به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، سوره فتح چهل و هشتمین سوره قرآن است و در جزء بیست و ششم آن قرار دارد.

«فتح» نامیدن این سوره به دلیل آن است که در ابتدای سوره از فتح مبین (پیروزی درخشان) سخن می‌گوید.

محتوای اصلی سوره فتح پیام‌آور پیروزی مسلمانان و منتی است که خداوند بر رسولش و مومنان نهاده است. این سوره نوید افزون ساختن مردم توحیدگرا و ارزانی داشتن آرامش دل و جان به آنان، نوید پاداش ایمان، جهاد و اخلاص در آخرت و آمرزش لغزش‌های مجاهدان راه خدا، هشدار به کافران، مسلمانان کاهل و منافقان و ترسیم موقعیت والای پیامبر (ص) و هدف‌های وحی و رسالت مورد اشاره قرار گرفته شده است.

آیه نخست درباره فتح مبین و آیه ۱۸ درباره بیعت رضوان از آیات مشهور سوره فتح است.

مطالب این سوره درباره بشارت فتح و تاکید بر تحقق خواب پیامبر (ص) مبنی به وارد شدن به مکه و انجام مناسک عمره، اشاره به حوادث مربوط به صلح حدیبیه و نزول سکینه و آرامش بر دل‌هاى مومنان و واقعه بیعت رضوان، سخن درباره مقام پیامبر (ص) و هدف والاى او، پرده‌برداری از کارشکنی‌هاى منافقان و نمونه‌هایی از عذرهاى واهی‌شان در مورد عدم شرکت در جهاد، انعکاس تقاضاهاى نابجاى منافقان، معرفی معذورین از شرکت در میدان جهاد، بررسی ویژگی‌هاى پیروان پیامبر اسلام (ص) و صفات مخصوص آنهاست.

برای تلاوت سوره فتح فضایل زیادی نقل شده است؛

هر کس سوره فتح را قرائت کند، مانند کسی است که همراه پیامبر (ص) در فتح حضور داشته یا مانند آن است که با ایشان در بیعت شجره بوده است.

نقل شده پیامبر اسلام (ص) هنگام نزول این سوره به یارانشان فرمودند: سوره‌ای بر من نازل شد که نزد من محبوب‌تر و دوست داشتنی‌تر از همه آن چیز‌هایی است که خورشید بر آن تابیده است.

از امام صادق (ع) نیز نقل شده: مال و زن و فرزندانتان را با قرائت سوره فتح از تلف، گزند و آسیب حفظ کنید؛ هر کس بر قرائت آن مداومت ورزد روز قیامت منادی از جانب خدا به صورتی که همه بشنوند ندا می‌دهد: او را به بندگان شایسته‌ام ملحق کنید و او را به بهشت نعمت‌های من وارد سازید و از شربت گوارا و سربسته‌ای که به کافور بهشتی مخلوط است، سیراب گردانید.

فایل صوتی تلاوت سوره فتح با صدای محمد عبدالعزیز حصان

متن سوره فتح همراه با ترجمه

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

به نام خدای بخشاینده مهربان

إِنَّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحًا مُّبِینًا ﴿١﴾

ما تو را پیروزى بخشیدیم چه پیروزى درخشانى (۱)

لِّیَغْفِرَ لَکَ اللَّـهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِکَ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ یُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ وَ یَهْدِیَکَ صِرَاطًا مُّسْتَقِیمًا ﴿٢﴾

تا خداوند از گناه گذشته و آینده تو درگذرد و نعمت خود را بر تو تمام گرداند و تو را به راهى راست هدایت کند (۲)

وَ یَنصُرَکَ اللَّـهُ نَصْرًا عَزِیزًا ﴿٣﴾

و تو را به نصرتى ارجمند یارى نماید (۳)

هُوَ الَّذِی أَنزَلَ السَّکِینَةَ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لِیَزْدَادُوا إِیمَانًا مَّعَ إِیمَانِهِمْ ۗ وَ لِلَّـهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ۚ وَ کَانَ اللَّـهُ عَلِیمًا حَکِیمًا ﴿٤﴾

اوست آن کس که در دلهاى مومنان آرامش را فرو فرستاد تا ایمانى بر ایمان خود بیفزایند و سپاهیان آسمان‌ها و زمین از آن خداست و خدا همواره داناى سنجیده‌کار است (۴)

لِّیُدْخِلَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَ یُکَفِّرَ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ ۚ وَ کَانَ ذَٰلِکَ عِندَ اللَّـهِ فَوْزًا عَظِیمًا ﴿٥﴾

تا مردان و زنانى را که ایمان آورده‌اند در باغهایى که از زیر درختان آن جویبار‌ها روان است درآورد و در آن جاویدان بدارد و بدیهایشان را از آنان بزداید و این فرجام نیک در پیشگاه خدا کامیابى بزرگى است (۵) 

وَ یُعَذِّبَ الْمُنَافِقِینَ وَ الْمُنَافِقَاتِ وَ الْمُشْرِکِینَ وَ الْمُشْرِکَاتِ الظَّانِّینَ بِاللَّـهِ ظَنَّ السَّوْءِ ۚ عَلَیْهِمْ دَائِرَةُ السَّوْءِ ۖ وَ غَضِبَ اللَّـهُ عَلَیْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ ۖ وَ سَاءَتْ مَصِیرًا ﴿٦﴾

و تا مردان و زنان نفاق‌پیشه و مردان و زنان مشرک را که به خدا گمان بد برده‌اند عذاب کند بد زمانه بر آنان باد و خدا بر ایشان خشم نموده و لعنتشان کرده و جهنم را براى آنان آماده گردانیده و چه بد سرانجامى است (۶)

وَ لِلَّـهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ۚ وَ کَانَ اللَّـهُ عَزِیزًا حَکِیمًا ﴿٧﴾

و سپاهیان آسمان‌ها و زمین از آن خداست و خدا همواره شکست‌ناپذیر سنجیده‌کار است (۷)

إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ شَاهِدًا وَ مُبَشِّرًا وَ نَذِیرًا ﴿٨﴾

 اى پیامبر ما تو را به سمت گواه و بشارتگر و هشداردهنده‌اى فرستادیم (۸)

لِّتُؤْمِنُوا بِاللَّـهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُعَزِّرُوهُ وَ تُوَقِّرُوهُ وَ تُسَبِّحُوهُ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا ﴿٩﴾

تا به خدا و فرستاده‌اش ایمان آورید و او را یارى کنید و ارجش نهید و خدا را بامدادان و شامگاهان به پاکى بستایید (۹)

إِنَّ الَّذِینَ یُبَایِعُونَکَ إِنَّمَا یُبَایِعُونَ اللَّـهَ یَدُ اللَّـهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ ۚ فَمَن نَّکَثَ فَإِنَّمَا یَنکُثُ عَلَىٰ نَفْسِهِ ۖ وَ مَنْ أَوْفَىٰ بِمَا عَاهَدَ عَلَیْهُ اللَّـهَ فَسَیُؤْتِیهِ أَجْرًا عَظِیمًا ﴿١٠﴾

در حقیقت کسانى که با تو بیعت مى‌کنند جز این نیست که با خدا بیعت مى‌کنند دست خدا بالاى دستهاى آنان است پس هر که پیمان‌شکنى کند تنها به زیان خود پیمان مى‌شکند و هر که بر آنچه با خدا عهد بسته وفادار بماند به زودى خدا پاداشى بزرگ به او مى‌بخشد (۱۰)

سَیَقُولُ لَکَ الْمُخَلَّفُونَ مِنَ الْأَعْرَابِ شَغَلَتْنَا أَمْوَالُنَا وَ أَهْلُونَا فَاسْتَغْفِرْ لَنَا ۚ یَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِم مَّا لَیْسَ فِی قُلُوبِهِمْ ۚ قُلْ فَمَن یَمْلِکُ لَکُم مِّنَ اللَّـهِ شَیْئًا إِنْ أَرَادَ بِکُمْ ضَرًّا أَوْ أَرَادَ بِکُمْ نَفْعًا ۚ بَلْ کَانَ اللَّـهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا ﴿١١﴾

برجاى‌ماندگان بادیه‌نشین به زودى به تو خواهند گفت:اموال ما و کسانمان ما را گرفتار کردند براى ما آمرزش بخواه چیزى را که در دلهایشان نیست بر زبان خویش مى‌رانند بگو:اگر خدا بخواهد به شما زیانى یا سودى برساند چه کسى در برابر او براى شما اختیار چیزى را دارد؟ بلکه این خداست که به آنچه مى‌کنید همواره آگاه است (۱۱)

بَلْ ظَنَنتُمْ أَن لَّن یَنقَلِبَ الرَّسُولُ وَ الْمُؤْمِنُونَ إِلَىٰ أَهْلِیهِمْ أَبَدًا وَ زُیِّنَ ذَٰلِکَ فِی قُلُوبِکُمْ وَ ظَنَنتُمْ ظَنَّ السَّوْءِ وَ کُنتُمْ قَوْمًا بُورًا ﴿١٢﴾

 نه چنان بود بلکه پنداشتید که پیامبر و مومنان هرگز به خانمان خود بر نخواهند گشت و این پندار در دلهایتان نمودى خوش یافت و گمان بد کردید و شما مردمى در خور هلاکت بودید (۱۲)

وَ مَن لَّمْ یُؤْمِن بِاللَّـهِ وَ رَسُولِهِ فَإِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْکَافِرِینَ سَعِیرًا ﴿١٣﴾

و هر کس به خدا و پیامبر او ایمان نیاورده است بداند که ما براى کافران آتشى سوزان آماده کرده‌ایم (۱۳)

وَ لِلَّـهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ۚ یَغْفِرُ لِمَن یَشَاءُ وَ یُعَذِّبُ مَن یَشَاءُ ۚ وَ کَانَ اللَّـهُ غَفُورًا رَّحِیمًا ﴿١٤﴾

و فرمانروایى آسمان‌ها و زمین از آن خداست:هر که را بخواهد مى‌بخشاید و هر که را بخواهد عذاب مى‌کند و خدا همواره آمرزنده مهربان است (۱۴)

سَیَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انطَلَقْتُمْ إِلَىٰ مَغَانِمَ لِتَأْخُذُوهَا ذَرُونَا نَتَّبِعْکُمْ ۖ یُرِیدُونَ أَن یُبَدِّلُوا کَلَامَ اللَّـهِ ۚ قُل لَّن تَتَّبِعُونَا کَذَٰلِکُمْ قَالَ اللَّـهُ مِن قَبْلُ ۖ فَسَیَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنَا ۚ بَلْ کَانُوا لَا یَفْقَهُونَ إِلَّا قَلِیلًا ﴿١٥﴾

چون به قصدگرفتن غنایم روانه شدید به زودى برجاى‌ماندگان خواهند گفت:بگذارید ما هم به دنبال شما بیاییم این گونه مى‌خواهند دستور خدا را دگرگون کنندبگو:هرگز از پى ما نخواهید آمد آرى خدا از پیش در باره شما چنین فرموده پس به زودى خواهند گفت:نه بلکه بر ما رشگ مى‌برید نه چنین است بلکه جز اندکى درنمى‌یابند (۱۵)

قُل لِّلْمُخَلَّفِینَ مِنَ الْأَعْرَابِ سَتُدْعَوْنَ إِلَىٰ قَوْمٍ أُولِی بَأْسٍ شَدِیدٍ تُقَاتِلُونَهُمْ أَوْ یُسْلِمُونَ ۖ فَإِن تُطِیعُوا یُؤْتِکُمُ اللَّـهُ أَجْرًا حَسَنًا ۖ وَ إِن تَتَوَلَّوْا کَمَا تَوَلَّیْتُم مِّن قَبْلُ یُعَذِّبْکُمْ عَذَابًا أَلِیمًا ﴿١٦﴾

به برجاى‌ماندگان بادیه‌نشین بگو:به زودى به سوى قومى سخت زورمند دعوت خواهید شد که با آنان بجنگید یا اسلام آورند پس اگر فرمان برید خدا شما را پاداش نیک مى‌بخشد و اگر همچنان که پیشتر پشت کردید باز هم روى بگردانید شما را به عذابى پردرد معذب مى‌دارد (۱۶)

لَّیْسَ عَلَى الْأَعْمَىٰ حَرَجٌ وَ لَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَ لَا عَلَى الْمَرِیضِ حَرَجٌ ۗ وَ مَن یُطِعِ اللَّـهَ وَ رَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۖ وَ مَن یَتَوَلَّ یُعَذِّبْهُ عَذَابًا أَلِیمًا ﴿١٧﴾

 بر نابینا گناهى نیست و بر لنگ گناهى نیست و بر بیمار گناهى نیست که در جهاد شرکت نکنند و هر کس خدا و پیامبر او را فرمان برد وى را در باغهایى که از زیر درختان آن نهرهایى روان است درمى‌آورد و هر کس روى برتابد به عذابى دردناک معذبش مى‌دارد (۱۷)

لَّقَدْ رَضِیَ اللَّـهُ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ إِذْ یُبَایِعُونَکَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِی قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّکِینَةَ عَلَیْهِمْ وَ أَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِیبًا ﴿١٨﴾

 به راستى خدا هنگامى که مومنان زیر آن درخت با تو بیعت مى‌کردند از آنان خشنود شد و آنچه در دلهایشان بود بازشناخت و بر آنان آرامش فرو فرستاد و پیروزى نزدیکى به آن‌ها پاداش داد (۱۸)

وَ مَغَانِمَ کَثِیرَةً یَأْخُذُونَهَا ۗ وَ کَانَ اللَّـهُ عَزِیزًا حَکِیمًا ﴿١٩﴾

و نیز غنیمتهاى فراوانى خواهند گرفت و خدا همواره نیرومند سنجیده‌کار است (۱۹)

وَعَدَکُمُ اللَّـهُ مَغَانِمَ کَثِیرَةً تَأْخُذُونَهَا فَعَجَّلَ لَکُمْ هَـٰذِهِ وَ کَفَّ أَیْدِیَ النَّاسِ عَنکُمْ وَلِتَکُونَ آیَةً لِّلْمُؤْمِنِینَ وَ یَهْدِیَکُمْ صِرَاطًا مُّسْتَقِیمًا ﴿٢٠﴾

 و خدا به شما غنیمتهاى فراوان دیگرى وعده داده که به زودى آن‌ها را خواهید گرفت و این پیروزى را براى شما پیش انداخت و دستهاى مردم را از شما کوتاه ساخت و تا براى مومنان نشانه‌اى باشد و شما را به راه راست هدایت کند (۲۰)

وَ أُخْرَىٰ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَیْهَا قَدْ أَحَاطَ اللَّـهُ بِهَا ۚ وَ کَانَ اللَّـهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرًا ﴿٢١﴾

 و غنیمتهاى دیگرى نیز هست که شما بر آن‌ها دست نیافته‌اید و خدا بر آن‌ها نیک احاطه دارد و همواره خداوند بر هر چیزى تواناست (۲۱)

وَ لَوْ قَاتَلَکُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوَلَّوُا الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا یَجِدُونَ وَلِیًّا وَ لَا نَصِیرًا ﴿٢٢﴾

و اگر کسانى که کافر شدند به جنگ با شما برخیزند قطعا پشت خواهند کرد و دیگر یار و یاورى نخواهند یافت (۲۲)

سُنَّةَ اللَّـهِ الَّتِی قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلُ ۖ وَ لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّـهِ تَبْدِیلًا ﴿٢٣﴾

 سنت الهى از پیش همین بوده و در سنت الهى هرگز تغییرى نخواهى یافت (۲۳)

وَ هُوَ الَّذِی کَفَّ أَیْدِیَهُمْ عَنکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ عَنْهُم بِبَطْنِ مَکَّةَ مِن بَعْدِ أَنْ أَظْفَرَکُمْ عَلَیْهِمْ ۚ وَ کَانَ اللَّـهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرًا ﴿٢٤﴾

 و اوست همان کسى که در دل مکه پس از پیروزکردن شما بر آنان دستهاى آن‌ها را از شما و دستهاى شما را از ایشان کوتاه گردانید و خدا به آنچه مى‌کنید همواره بیناست (۲۴)

هُمُ الَّذِینَ کَفَرُوا وَ صَدُّوکُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ الْهَدْیَ مَعْکُوفًا أَن یَبْلُغَ مَحِلَّهُ ۚ وَ لَوْلَا رِجَالٌ مُّؤْمِنُونَ وَ نِسَاءٌ مُّؤْمِنَاتٌ لَّمْ تَعْلَمُوهُمْ أَن تَطَئُوهُمْ فَتُصِیبَکُم مِّنْهُم مَّعَرَّةٌ بِغَیْرِ عِلْمٍ ۖ لِّیُدْخِلَ اللَّـهُ فِی رَحْمَتِهِ مَن یَشَاءُ ۚ لَوْ تَزَیَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا ﴿٢٥﴾

 آن‌ها بودند که کفر ورزیدند و شما را از مسجد الحرام بازداشتند و نگذاشتند قربانى شما که بازداشته شده بود به محلش برسد و اگر در مکه مردان و زنان با ایمانى نبودند که ممکن بود بى‌آنکه آنان را بشناسید ندانسته پایمالشان کنید و تاوانشان بر شما بماند فرمان حمله به مکه مى‌دادیم تا خدا هر که را بخواهد در جوار رحمت خویش درآورد اگر کافر و مومن از هم متمایز مى‌شدند قطعا کافران را به عذاب دردناکى معذب مى‌داشتیم (۲۵)

إِذْ جَعَلَ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْحَمِیَّةَ حَمِیَّةَ الْجَاهِلِیَّةِ فَأَنزَلَ اللَّـهُ سَکِینَتَهُ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ وَ أَلْزَمَهُمْ کَلِمَةَ التَّقْوَىٰ وَ کَانُوا أَحَقَّ بِهَا وَ أَهْلَهَا ۚ وَ کَانَ اللَّـهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمًا ﴿٢٦﴾

آنگاه که کافران در دلهاى خود تعصب آن هم تعصب جاهلیت ورزیدند پس خدا آرامش خود را بر فرستاده خویش و بر مومنان فرو فرستاد و آرمان تقوا را ملازم آنان ساخت و در واقع آنان به رعایت آن آرمان سزاوارتر و شایسته اتصاف به آن بودند و خدا همواره بر هر چیزى داناست (۲۶)

لَّقَدْ صَدَقَ اللَّـهُ رَسُولَهُ الرُّؤْیَا بِالْحَقِّ ۖ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِن شَاءَ اللَّـهُ آمِنِینَ مُحَلِّقِینَ رُءُوسَکُمْ وَ مُقَصِّرِینَ لَا تَخَافُونَ ۖ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِن دُونِ ذَٰلِکَ فَتْحًا قَرِیبًا ﴿٢٧﴾

حقا خدا رویاى پیامبر خود را تحقق بخشید که دیده بود: شما بدون شک به خواست خدا در حالى که سر تراشیده و موى و ناخن کوتاه کرده‌اید با خاطرى آسوده در مسجد الحرام درخواهید آمد خدا آنچه را که نمى‌دانستید دانست و غیر از این، پیروزى نزدیکى براى شما قرار داد (۲۷)

هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ کُلِّهِ ۚ وَ کَفَىٰ بِاللَّـهِ شَهِیدًا ﴿٢٨﴾

 اوست کسى که پیامبر خود را به قصد هدایت با آیین درست روانه ساخت تا آن را بر تمام ادیان پیروز گرداند و گواه‌بودن خدا کفایت مى‌کند (۲۸)

مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّـهِ ۚ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ ۖ تَرَاهُمْ رُکَّعًا سُجَّدًا یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّنَ اللَّـهِ وَ رِضْوَانًا ۖ سِیمَاهُمْ فِی وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ ۚ ذَٰلِکَ مَثَلُهُمْ فِی التَّوْرَاةِ ۚ وَ مَثَلُهُمْ فِی الْإِنجِیلِ کَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَىٰ عَلَىٰ سُوقِهِ یُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِیَغِیظَ بِهِمُ الْکُفَّارَ ۗ وَعَدَ اللَّـهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُم مَّغْفِرَةً وَ أَجْرًا عَظِیمًا ﴿٢٩﴾

 محمد (ص) پیامبر خداست و کسانى که با اویند، بر کافران سختگیر و با همدیگر مهربانند آنان را در رکوع و سجود مى‌بینى فضل و خشنودى خدا را خواستارند علامت مشخصه آنان بر اثر سجود در چهره‌هایشان است این صفت ایشان است در تورات و مثل آن‌ها در انجیل چون کشته‌اى است که جوانه خود برآورد و آن را مایه دهد تا ستبر شود و بر ساقه‌هاى خود بایستد و دهقانان را به شگفت آورد تا از انبوهى آنان خدا کافران را به خشم دراندازد خدا به کسانى از آنان که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده‌اند آمرزش و پاداش بزرگى وعده داده‌است (۲۹)

انتهای پیام/