دکتر محمد ستایش عضو هیات علمی دانشکده طب سنتی ایرانی کرمان در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان، با بیان اینکه در طب سنتی ایران یک بخش مهم و کاربردی با عنوان عوامل ضروری ایجاد سلامت و بیماری وجود دارد، گفت: هوا یکی از مهمترین این عوامل است که از دیدگاه طب سنتی ایران از ۲ زاویه، تأثیر آب و هوا و اقلیم هر منطقه و فصول مختلف سال بر بدن و توصیه‌ها و تدابیری که می‌توان با دیدگاه طب سنتی برای کاستن از عوارض آلودگی‌های هوا بر بدن انجام داد، قابل توضیح است.

در این گفتگو به تأثیر آب و هوا و اقلیم هر منطقه و فصول مختلف سال بر بدن پرداخته ایم.

تفاوت‌های مزاج‌های فصل‌های سال

دکتر محمد ستایش با بیان اینکه طب ایرانی قائل به تفاوت‌های فردی است؛ یعنی: آدم‌ها بر حسب سن، جنس، ویژگی‌های طبیعی و فیزیکی بدن و نیز خصوصیات روانی و رفتاری در گروه‌های مختلف دسته بندی می‌شوند و از آن‌ها با عنوان مزاج با کیفیت‌های چهارگانه: گرمی، سردی، خشکی و تری یاد می‌شود، بیان داشت: براین اساس فصول سال و آب و هوای اقلیم‌های مختلف هم، مزاج‌های مختلف دارند و می‌توانند بر بدن تاثیر بگذارند.

او تصریح کرد: فصل بهار، مشابه دوران کودکی که زمان رشد و رویش و بالندگی است مزاج گرم و تر، تابستان، همانند دوران جوانی مزاج گرم و خشک، پاییز، مزاج سرد و خشک و زمستان، مزاج سرد و‌تر دارد؛ بنابراین، افراد در سنین و مزاج‌های مختلف، می توانند از آب و هوای فصل‌های مختلف، تأثیر بپذیرند و یا به عبارتی دیگر، فصول مختلف می‌توانند استعداد ابتلا به برخی بیماری‌ها را در افراد مختلف بیشتر کنند و اینجاست که می‌توان با تدابیری متناسب با مزاج، مراقب سلامت بود.

عضو هیات علمی دانشکده طب سنتی ایرانی کرمان گفت: اگرچه نوع آب و هوای هر منطقه، می‌تواند بر ویژگی‌های جسمی و رفتاری اهالی آن اقلیم مؤثر واقع شود؛ اما، تنها عامل تعیین کننده نیست و سلامت و بیماری وخلق و خوی افراد در هر اقلیم، نتیجه دست به دست هم دادن عوامل گوناگونی است؛ اما، مثلاً فصل پاییز که مزاج سرد و خشک دارد در مناطقی، مثل:کرمان که اقلیم خشک دارد به لحاظ تئوریک و از دیدگاه طب سنتی می‌تواند در افراد مستعد، زمینه بروز بعضی حالات، مثل: افسردگی را بیشتر کند؛ اما، پر واضح است که روحیات و مختصات جسمی و رفتاری هر فرد و گروهی به مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی، فرهنگی، اجتماعی، اقلیمی، محیطی و ... بستگی دارد و در همه فصول و همه مناطق آب و هوایی و در جامعه‌های مختلف از هر مدل خلق و خویی می‌توان دید. در اینجا بحث افزایش احتمال و به کارگیری تدابیر برای پیشگیری از بیماری‌های احتمالی است.

توصیه‌های طب سنتی در فصل‌ها و آب و هوای مختلف

او با بیان اینکه در هر فصل و اقلیمی تدابیر مناسبی وجود دارد که افراد می‌توانند با مشورت پزشک متخصص طب سنتی، تدابیر مناسب با مزاج و فصل را دریافت کنند، گفت: برای مثال بهتر است افراد به خصوص، افراد با مزاج گرم و‌ تر در فصل بهار که آب و هوا نیز به سمت گرمی و تری می‌رود، برای پیشگیری از غلبه مزاج گرم و‌تر در مصرف برخی مواد؛ مثل: انواع شیرینی ها، غذا‌های گرم، تلخ و شور، انواع گوشت ها، غذا‌های خیلی چرب و سرخ‌شده، آجیل و مغز‌ها و ... احتیاط کنند و در عوض غذا‌های لطیف و آسان هضم؛ مثل: سوپ و آش‌های بدون رشته و شربت هایی؛ مثل: سکنجبین و شربت زرشک و یا ماءالشعیر طبی سنتی میل و از در هم خوری و پرخوری اجتناب کنند و ورزش معتدل داشته باشند.

پاییز و تدابیر آن

دکتر ستایش با توجه به نزدیکی فصل پاییز گفت: مزاج پاییز سرد و خشک است و در مجموع با مزاج انسان و گیاه سازگار نیست، بیان داشت: البته، بر حسب بارش باران و عرض جغرافیایی هر منطقه میزان این سردی و خشکی متفاوت است؛ مثلا: در منطقه گرم و خشکی مثل کرمان که تفاوت آب و هوا و دما در فصول سرد و گرم سال زیاد است، ضرورت توجه به این توصیه‌ها بیشتر احساس می‌شود.

او با بیان اینکه این فصل با سالمندی و نیز کسانی که طبیعت سرد و خشک و یا بیماری با غلبه سردی و خشکی دارند. تناسب کمتری دارد، بیان داشت: برخی بیماری‌های مزمن؛ مثل: اختلالات گوارشی، اگزماها، درد مفاصل، بیماری‌های تنفسی، کم خونی، ضعف و بی حالی و برخی بیماری‌ها یا حالات روحی ـ روانی، مثل: وسواس، افسردگی در این فصول، احتمال بروز بیشتری دارد.

عضو هیات علمی دانشکده طب سنتی ایرانی کرمان افزود: بر اساس مبانی طب سنتی ایرانی، شایسته است که در فصل پاییز با تدابیری از غلبه سردی و خشکی پیشگیری کرد و گرمی و تری مزاج را به حد متعادلی افزایش داد.

او بیان داشت: به این افراد توصیه می‌شود که از موقعیت ها، رفتار‌ها و صرف غذا‌هایی که باعث تشدید خشکی و به تعبیر طب سنتی، افزایش تولید سودا می‌شود تا حد امکان اجتناب کنند.

دکتر ستایش توصیه کرد: این افراد از مواردی، مثل: بی خوابی، رویارویی با استرس و هیجانات عاطفی و روانی، کار زیاد و افراطی با موبایل و کامپیوتر، زیاده‌روی در آمیزش جنسی، حمام سرد و نیز مصرف بی رویه ترشی ها، شوری ها، تنقلات شور و تند، فست فودها، گوشت‌های صنعتی (سوسیس و کالباس)، آب میوه‌های صنعتی، کنسروها، گوشت گاو و گوساله، اغذیه دیر هضم و غلیظ؛ مثل: سرخ کردنی ها، ماکارونی، قارچ و کلم، آب خیلی یخ، میوه‌های گس مزه، میوه‌های آب دار؛ مثل: هندوانه و خیار و ... پرهیز کنند و در حد تحمل و تعادل، میوه جات، سبزیجات، گردو، پسته، بادام، فندق، انجیر، مویز، به، سیب، گلابی شیرین، انار شیرین، انگور شیرین، خربزه شیرین، هویج، نعنا، مرزه، سیر، دارچین، زنجبیل، زعفران، بابونه، سیاه دانه، خاکشیر و بارهنگ را بیشتر به سبد غذایی خود وارد کنند.

او با بیان اینکه از نظر طب سنتی در پاییز و زمستان، قدرت هضمی دستگاه گوارش، تقویت می‌شود، گفت: برخلاف فصول گرم سال، بیشتر می توان از غذا‌هایی مثل آش، حلیم، آب گوشت‌ها و ... به شرط آن که سوء هاضمه یا بیماری گوارشی خاص دیگری را نداشته باشند، و دمنوش هایی؛ مثل: به، گل گاوزبان، عناب، آویشن در صورت منع مصرف، گزینه‌های خوبی برای مصرف در این فصل هستند.

عضو هیات علمی دانشکده طب سنتی ایرانی کرمان بیان داشت: زیاده روی در مصرف مواد آرایشی، تنفس پوستی را کاهش می‌دهد و با توجه به تحلیل پوستی در این فصل، مضرات بیشتری دارند؛ اما، روغن مالی با روغن‌های مرطوب کننده طبیعی، مثل: روغن بنفشه و بادام توصیه می‌شود.

گفت وگو از معصومه یحیی زاده

انتهای پیام/ی

فصل هام مزاج دارند