هنری به قدمت تاریخ؛
بانوانی که با هنر ساخت تنور نان آور خانه شده اند
تنورهای دست ساز بانوان روستای گلابر زنجان به دلیل مقاومت بالایش مشتریان زیادی از سراسر کشور دارد.
به گزارش خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان، روزگاری با عبور از کوچه پس کوچه‌های شهر بوی نان تنوری مشام عابران را نوازش می‌کرد، اما امروزه با مکانیزه شدن نانوایی‌ها، نان برشته تنوری کم کم در حال پیوستن به خاطره هاست.
ولی با این وجود بانوان روستای گلابر زنجان همچنان خالق تنورهای هستند که مشتریان خاص خود را از سراسر کشور دارند.
روستای گلابر روستایی پلکانی با چهل‌پله ، مسجد تاریخی، سد گلابر، باغ‌ها و کوچه باغ‌هایش که همگی فرصتی ناب برای جذب گردشگرند.
در این میان تنورهای دست ساز بانوان هنرمند این روستا بر دارایی‌ها و جذابیت گردشگری این روستا افزوده است.
خاک وآب و گل با دستان هنرمند بانوان این روستا یادآور گذشته‌های نه چندان دور ایران زمین است.
تنورهای قد و نیم قد برای طبخ نان حاصل دست ۱۰ بانوی میان سال و مسن است که هنر مادران خود را به ارث برده‌اند و با ساخت تنور و ظروف سفالی نان‌آور خانه شده‌اند.
تنورهای سفالی این روز‌ها راهی خانه باغ‌ها یا نانوایی‌های سنتی سراسر کشورمی شود.
تنورهای دست سازی که مشتریان زیادی از سراسر کشور دارد
کوچه پس کوچه‌های روستا را طی می‌کنم تا با مسن‌ترین و با تجربه‌ترین تنورساز روستای گلابر هم صحبت شوم.
به کارگاهی می‌رسم که اکنون فاطمه خانم دختر بی بی نساء آنرا به همراه دوستش اداره می‌کند. مشغول صحبت با فاطمه خانم بودم که بی بی نساء با قد خمیده و گیسوان سپیدش از راه می‌رسد، با نگاه مهربان و کلام زیبایش ما را شیفته خود می‌کند.
بی بی نساء در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان ، از سال‌های عمرش می‌گوید: ۸۰ سال سن دارد و اینکه از ۱۳ سالگی با گِل آشناست .
وی با اشاره به اینکه تنور‌ها فروش خوبی دارد و از جا‌های مختلف برای خرید آن می‌آیند، افزود: امروزه دخترم ادامه دهنده این میراث است.
بی بی نساء با اشاره به اینکه خاک این روستا کیفیت خوبی برای ساخت تنور و کوزه دارد، بیان کرد: هنگام آماده سازی گل برای ساخت تنور از موی بز در آن بکار می‌گیرند تا تنور دوام بیشتری برای چندین سال داشته باشد.
فاطمه خانم دختر بی بی نساء تنور سازی را از مادرش یادگرفته، او در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان ، می‌گوید: تنورهای دست ساخت بانوان گلابری از سراسر کشور مشتریان خود را دارد.
وی می‌افزاید: ازهمه روستا‌های اطراف استان زنجان، تهران، همدان، میانه، کرج و استان‌های دیگر برای خرید به گلابر آمده اند.
فاطمه خانم در خصوص نحوه ساخت تنورهای سنتی اظهار می‌کند: خاک‌های مخصوص ومحلی تهیه می‌کنیم آن‌ها را باهم مخلوط کرده و دو روز می‌خیسانیم سپس «قزیل» که همان موی بز است به آن اضافه کرده لگد می‌کنیم و بعد از یک روز تنور‌ها را با اندازه‌های مختلف آماده می‌کنیم، پس از این مرحله ماساژ با سنگ‌های مخصوص را انجام می‌دهیم.
به گفته وی خاک‌های گلابر باکیفیت است و می‌توان با آن تنور‌هایی به ابعاد مختلف برای کاربری‌های متفاوت آماده کرد، به‌گونه‌ای که اغلب مشتری‌هایشان تنورهای کوچکی سفارش می‌دهند که برای کباب زدن و پختن غذا و دم کردن چای مناسب است و درباغات استفاده می‌شود.
این بانوی تنور ساز گلابری قیمت تنورهای را از ۱۵۰ هزار تومان تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اعلام می‌کند.
وی می‌گوید: تلاش براین است هم کار کنیم وهم از دسترنج خود استفاده کنیم و حافظ میراث گذشتگانمان باشیم.
تنور سازی روستای گلابر در فهرست آثار ملی به ثبت رسید
خانم مهدی کیا، رئیس میراث فرهنگی شهرستان ایجرود، در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان ،در ارتباط با خاص بودن تنورسازی در روستای گلابر گفت: منحصر بودن صنعت تنورسازی در این روستا به دلیل قدمت و هم چنین مقاومت بالای آن است .
وی افزود: همین ویژگی باعث شده که تنورهای این روستا از سراسر کشور سفارش داشته باشد.
وی با بیان اینکه تنور سازی در این روستا به روش فیتیله سازی، یعنی بدون استفاده از چرخ سفالگری انجام می‌شود گفت: دوام و مقاومت تنورهای ساخت این روستا از جمله ویژگی‌های بود که باعث شد این تنور‌ها به ثبت ملی برسند.
وی همچنین ادامه داد:مصالح مختلف از جمله شاموت و ... که اینجا برای ساخت تنور استفاده می‌شود کاملا بومی و محلی بوده، و همچنین از خاک مرغوبی که در این روستا وجود دارد به خوبی در راستای این صنعت استفاده می‌شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری استان زنجان در این باره هم می‌گوید: با موافقت کمیته ثبت میراث فرهنگی ناملموس کشور، چهار میراث ناملموس استان از جمله "فنون و مهارت سفالگری روستای گلابر"، "فنون و مهارت تنور سازی روستای گلابر"، "فنون و مهارت پخت غذای آیینی دویمج" و بازی محلی"کولونگ آغاجی" در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
مردمان این روستا نه تنها در تنور سازی بلکه در صنایع چوب از جمله ساخت قاشق چوبی وفرش هم حرفی برای گفتن دارند.
این هنر می‌تواند بخشی از پازل گردشگری این استان باشد پازلی که بدون آثار نیاکانمان ناقص است.
گزارش از زهرا نصیری
انتهای پیام/ن
