به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان، هر ساله در ماه محرم و حتی چند روز پیش از آن ارادتمندان به سرور شهیدان عالم در سراسر این کره خاکی در دوره‌های تاریخی مختلف هر کدام با آیین‌های خاص منطقه خود سوگواری می‌کنند.

آئین‌های مرسوم

شروه خوانی (نوای جان سوز) زنان ایلی کهگیلویه و بویراحمد یکی از آئین‌ها در رثای مظلومیت امام حسین (ع) و یاران باوفای آن حضرت است.

شروه خوانی زنان نوعی نوای غمگینانه به معنای گریستن بر مرده و بیان کار‌های شایسته اوست، این نوع موسیقی آوازی با لحنی اندوه بار و سوز درونی ازسوی زنان و دختران به گویش‌های مختلف بصورت تک خوان اجرا می‌شود.

در این آئین زنان و دختران ایلی و عشایری با بستن کمربند‌ها و شال بند‌های سیاه اطراف زن نوحه خوان حلقه می‌زنند و در غم مظلومیت شهدای کربلا سوگواری می‌کنند.

کتل بندی

کـُتل بندی و سیاهپوش کردن نیز از دیگر شیوه‌های سنتی و آیین‌های عزاداری در ایام حزن انگیز محرم بویژه در شب تاسوعا و روز عاشورای حسینی در این خطه از ایران اسلامی مرسوم است.

در این آئین اسبی را به‌عنوان اسب امام حسین (ع) زین و تزئین کرده و بین هیات‌ها می‌گردانند، نوحه‌خوانان نوحه می‌خوانند و گاهی تعزیه واقعه کربلا را به تمثیل اجرا می‌کنند و زن‌ها نیز با دیدن این نمایش‌ها به رسم‌های محلی شیون می‌کنند که این آیین به «کتل» مشهور است.

حجله حضرت قاسم (ع)

زنان عشایری حجله‌ای برای حضرت قاسم (ع) و گهواره‌ای (به زبان محلی تهته) برای حضرت علی‌اصغر (ع) درست می‌کنند و به آن زنگوله و چشم زخم، آویزان می‌کنند و روی آن را پارچه سبز می‌کشند.

زنان در ایام محرم به‌صورت دایره‌ای دور این گهواره می‌نشینند و برای دامادی حضرت قاسم (ع) و حضرت علی‌اصغر نوحه (شروه) خوانده و عزاداری می‌کنند و بعد از آن نیز با وصل کردن سنجاق یا گره زدن پارچه از آنان طلب حاجت می‌کردند.

تعزیه خوانی

آیین تعزیه خوانی سنتی نیز یکی از آئین‌های فاخر ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد است که به‌طور معمول از سال ۱۲۸۷ در میان اقوام، ایلات و مناطق عشایر نشین این خطه اجرا می‌شود.

مقتل خوانی و تعزیه خوانی در حقیقت شرح حال تاسوعا و عاشورای سال ۶۱ هجری در دشت نینوا و ذکر مصیبت‌های اهل بیت پیامبر (ص) در کربلا است.

این نوع ذکر مصیبت به‌صورت نوحه برای مردم بیان می‌شود و سوگواران برای آنچه بر امام حسین (ع) و یارانش گذشته به سوگواری و سینه زنی می‌پردازند.

آئین‌های ثبت شده محرم در کهگیلویه و بویراحمد

مردم کهگیلویه وبویراحمد هم همگام با سایر نقاط ایران در ماه محرم آئین‌های ویژه‌ای دارند که برخی از آنان مانند استقبال از ماه محرم در روستای امامزاده علی (ع) در چرام، دمام زنی در گچساران، مویه خوانی زنان شهر سوق، ترقوخوانی و تعزیه خوانی در شهر لنده، آیین شام غریبان در سوق و مراسم نذری روستای دشت رز بویراحمد در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

مردم آزادی خواه این خطه از ایران اسلامی از دیرباز تاکنون آنین‌های مختلفی برای زنده نگه داشتن قیام عاشورای حسینی برگزار می‌کنند که عزاداری‌ها در شکل‌های امروزی و سنتی در مناطق روستایی و شهری جلوه‌ای از ارادت آنان به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) است.

باور‌های مردمی درباره محرم

یک مرد کهنسال روستای نیمدور در گچساران می‌گوید: اگرچه شکل عزاداری‌ها در نقاط مختلف ایران با هم تفاوت‌هایی دارد، اما نیت قلبی همه سوگواران ابا عبدالله حسین (ع) زنده نگه داشتن این واقعه تاریخی تلخ و عبرت آموز است.

گل محمد رمضانی معتقد است در ماه محرم دل‌های شیعیان به هم نزدیک‌تر می‌شود.

او می‌گوید: از زمانی که از کودکی تاکنون شاهد برگزاری سوگواری‌های محرم در مناطق شهری و روستایی بوده ام مهمترین ویژگی این آئین‌ها صداقت و ولایتمداری مردم بوده است.

یک بانوی باشتی که درباره میراث مردم شناسی تحقیق می‌کند نیز می‌گوید: برجا مانده صد‌ها اثر درباره واقعه عاشورا از شعر، نثر، نوحه، داستان از گذشته دور تاکنون نشان دهنده عمق حزن و اندوه واقعه عاشورا در قلب مردم ایران اسلامی و سایر کشور‌های اسلامی است.

عشرت عسکری مشاهدات عینی و پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در ماه محرم همه مردم تلاش می‌کنند به طریقی عشق خود به امام حسین (ع) و یاران با وفایش را نشان دهند.

او بیان کرد: شکل عزاداری مردان به صورت‌های مختلف سینه زنی طولی و حلقه‌ای، زنجیرزنی است که در این شیوه در شکل سنتی سینه زنی مردان کمر همدیگر را می‏گیرند و دایره ‏وار دور علم و نوحه خوان می‏چرخند.

عسکری ادامه داد: در تمام مدت سوگواری ساز‌های موسیقی سنتی با نوایی سوزناک و غم انگیز که اکنون در بسیاری از مناطق این استان رنگ باخته است، عزاداران را همراهی می‌کند.

او تصریح کرد: غبارروبی، سیاهپوش کردن مساجد و حسینیه‌ها، آماده کردن و شستن دیگ‌های بزرگ برای پخت نذری، خریدن و آماده کردن لباس‌های مشکی، نوشتن جملات و نوشته‌هایی مربوط به عاشورا و امام حسین (ع) بر روی خودرو‌ها و برپا کردن پرچم‌های سیاه و سبز بر سر در خانه‌ها از جمله کار‌هایی است که از چند روز پیش از محرم هوای و هوای مناطق شهری و روستایی کهگیلویه و بویراحمد را عاشورایی می‌کند.

انتهای پیام/م