به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد،نام خیابان تاریخی ارگ از قلعه ارگ مشهد گرفته شده است،  این ارگ در جنوب‌غربی مشهد در سمت شرقی یکی از دروازه‌های ورودی مشهد به نام دروازه سراب ساخته شده بود و قدمت آن به یکی از شاهان صفوی می رسد البته اکنون دیگر از این ارگ اثری نمانده است.

پس‌از به سلطنت رسیدن رضاشاه پهلوی، مشهد وارد دوران نوسازی و تجدد شد.در گام‌های نخستین، خیابان پهلوی (امام‌خمینی (ره) امروزی) در سال ۱۳۱۰ خورشیدی، در اراضی ارگ حکومتی احداث شد و با وجود عنوان پهلوی بر این خیابان، به «ارگ» مشهور شد (هنوز هم در میان مردم مشهد به نام ارگ شهرت دارد). این خیابان تا سال ۱۳۵۰ خورشیدی با ترکیبی از مغازه‌ها، کافه‌ها، کلوپ‌ها، رستوران‌ها، سینما‌ها و باشگاه افسران مدرن‌ترین منطقه مشهد به شمار می‌رفت.

 

 

سینما‌های مشهد تا سال ۱۳۳۴ خورشیدی در همین خیابان قرار داشتند و برخی از آن‌ها تا دهه آغازین انقلاب اسلامی هنوز فعال بودند. اما کم‌کم تعطیل شدند و بعضی از آن‌ها جای خود را برج‌های سربه فلک کشیده آهنین امروزی دادند.

 

خانه مرحوم حاج حسین ملک (۱۲۴۵ ـ ۱۳۵۱ ه. ش) واقف بزرگ شهر مشهد، دیگر بنای خیابان ارگ است که بیننده را به افق‌های دوردست تاریخ و فرهنگ ایران می‌برد. از این خانه که در حال‌حاضر می‌توان آن را شاخص‌ترین بنای تاریخی خیابان ارگ برشمرد، به عنوان محل برگزاری برخی کلاس‌های هنری از سوی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی بهره‌برداری می‌شود. معماری این بنا متعلق به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی است.

باغ ملی یا نخستین پارک شهر مشهد نیز از موقوفات شادروان ملک در خیابان ارگ بود که به شهرداری اهدا شد. این باغ، اهدائی مظفرالدین شاه به پدر شادروان ملک بوده است.

 

به‌جز ادارات شهربانی و گمرک (واقع در میدان ارگ) که امروز دیگر اثری از آن‌ها نیست، اداره ثبت احوال مشهد نیز به سال ۱۳۰۸ ه. ش در محدوده اراضی ارگ حکومتی بنا شد که اکنون به کوچه ثبت مشهور است.

 

ساختمان اداره دارایی مشهد نیز که به دوره پهلوی اول مربوط است، روبه‌روی خانه ملک (نبش خیابان جم) قرار دارد. در همین خیابان جم (پاسداران امروزی)، سینما آریا (قدس امروزی) هنوز فعال است. بانک ملی ایران نیز از جمله بنا‌های عصر پهلوی است که در سال ۱۳۲۸ ه. ش بنا شد و هنوز زیبایی و شکوه خود را حفظ کرده است. از دیگر بنا‌های قدیمی این خیابان تاریخی، هتل پارس است که هم‌اکنون در خیابان روبه‌روی اتاق بازرگانی خراسان قرار دارد. این هتل بی‌شک در زمان خود بسیار روزآمد و زیبا بوده است.

 

همچنین خیابان ارگ از زمان احداث به دلیل فاصله‌ای که از بافت اجتماعی به شدت مذهبی مشهد داشت، محل مناسبی برای سکونت هم‌وطنان ارمنی و کلیمی شد که دو کلیسای انجیلی و مسروپ مقدس (میدان ۱۰ دی- تأسیس ۱۹۴۱ م) شاهد این مدعاست.

 

این خیابان تا اواخر دهه ۴۰ خورشیدی، محل زندگی بسیاری از اعیان و اشراف مشهد و حتی رفت و آمد اروپاییان بود. اما خیابان احمدآباد مشهد کم‌کم کارکرد‌های مدرن ارگ را ایفا کرد. اما با این وجود، نمود‌های جامعه نوین مشهد را اکنون هم می‌توان در این خیابان زیبا و در عین‌حال مدرن مشاهده کرد.

خیابان ارگ را با تمام ابنیه و موزه ملک آن، می‌توان در یک روز بازدید کرد و اندکی به تأمل در تاریخ این شهر، هنگام گذر از اواخر قاجار تا پایان پهلوی پرداخت.

منبع: شهرآرا آنلاین

انتهای پیام//م. م