به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، زمان واکنش به یک تهدید در مسائل نظامی از جمله فاکتور‌های مهم برای بقاء پذیری در میدان نبرد است و کشف دشمن، زمان واکنش، زمان شلیک و زمان مورد نیاز برای دوباره مسلح کردن سیستم جنگ افزاری از جمله محور‌های اصلی در این زمینه به شمار می‌رود که یکی از بخش‌های مهم در این بحث، پدافند هوایی است. در اکثر کشور‌های جهان پدافند هوایی خط اول واکنش به هر تهدید نظامی محسوب می‌شود و این نیرو باید بتواند در کمترین زمان ممکن به تهدیدات واکنش بدهد. هر گونه مشکل در این بخش باعث شکاف در دیوار دفاعی و در نهایت وارد شدن خسارت‌های سنگین به آن کشور خواهد شد. به همین خاطر است که فرمانده کل قوا نیز تاکید ویژه‌ای برتوجه به پدافند هوایی و خط مقدم بودن آن در مواجهه با هر تهدیدی دارند.

کشورمان طی سال‌های اخیر در حوزه سامانه‌های پدافند هوایی، با جهشی خیره کننده حرکت کرده و موفق شده انواع سامانه‌های لازم و ضروری در ۳ ارتفاع بلند، متوسط و پست را به صورت بومی طراحی کرده و بسازد. اما در عین حال، از گذشته نیز سیستم‌های پدافندی در داخل نیرو‌های مسلح موجود بود که طبیعتا نمی‌توان و نباید یکباره از رده خارج کرد چراکه می‌تواند نقش مکمل و مثمری را در این چرخه ایفا کند که از جمله این سامانه ها، اس ۲۰۰ است. سامانه موشکی اس ۲۰۰ ساخت شوروی سابق با کد ناتو SA-۵ پاسخ شوروی سابق به تهدید پرواز دسته‌های بزرگ بمب افکن آمریکایی در آن دوران بود. ایده کلی نصب کلاهک‌های اتمی بر روی موشک‌های سامانه اس ۲۰۰ به سمت این دسته‌های پروازی و سپس انفجار و در نهایت نابودی این دسته‌ها بود. البته موشک اس ۲۰۰ با همان استاندارد‌های جنگ سرد نیز سلاح دقیقی نبوده و در طول زمان در خود شوروی سابق با سیستم‌های جدیدتر جایگزین شد.

موشک این سامانه دارای یک پیشران اصلی سوخت مایع (در اغلب گونه‌ها) و ۴ بوستر (پیشران کمکی) سوخت جامد است. این پیشران‌های کمکی که حدود ۴.۹ متر طول و ۴۸ سانتیمتر قطر دارند بین ۳ تا ۵.۱ ثانیه کار کرده و سپس جدا می‌شوند. سامانه اس ۲۰۰ به طور استاندارد توان درگیری با اهدافی در فاصله ۳۰۰ و ارتفاع ۴۰ کیلومتر را دارد.

موشک سامانه اس ۲۰۰ بر روی یک کشنده در کنار پرتاب گر این موشک

سامانه اس ۲۰۰ به چندین متحد شوروی سابق فروخته شد و البته در مواردی مثل حمله هوایی آمریکا به لیبی در سال ۱۹۸۶ مشخص شد که شانسی در برابر سیستم‌های اخلالگر پیشرفته ندارد. در سال‌های آخر حکومت شوروی و در دوره پس از آن بسته‌های ارتقاء مختلفی برای این موشک ارائه شد که عمدتا شامل تغییر سیستم‌های آنالوگ به دیجیتال است.

قبل از رسیدن به قصه اس ۲۰۰ در ایران باید به دو نکته اشاره کرد. اول این که اس ۲۰۰ با برخی از تغیرات در برخی از کشور‌های جهان به عنوان یک سلاح دوربرد بر ضد اهداف کم‌تر مانور پذیر مثل هواپیما‌های آواکس و سوخت رسان ارائه شد و دوم بحث موفقیت جالب اس ۲۰۰ در سوریه در مقابل جنگنده مدرن ارتش صهیونیستی بود. در بهمن ماه سال ۹۶ و در یک روز طوفانی در مرز‌های سوریه و سرزمین‌های اشغالی، شاهد یک حمله سنگین هوایی از طرف نیروی هوایی اسراییل به سوریه بودیم که در پاسخ، سوری‌ها حجم سنگینی از انواع موشک‌های ضد هوایی را به سمت دسته پروازی اسراییلی‌ها شلیک و در نهایت این بار، یک تیر از موشک‌های سامانه اس ۲۰۰ سوری بود که موفق شد یک فروند اف ۱۶ پیشرفته اسراییلی از مدل آی ملقب به سوفا را سرنگون کند.

باقی مانده اف ۱۶ ساقط شده اسراییلی توسط اس ۲۰۰ سوری

ایران به دنبال مدرنیزه کردن اس ۲۰۰

سامانه اس ۲۰۰ به دنبال خرید گسترده ایران از شوروی سابق و فدراسیون روسیه در سال‌های آخر دهه ۶۰ و ابتدای ۷۰ شمسی وارد سازمان رزم کشورمان شد. در ادامه کار با وجود یک سری تحریم‌های نانوشته و در نهایت علنی شدن تحریم‌های تسلیحاتی ضد ایران عملا تا مدت‌ها امکان جایگزینی این سامانه برای ما وجود نداشت. به این دلیل بود که کارشناسان ایرانی عملیات مدرن سازی اس ۲۰۰‌ها را آغاز کردند. بهسازی اس-۲۰۰ در ایران به طور کلی شامل اصلاحات در بخش‌های پردازش، فرستنده، گیرنده، جنگ الکترونیک و تحرک پذیری سامانه بوده است. یکی از فعالیت‌های به انجام رسیده برای بهسازی سامانه اس-۲۰۰، تعویض تمامی اجزای آنالوگ آن با تجهیزات دیجیتال است.

استفاده از زیرسامانه‌هایی که قطعات الکترونیکی آن‌ها دارای فناوری نیمه هادی به جای فناوری لامپی هستند فواید بسیاری را به دنبال دارد از جمله کاهش احتمال بروز خرابی در دستگاه به میزان بسیار پایین در ساعات کارکرد بسیار بالا، کاهش زمان تعمیر و تعویض تجهیزات الکترونیکی، افزایش عمر کاری اجزا و کل سامانه که منجر به قابلیت کارکرد ۲۴ ساعته سامانه اس-۲۰۰ بهسازی شده در ایران شده است. افزایش قابلیت اطمینان سامانه و افزایش سرعت پردازش که منجر به واکنش سریعتر سامانه به تهدیدات شناسایی شده، از دیگر ثمرات این طرح است.

همچنین مدت زمان روشن ماندن نهایی سامانه نیز بسیار افزایش یافته و زمان مورد نیاز برای بازبینی و تعمیرات نیز بسیار کاهش یافته که تصاویر پخش شده از دورن کابین کنترل این سامانه در ایران نشان دهنده تغییر در این بخش و استفاده از نمایشگر‌های دیجیتال در این سامانه است.

سیستم‌های دیجیتال نصب شده برای سامانه اس ۲۰۰ در ایران

با توجه به ویژگی‎های موشک بسیار دوربرد سامانه اس-۲۰۰ که از نوع سوخت مایع با چهار موتور کمکی جدا شونده سوخت جامد است، این سلاح برای انهدام اهداف در برد بالا مناسب‌تر است تا برای منهدم کردن هدف‌ها در برد متوسط. هر چند اس-۲۰۰ در ایران قابلیت انهدام پهپاد‌ها را نیز پیدا کرده که در رزمایش مدافعان آسمان ولایت-۴ با انهدام پهپادی در ارتفاع حدود ۱۸۲۸۰ متری و مسافت بیش از ۱۰۰ کیلومتر اثبات شد. این شلیک و شکار تمرینی در سال ۱۳۹۱ انجام شده است.

نصف شدن زمان بارگذاری اس ۲۰۰ در ایران

اما در ادامه تحولات مربوط به ارتقاء اس ۲۰۰ در کشورمان، امیر سرلشکر موسوی فرمانده کل ارتش در اواخر آبان ماه سال جاری بازدیدی را از مواضع پدافندی نیروگاه اتمی بوشهر داشت که در جریان این بازدید اعلام شد زمان بارگذاری مجدد موشک‌ها در سامانه اس ۲۰۰ به زمانی در حدود ۲ دقیقه و ۸ ثانیه رسیده است در حالی که زمان استاندارد برای این پروسه ۵ دقیقه است. این یعنی در این بخش پدافند هوایی، متخصصان پدافندی ارتش، یکی از مهمترین محور‌ها در زمان عملیاتی شدن این سامانه را به کمتر از نصف کاهش داده اند و این مسئله فاکتور بسیار مهمی در کاهش زمان واکنش پدافند هوایی کشور به تهدیدات ارتفاع بالا محسوب می‌شود.

طبیعتا این کاهش زمان در بحث بارگذاری مجدد در کنار سایر عوامل مثل استفاده از رادار‌های جدیدتر و سیستم‌های دیجیتالی، زمان کلی واکنش را نیز شدیدا کاهش داده و افزایش دقت در کنار کاهش زمان واکنش در کنار برد و ارتفاع بالای درگیری می‌تواند اس ۲۰۰ را به گزینه‌ای مناسب برای عملیات‌های ضد پلتفرم‌های شناسایی و سوخت رسان بدل کند. باید به این نکته توجه داشت که سایت نیروگاه اتمی بوشهر از جمله مهم‌ترین بخش‌ها در سازه دفاع هوایی کشور ما به حساب می‌آید و یکی از اقدامات مهم در این سایت می‌توان استفاده از سامانه‌های دور برد به جهت دور نگاه داشتن پلتفرم‌های جمع آوری اطلاعات هواپایه دشمنان باشد.

سامانه اس ۲۰۰ در جریان بازدید فرمانده آجا از پدافند نیروگاه اتمی بوشهر

همانطور که در این گزارش اشاره شد، شاید در دورانی اس ۲۰۰ یکی از معدود دارایی‌های برد بلند ما بود، ولی امروز دیگر آن میزان احتیاج مبرم و حیاتی سال‌های قبل وجود ندارد و در کنار وارد شدن اس ۳۰۰، امروزه با نسل بسیار متنوعی از سامانه‌های دفاع هوایی بومی طرف هستیم که به خوبی توان انجام ماموریت در برد‌ها و ارتفاع‌های مختلف را دارند. از سوم خردادی که جاسوس بلند پرواز یانکی‌ها را به زیر کشید تا باور ۳۷۳ که از اس ۳۰۰ روسی ارزشمندتر است و البته خانواده سامانه تلاش با موشک‌های سری صیاد که در نهایت قرار است جایگزین اس ۲۰۰‌های روسی شود.

همانطور که رزمایش روز‌های اخیر قرارگاه پدافند هوایی نشان داد، راه دشوار و طولانی در این عرصه طی شده است و امروز با عملیاتی بودن انواع سیستم‌های راداری، شناسایی و موشکی و توپخانه‌ای ساخت جمهوری اسلامی ایران، پاسخ به هر تهدیدی، سریع‌تر و دقیق‌تر از گذشته است و چتر امنیت موجود در آسمان کشورمان، مدیون متخصصان و پرسنل فداکاری است که در هر ساعت از شبانه روز و هر نوع آب و هوا و وضعیتی، چشم از آسمان بر نمی‌دارند.

منبع:مشرق

انتهای پیام/