به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، فرونشست زمین پدیده ای که چند دهه است به جان دشت های کشورمان افتاده  و خراسان رضوی با حدود ۶ میلیون نفر جمعیت و پهنه‌ای به وسعت ۱۲۰ هزار مترمربع از استان‌های بحرانی فرونشست زمین به شمار می‌رود، پدیده ای که اگر اقدامی برای مقابله با آن صورت نگیرد به زودی از سایر مخاطرات طبیعی سبقت می‌گیرد. خشک شدن زمین حاصلخیز، ایجاد شکست در ساختمان ها، پل ها، راه‌های ارتباطی و سایر سازه‌ها، ایجاد فروچاله‌ها و مشکلاتی از این قبیل از عواقب فرونشست دشت هاست.

 

بحران آب  نیز که کشورمان کماکان با آن دست و پنجه نرم می کند سبب خشکسالی و تشدید این پدیده در زیر پوست دشت های خراسان رضوی شده است که برداشت بی رویه آب نه تنها  از سوی کشاورزان  بلکه برای استفاده در شهرها، خالی شدن و فرونشست زمین را به دنبال دارد.

 

باید توجه داشت که این پدیده بحرانی در دشت های استان علاوه بر نابودی دشت‌ها منجر به از بین رفتن قنوات و آسیب به بناها و تخریب زیرساخت‌هایی همانند ریل‌های راه‌آهن، جاده‌ها و خطوط انتقال انرژی می‌شود و اگر راه حل جامع و مناسبی برای روند کاهشی و از بین بردن آن ارائه نشود باید شاهد فاجعه هایی بزرگ در مناطق یاد شده باشیم.

 

 

برداشت بی‌رویه آب عامل ۹۰ درصد فرونشست‌ها

 

مهدی بادپاد کارشناس زمین شناسی  در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد،  با تاکید بر اینکه برداشت بی رویه آب از منابع زیرزمینی منجر به تشدید این بحران در استان شده است، می گوید: با بررسی‌های انجام شده از سوی دستگاه‌های متعدد ۳۰ دشت استان در شرایط فرونشست قرار دارند و دشت‌هایی همچون مشهد، نیشابور، بردسکن و کاشمر از جمله مهم ترین این دشت های در خطر هستند.

 

او با اشاره به اینکه پس از استان‌های بحرانی‌ مانند فارس و بخش‌هایی از استان‌های کرمان و اصفهان، استان خراسان رضوی، جنوبی و شمالی وضعیت بسیار بحرانی دارند، تصریح می کند:  باتوجه به اینکه مشهد، دومین شهر پرجمعیت ایران است و نرخ رشد جمعیت در استان نسبت به بسیاری از استان‌های کشور بالاتر است، باید پدیده ی تاب آوری شهری یا بزرگ شدن بی رویه شهر بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

 

 

این کارشناس زمین شناسی در خصوص روند فرونشست زمین می گوید: فرونشست زمین  شامل کاهش ظرفیت ذخیره آبخوان و شکاف‌ هایی است که در مناطق دارای فرونشست زمین موجب تخریب مزارع، کانال‌ های آبیاری و سازه‌ها می‌شود و اگر لایه های زیرین زمین آهکی باشد سبب ایجاد گودال و ریزش زمین می شود.

 

بادپاد می گوید: در اغلب بررسی ها متوجه می شویم که کشاورزان در مناطق روستایی با برداشت بی رویه   منابع آب زیرمینی و حفر چاه های غیر مجاز، پدیده فرونشست زمین را تشدید می کنند که این عامل به ضرر آنهاست زیرا با فرونشست زمین  امکان انباشت آب شیرین در لایه های زیرین  کاهش یافته که  نه تنها  از نظر امنیت اجتماعی از جمله  بحران بیکاری با تنش‌های جدی مواجه می‌شوند بلکه  مقدمه مهاجرت‌های محیط زیستی را  فراهم می‌ آورد.

 

او تصریح می کند:  اگر کشاورزی به سوی علمی شدن و آبیاری قطره ای حرکت کند شاید مشکل فرونشست زمین در مناطق روستای استان تا اندازه ی زیادی روند کاهشی داشته باشد.

 

 

این کارشناس زمین شناسی می گوید:  طبق مطالعات انجام شده از ۲ هزار و ۷۱۸ کیلومتر مربع مساحت دشت مشهد حدود ۱۰۰ کیلومتر مربع در محدوده فرونشست قرار دارد و بر اساس بررسی های انجام شده در حال حاضر دشت بردسکن از نظر وجود عوارض سطحی شامل درز و شکاف های ایجاد شده در مناطق مسکونی و دشت نیشابور از نظر نرخ بالای فرونشست زمین در بین پنج دشت بحرانی استان در بحرانی ترین حالت قرار دارند، پس از آن دشت مشهد از وضعیت بحرانی برخوردار است، دشت‌های جوین و خواف در رده‌های بعدی میزان فرونشست در این استان قرار دارند.

 

دشت های خراسان رضوی بسیار ژرف  و گسترده هستند از این رو فعالیت های انسان که مهم ترین عامل در رخداد  پدیده فرونشست زمین است  «مرگ دشت» و یا به تعبیر دیگر گرفتن حیات دشت ها را منجر می شود و باید به این نکته قائل شویم که اگر به حل  این بحران توجهی نگردد، تبعاتی ماندگارتر، ویرانگرتر و غیرقابل جبران‌تر برای  پدید آورندگان آن خواهد داشت.

 

 

انتهای پیام// ز.م