی داره و این بچه‌ها هم هی هیجانی شده و دسته‌ها زود خراب می‌شن. یعنی هزینه‌های اینجوری زیاد است. بعضی خانواده‌ها هم ما را به چشم دشمن بچه‌های خود می‌بینند، درحالی‌که در همه دنیا بچه‌ها با بازی سرگرم می‌شوند و هیچ‌کس هم نگفته که بازی برای بچه ضرر دارد. این‌جا همه‌چی برعکس است انگار.» آرمین البته خودش هم بازیکن است: «مگه می‌شه نباشم! باید عاشق گیم باشی که حاضر بشی این همه زمان براش بذاری. پول چندانی که نداره.» او می‌گوید که بیشتر مشتریانش پسران زیر ۲۰ سال‌اند: «آره خب. پیرمرد که نمیاد اینجا. همه پسر نوجوان هستند.» فضای گیم‌نت به نسبت خلوت است و چند کامپیوتر هم بازیکن ندارد. بچه‌ها هدفون را روی گوش‌های خود قرار می‌دهند و وارد دنیای دیگر می‌شوند. «مهرشاد» بازی را از دوستش برده و با شادی درباره خودش توضیح می‌دهد که «معلومه که جذابه. چرا نباشه؟ هر روز که نمی‌شه، ولی در هفته چندبار میام اینجا. بازیمم خوبه» او درباره نوع بازی‌ها هم می‌گوید: «توی گیم‌نت بازی دونفره بیشتر می‌چسبه دیگه. توی خونه، اما شرایط فرق می‌کنه و باید بری سراغ بازی استراتژیک. این‌جا بیشتر پس (pes) می‌زنیم و خب کل‌کلش هم کلی جذابه. برای من البته دیگه همه چی عادی شده، چون رقیبی نیست.» جلمه آخرش را می‌گوید و به دور و اطرافش نگاه می‌کند و می‌خندد. «عرشیا» به این خنده واکنش نشان می‌دهد که «آقا رو. حالا یه بار بردی. انگار جی‌تی‌آی رو تموم کردی! فوتبال اصلا بازی به حساب نمیاد.» او هم تازه سال اول متوسطه اول را تمام کرده و حالا تعطیلات تابستان را پشت سر می‌گذارد: «من قبلا که مدرسه بودم، روزی یک‌ساعت‌ونیم می‌تونستم پلی‌استیشن بازی کنم، اما الان هرچی دلم بخواد. خیلی هم حال می‌ده. باید برم یه سری بازی جدید بگیرم و تا آخر تابستون تموم‌شون کنم.» آن‌طور که این بچه‌ها می‌گویند دنیای بازی آن‌ها تنها به گیم‌نت یا پلی‌استیشن خانگی محدود نمی‌شود و هرکدام روی موبایل پدر و مادر یا تبلت خود هم چندین بازی دارند؛ بازی‌هایی که به نظر می‌آید بی‌حساب‌و‌کتاب و بدون دلیل دانلود می‌شود و اگر مورد علاقه بچه‌ها نباشد، لحظاتی بعد حذف می‌شود و جای خود را به بازی تازه می‌دهد.

عروسک‌بازی جای خود را به بازی کامپیوتری داده است؟

حالا و در بسیاری از خانواده‌های ایرانی تفاوت چندانی در نحوه تربیت کودکان دختر و پسر دیده نمی‌شود و به نظر می‌آید علایق دختران هم با گذر زمان و تغییر شرایط، دچار تغییر اساسی شده است؛ این موضوع را علاوه بر این‌که والدین چندین دختر و همچنین محیط تأیید می‌کند، از لحاظ آماری هم مورد تأیید قرار گرفته است. تحلیل داده‌های حاصل از پیمایش ملی مرکز تحقیقات بازی‌های دیجیتال ایران در سال‌های ۹۴ و ۹۶ از علاقه بیش از ۳۵درصدی دختران ایرانی به بازی‌های دیجیتال حکایت دارد. نتایج این پژوهش آماری در سال ۹۴ می‌گوید: «بررسی جنسیتی جامعه آماری گزارش یادشده نشان می‌دهد ۶۳‌درصد از جامعه بازیکنان بازی‌های دیجیتال در ایران را مردان و ۳۷‌درصد (بیش از ۸‌میلیون نفر) از آنان را زنان تشکیل می‌دهند.» این درصد اگرچه در دو سال بعد یعنی ۹۶، دو درصد کاهش پیدا کرد، اما با توجه به افزایش بازیکن‌های ایرانی تعداد دختران بازیکن هم افزایش پیدا کرده است. اگرچه در سال ۹۴ حدود ۸میلیون نفر از گیمر‌های ایرانی زن بودند، اما این عدد در سال ۹۶ به حدود ۹میلیون و ۹۰۰هزار نفر رسید. نتایج این پیمایش می‌گوید که در سال ۹۶، ۳۵‌درصد گیمر‌های ایرانی را زنان تشکیل می‌دادند. به عبارت دیگر، در این سال از هر ١٠٠ زن در ایران، ٢٤ نفر بازیکن بودند. این اعداد به خوبی تغییر سلیقه و ذائقه سرگرمی دختران ایرانی را نشان می‌دهد که البته به نظر می‌آید این تغییر سلیقه تنها مختص به ایران نیست و در بقیه نقاط دنیا هم با نسبت‌های متفاوت این علاقه افزایش پیدا کرده است. مورد حایز اهمیت دیگر در نتایج این پژوهش‌ها هم موقعیت جغرافیایی بازیکن‌های ایرانی است که به نظر می‌آید در شهر‌های توسعه‌یافته‌تر امکانات و شرایط بیشتری برای بازی دیجیتال وجود دارد. براساس پژوهش سال ۹۶، استان تهران با داشتن ۵‌میلیون کاربر، بیشترین گیمر را میان پنج استان بازی‌خیز کشور دارد: تهران با ۵‌میلیون و ۱۵۷‌هزار بازیکن، فارس با ۲‌میلیون و ۲۴۶‌هزار بازیکن، خوزستان با ۲‌میلیون و ۱۹‌هزار بازیکن، خراسان رضوی با ۲‌میلیون و ۵‌هزار بازیکن و اصفهان با یک‌میلیون و ۲۹۴‌هزار بازیکن بیشترین تعداد بازیکن را در خود جای داده‌اند. علاوه بر این، نسبت گیمر‌های زن به مرد هم در استان اصفهان بیشتر از سایر استان‌هاست و ۴۰‌درصد از یک‌میلیون و ۲۹۴‌هزار بازیکن اصفهانی را کاربران زن تشکیل می‌دهند.

امان از تنهایی

به نظر می‌آید کارشناسان اجتماعی و همچنین صاحب‌نظران بازی‌های دیجیتال اعتقادی به مضر بودن بازی در حالت کلی ندارند، هرچند که می‌گویند ممکن است افرادی به شیوه نادرست از این بازی‌ها استفاده کنند. به‌هرحال، آن‌چه آمار درباره جامعه امروز ایران می‌گوید، یکی از دلایل اصلی گرایش به بازی‌های دیجیتال، تلاش برای گریز از تنهایی است. نتایج بررسی مرکز بازی‌های دیجیتال در سال ۹۴ در این‌باره می‌گوید: «اکثریت قریب به اتفاق گیمر‌های ایرانی (۹۳ درصد) به تنهایی به بازی‌های دیجیتالی می‌پردازند. بازی به همراه اعضای خانواده، دوستان، اقوام و رقبای ناآشنا با اختلافی زیاد در رده‌های بعدی قرار می‌گیرد.» بخش دیگر این تنهایی البته زمان و مکان بازی است که باز هم این بررسی می‌گوید ۹۷‌درصد گیمر‌های ایرانی در منزل خود به بازی دیجیتال می‌پردازند و منزل دوستان، اماکن عمومی، وسایل نقلیه، محل کار و محل تحصیل، به ترتیب دیگر مکان‌های مورد علاقه آن‌ها برای بازی‌کردن را تشکیل می‌دهد. در این بررسی از جامعه آماری درباره دلیل روی آوردن به بازی دیجیتال هم پرسش مطرح شده که براساس نتایج آن، پنج دلیل برتر گیمر‌های ایرانی برای پرداختن به بازی‌های دیجیتال از این قرار است: «لذتبخش بودن بازی‌های دیجیتال، پرکردن اوقات تنهایی، جدید‌تر و متفاوت بودن بازی‌های دیجیتال نسبت به سایر تفریحات، ارزان‌تر بودن نسبت به سایر تفریحات، امکان انجام کار‌هایی که در زندگی واقعی پرهزینه محسوب می‌شوند.» همچنان که این نتایج نشان می‌دهد دومین دلیل پرتکرار در این بررسی، پرکردن اوقات تنهایی است. این بررسی البته تنها مختص به کودکان نیست و همه گروه‌های سنی و جنسیتی جامعه ایران را در برمی‌گیرد. این موضوع زمانی درباره دیگر گروه‌ها شفاف می‌شود که بدانیم نتایج هر دو بررسی سال ۹۴ و ۹۶ می‌گوید که یک‌درصد بازیکن‌های ایرانی بالای ۶۰‌سال سن دارند.

پدر و مادر و مسأله کنترل زمان بازی بچه‌ها
علاقه بی‌حدوحصر کودکان امروزی به بازی‌های دیجیتال حتما خانواده‌ها را هم درگیر می‌کند؛ گروهی از این علاقه بچه برای دو ساعت استراحت خود استفاده می‌کنند، اما گروهی هم با نگرانی تلاش می‌کنند راه‌حلی به‌زعم خود منطقی و در جهت رشد فرزندشان پیدا کنند. «سیمین» مادر یک پسر ۸ ساله است و آن‌طور که خودش می‌گوید از دو‌سال پیش تبلتی برای فرزند‌ش خریده است: «اول این‌که علی بیش‌فعاله و هیچ‌جوره روی زمین نمی‌نشینه، مگر این‌که گوشی یا تبلت دستش باشه. قبلا با برنامه کودک سرگرم می‌شد، اما الان نه، خیلی کم. دو‌سال پیش هرجا می‌رفتیم گوشی بقیه رو می‌گرفتم و سریع خودش می‌رفت و بازی نصب می‌کرد. همه می‌گفتند چقدر این بچه بااستعداده، ولی به نظرم این استعداد نیست.» او می‌گوید که به اصرار فرزند ٦ساله و محیط اطراف و درنهایت خانواده یک تبلت برای علی خرید: «تبلت را که خریدم می‌خواست روزی ۱۰ ساعت بازی کنه. اینقدر این بچه فعاله که خودم موقعی که تبلت رو دستش می‌دم یه نفس راحت می‌کشم. دو ساعت صداش درنمیاد و بعد باید با بدبختی تبلت رو ازش بگیرم و بعد از این همه مدت هم هنوز حاضر نیست سر یه زمان مشخص تبلت رو ول کنه. همیشه یه بهانه داره، که وسط بازیم و از این حرفا.» او می‌گوید که شرایط علی منحصربه‌فرد نیست و همه دوستان و همسن‌وسالانش هم همین‌طور علاقه به بازی دارند.
«افشین» هم پدر یک پسر ۱۰ ساله است. او روزنامه‌نگار است و در این ۱۰‌سال تمام تلاش خود را کرده که فرزند‌ش را به بهترین شکل ممکن تربیت کند. آن‌طور که افشین می‌گوید محیط اطراف یک بچه بسیار تاثیرگذار است و می‌تواند تأثیر مثبت یا منفی فراوانی بگذارد: «بازی‌های پی اس فور را الان همه بچه‌ها دارند. من خودم اوایل می‌گفتم این بازی را نخرم، چون می‌دیدم که این بچه آنقدر با تبلت مشغول است که اگر پلی‌استیشن بگیرد تمام فکر و ذکرش این بازی می‌شود. اما هرچه جلوتر و به خانه هرکسی رفتیم، دیدیم که همه دارند و ناخودآگاه جبر زمانه ایجاد کرد که برایش بخریم. از قبل شرط کردیم که هفته اول اجازه داشته باشد بیشتر استفاده کند، ولی بعد از آن کنترل شده باشد. برای تولدش گرفتیم. الان برنامه دارد و خوشبختانه خوب پیش می‌رود.» موضوع بعد از خرید وسایل بازی، کنترل زمان استفاده است که هر خانواده‌ای معمولا با این موضوع دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و راهی هم برای آن پیدا می‌کند. افشین دراین‌باره می‌گوید: «دغدغه بعدی خانواده این است که تا اندازه‌ای این زمان را محدود کنند. البته این بازی‌ها تنوع دارد و جذاب است؛ شیوه‌های مختلفی از فوتبال تا معما و اکشن و همه نوع بازی دارد. یعنی بچه‌ها گوشی دست می‌گیرند و دانلود می‌کنند و از هر بازی خسته شوند، سراغ دانلود جدید می‌روند. خب این وضع برای پدر و مادر‌ها نگران‌کننده است؛ این‌که بچه دیر بخوابد و کیفیت خواب ضعیف شود یا چشم اذیت شود یا این‌که چند بچه کنار هم می‌روند و همه تبلت دست می‌گیرند و حالت انزوا در جمع دارند. بیشتر خانواده‌ها هم نگران‌اند. این موارد به خودی خود مضر نیست، چون به ذات بد نیستند. همه دارند و در حرف‌هایشان با هم ارتباط می‌گیرند، یعنی یک جنبه ارتباطی هم دارد که لزوما بد نیست، اما باید راهی برای کنترل آن پیدا کرد.»، اما چگونه می‌شود زمان بازی و علاقه بی‌حدوحصر را کنترل کرد، بی‌آنکه بچه دچار آسیب نشود. راه‌حل افشین به این‌صورت بود: «قبلا بچه‌ها در کوچه بازی می‌کردند، اما الان بچه‌ها این امکان را ندارند و کلاس‌های مختلف می‌روند و برنامه‌های دورهمی با دوستانشان را هم دارند و با هم بازی می‌کنند. به‌گونه‌ای خودمان سعی می‌کنیم زمان‌شان پر باشد، آن هم به شیوه جذاب که در کنار آن روزی یک ساعت هم بازی کنند آسیبی وارد نشود. اما اگر خانواده ول کند، بچه دیگر خود را هلاک می‌کند از بس سراغ این بازی می‌رود، چون خیلی حجم فکر را اشغال می‌کند و می‌تواند باعث اضطراب و استرس در بچه شود.»

منبع: شهروند

انتهای پیام/

عشق «گِیم های» ٦٧ درصدی