به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، کم خونی وضعیتی است که درآن، تعداد یا اندازه گلبول‌های قرمز یا مقدار هموگلوبین موجود درخون کاهش یافته و تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن بین خون و سلول‌ها دچار اختلال می‌شود. ازعلل ایجاد کننده کم خونی می‌توان کمبود‌های تغذیه ای، خون ریزی، ناهنجاری‌های ژنتیکی، بیماری‌های مزمن یا مسمومیت‌های دارویی را نام برد.

منظور از کمخونی‌های تغذیه ای، کم خونی‌هایی است که در اثر دریافت کم مواد مغذی ایجاد می‌شوند.

از مهم‌ترین مواد غذایی جهت خون سازی، که کمبود آن در خون بدن موجب بروز کم خونی می‌شود می‌توان به آهن، ویتامین B۱۲ و اسید فولیک اشاره کرد که از بین آن‌ها کم خونی ناشی از فقر آهن یکی از شایع‌ترین نوع کم خونی تغذیه‌ای است.

میزان نیاز به آهن

میزان نیاز به آهن براساس سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیکی افراد متفاوت است. مثلاً زنان باردار به علت افزایش حجم خون، رشد جنین و جفت، و سایر بافت‌ها به آهن بیشتری نیاز دارند. به همین دلیل بیش از سایرین در معرض خطر کم خونی قرار دارند. در شیر خواران- در صورت سلامت مادر-، میزان آهن موجود در شیر

مادر برای ۴- ۶ ماه اول زندگی کافی است، ولی در مورد نوزادانی که با وزن کم متولد می‌شوند ذخایرآهن کم بوده و باید بعد از ۳ ماهگی آهن اضافی به صورت قطره خوراکی خورانده شود. همچنین بستن پیش از موقع بند ناف نیز به دلیل اینکه نوزاد را از یک سوم کل خونش محروم می‌کند خطر فقر آهن را افزایش می‌دهد.

دلایل فقر آهن

دلایل گوناگونی برای فقر آهن وجود دارد که از آن جمله می‌توان به علل زیر اشاره کرد:

* دریافت نا کافی آهن به دلیل رژیم غذایی مورد استفاد‌های که در آن آهن کمی وجود دارد، مانند بعضی از رژیم‌های گیاه خواری.

* جذب ناکافی آهن در اثر اسهال، کاهش ترشح اسید معده، مشکلات گوارشی یا تداخلات داروئی (دارو‌هایی مثل کلستیدامین، سایمتیدین، پانکراتین، رانیتیدین و تتراسایکلین).

* افزایش نیاز به آهن برای افزایش حجم خون در دوران نوزادی، نوجوانی، بارداری و شیر دهی

* خون ریزی زیاد در دوران عادت ماهانه، در اثر جراحات و ناشی از هموروئید، بیماری‌های بدخیم یا انگل‌ها.

کمبود آهن در مردان بزرگسال معمولاً در اثر از دست دادن خون است.

بعضی از علائم کم خونی آهن عبارتند از:

۱- رنگ پریدگی زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم

۲- خستگی زود رس

۳- بی تفاوتی

۴- سرگیجه و سردرد

۵- خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست‌ها و پا‌ها

۶- حالت تهوع

۷- در کم خونی‌های شدید گود شدن روی ناخن

درمان کم خونی ناشی از فقر آهن

برای درمان کم خونی چند روش وجود دارد که بهترین و کم خطرترین آن‌ها استفاده می‌شود؛ بهترین و کم خطرترین راه استفاده از مکمل‌های خوراکی است. درمان با نمک‌های ساده آهن، چون سولفات فرو خوراکی، کاملاً موثر بوده و به شکل قرص، کپسول یا مایع است که مصرف آن‌ها باید تا چند ماه ادامه یابد.

چنانچه این قرص‌ها با معده خالی مصرف شوند، جذب آن‌ها بهتر و بیشتر صورت می‌گیرد، ولی در این حالت سبب تحریک معده و بروز مشکلات گوارشی خواهند شد.

عوارض گوارشی، ناشی از مصرف آهن نظیر تهوع، دل پیچه، سوزش قلب، اسهال یا یبوست را می‌توان به حداقل رساند؛ به شرطی که آهن را به میزان کم مصرف کرده و به تدریج به میزان آن افزود تا به حد مورد نیاز بدن برسد. بهتر است قرص آهن، آخر شب قبل از خواب استفاده شود تا عوارض ناشی از آن کاهش یابد.

ویتامین C جذب آهن را افزایش می‌دهد. به همین دلیل معمولاً مصرف ویتامین C به همراه آهن پیشنهاد می‌گردد. البته علاوه بر درمان دارویی باید به میزان آهن قابل جذب در غذا نیز توجه کرد.

جذب آهن غذا، اغلب تحت تأثیر شکل آهن موجود در آن می‌باشد. آهن موجود در پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی و پرندگان (آهن هِم) بیشتر جذب می‌شود در حالیکه جذب آهن پروتئین‌های گیاهی مانند سبزی‌ها و میوه‌ها (آهن غیر هم) کم‌تر می‌باشد.

باید توجه داشت که ویتامین C جذب آهن سبزی‌ها و میوه‌ها (آهن غیرهم) را بیشتر می‌کند. مصرف چای همراه یا بلافاصله بعد ازغذا نیز می‌تواند جذب آهن را تا ۵۰ درصد کاهش دهد.

منابع غذایی آهن دار

منابع غذایی آهن دار عبارتند از جگر، قلوه، گوشت قرمز، ماهی، زرده تخم مرغ، سبزی‌های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج و حبوبات؛ مثل عدس و لوبیا، هم چنین میوه‌های خشک (برگه ها) به خصوص برگه زرد آلو و دانه‌های روغنی.

عوامل افزایش دهنده جذب آهن و منابع غذایی آن‌ها

۱- اسید سیتریک و اسید اسکوربیک (ویتامین C) که درآلو، خربزه، ریواس، انبه، گلابی، طالبی، گل کلم، سبزی ها، آب پرتقال، لیمو شیرین، لیمو ترش، سیب و آناناس وجود دارند، می‌توانند عوامل افزایش دهنده جذب آهن در بدن باشند.

۲- اسید مالیک و اسید تارتاریک که در هویج، سیب زمینی، چغندر، کدو تنبل، گوجه فرنگی، کلم پیچ و شلغم موجود است، سبب افزایش جذب آهن می‌شود.

۳- محصولات تخمیری مثل سس سویا نیز در این دسته از عوامل گنجانده می‌شوند.

توصیه‌های زیر را به کار بندید:

*استفاده از غذا‌هایی که غنی از آهن می‌باشند.

*استفاده از منابع غذایی حاوی ویتامین در هر وعده غذایی، جهت جذب بهتر آهن (مثل پرتقال، گریپ فروت، کوجه فرنگی، کلم، توت فرنگی، فلفل سبزو لیمو ترش)

*گنجاندن گوشت قرمز، ماهی یا مرغ در برنامه غذایی.

*پرهیز از مصرف چای و قهوه همراه یا بلافاصله بعد از غذا

* برطرف کردن مشکلات گوارشی و یبوست

* تصحیح عادات غذائی غلط (مثل مصرف مواد غیر خوراکی مانند خاک، یخ)

* استفاده از نان‌هایی که از خمیر ورآمده تهیه شده اند

* استفاده از خشکبار مثل توت خشک، برگه آلو، انجیر خشک و کشمش که منابع خونی از آهن هستند.

* استفاده ازغلات و حبوبات جوانه زده.

* شست وشو و ضد عفونی کردن سبزی‌هایی که استفاده می‌کنید.

* شستن کامل دست‌ها با آب و صابون، قبل از تهیه مصرف غذا و پس ازهر باراجابت مزاج.

* مصرف روزانه یک قرص آهن از پایان ماه چهارم بارداری تا سه ماه پس از زایمان در زنان باردار.

* مصرف قطره آهن هم زمان با شروع تغذیه تکمیلی تا پایان ۲ سالگی در کودکان.

منبع: شفقنا

انتهای پیام/