به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، قطب شمال محدوده‌ای عمدتا پوشیده از برف و یخ است، اما در سال‌های اخیر به دلیل سیاست‌های غلطی که عمدتا از طرف دولت‌های صنعتی اتخاذ گردیده با گرم شدن زمین و از بین رفتن یخچال‌های طبیعی در آن رو به رو شده است. گرم شدن زمین و آب شدن یخ‌ها در قطب البته در کنار همه چالش‌های محیط زیستی که دارد موجب باز شدن مسیر‌های جدید دریایی و البته رقابت‌های نظامی و تسلیحاتی نیز شده است.

این مسئله شاید برای اکثر مخاطبان ایرانی شناخته شده نباشد، اما باید گفت که قطب شمال در سال‌های آینده در قرن بیست یک میلادی به جبهه جدید رویارویی آمریکا و ناتو در مقابل روسیه بدل خواهد شد که موقعیت جغرافیایی و منابع غنی انرژی و غذایی از جمله دلایل اهمیت این منطقه برای کشور‌های درگیر در انجاست.

برای شروع بهتر است یک توضیح کلی از وضعیت قطب شمال و این که درباره دقیقا چه منطقه‌ای حرف می‌زنیم داشته باشیم. قطب شمال به انتهای شمالی محوری گفته می‌شود که زمین به دور آن می‌چرخد و در اقیانوس منجمد شمالی واقع شده است. این نقطه در فاصله ۷۲۵ کیلومتری شمال جزیره بزرگ گرینلند قرار دارد. قطب شمال جغرافیایی در نقطه‌ای قرار دارد که عمق اقیانوس در آن به ۴۰۸۰ متر می‌رسد و با توده‌های عظیم شناور یخی پوشیده شده است. در این ناحیه در شش ماه از سال، کاملاً روشن و آفتابی و در شش ماه دیگر کاملاً تاریک است.

حجم قابل توجهی از سوخت‌های فسیلی، مواد معدنی با ارزش مثل مس، اورانیوم، طلا و الماس در کنار منابع بزرگ مواد غذایی در این محدوده قرارداد که باعث افزایش ارزش آن برای کشور‌های مختلف شده است. در حال حاضر کشور‌های کانادا، روسیه، آمریکا، دانمارک و نروژ درباره بخش‌های مختلفی از قطب شمال و منابع موجود در سطح و زیر سطح در آن مطرح کرده و معمولا شعاع منطقه مورد نظر این کشور‌ها تا فاصله ۲۰۰ مایلی ساحل آن‌ها ادامه دارد.

آغاز استفاده نظامی از قطب در سال‌های جنگ سرد

آب‌های زیر سطح یخ زده در قطب شمال در سال‌های جنگ سرد تبدیل به میدان رویارویی جدید بین شرق و غرب بدل شد. زیردریایی‌های اتمی آمریکا در سال ۱۹۵۸ برای اولین بار در زیر یخ‌های قطبی وارد شده و در سال ۱۹۵۹ با شکست یخ‌ها به سطح آب آمدند. در سال ۱۹۷۷ میلادی یخ شکن اتمی شوروی سابق به اسم آرکیتیکا نیز اولین شناور سطح بود که در قطب شمال با موفقیت به حرکت پرداخت. روس‌ها به سرعت محیط زیر یخ‌های قطب شمال را فضای مناسب برای پنهان کردن زیردریایی‌های اتمی حامل موشک‌های قاره پیمای خود یافتند.

زیردریایی آمریکایی در قطب شمال به سال ۱۹۵۹ میلادی

یخ شکن آرکیتیکا متعلق به شوروی سابق

در این فضا سال‌ها یک موش و گربه خطرناک بین زیردریایی‌های دو ابرقدرت شرق و غرب جریان داشت. زیردریایی‌های روسی در آن نقطه می‌توانستند با سرعت بالایی به سطح آمده و بعد از شلیک نیز منطقه را ترک کنند و در عین حال از قطب شمال موشک‌های زمان کمتری برای رسیدن به ساحل شرقی آمریکا و شهر‌هایی مثل واشنگتن و نیویورک نیاز داشتند.

گرم شدن زمین و آغاز شدید رقابت‌ها

در سال‌های اخیر و با افزایش گرما در سطح کره زمین، مثل سال ۲۰۱۸ که یکی از بیشترین کاهش سطح یخ‌ها در قطب در آن ثبت شده، مسیر‌های جدید دریایی در این منطقه باز شده و بسیاری از نقاط نیز برای حضور و باقی ماندن انسان‌ها مناسب‌تر شد. ذوب شدن یخ‌های قطبی مشخصا یک مشکل بزرگ و دراز مدت برای نوع بشر است، ولی باز شدن مسیر‌ها باعث شد تا رقابت‌های نظامی شکل جدیدی بگیرد.

برای نمونه در سال ۲۰۰۷ میلادی زیردریایی روسی یک ربات دریایی را به عمق آب‌های قطب رسانده و یک پرچم مخصوص روسیه را در کف آب‌های قطب قرار داده و از این طریق حکمرانی مسکو را بر بخش‌هایی از این قلمرو یخی اعلام کرد. کشور‌های درگیر در این بخش از طرف دیگر برای مقابله با روسیه به افزایش توان نظامی خود در منطقه اقدام کردند. آمریکایی‌ها یگان‌های دریایی، شنود و جنگنده‌های خود را در آلاسکا مستقر کرده و تمرین‌های گسترده‌ای را برای حضور نیرو‌های خود در این منطقه در دست دارد.

یخ شکن آمریکایی ستاره قطبی با ۴۰ سال سن

شناور نسل جدید گشتی قطبی کانادا از کلاس Harry DeWolf

اعزام ناوشکن‌های کلاس آلری بورک به عنوان ستون فقرات یگان‌های رزمی سطحی نیروی دریایی آمریکا یکی از گزینه‌های اصلی در این بخش است. آمریکایی‌ها تمرین با ناو‌های هواپیمابر و زیردریایی‌ها و همچنین تمرین‌های مشترک با نیرو‌های مسلح کانادا را به منظور آماده شدن برای شرایط خاص در قطب شمال انجام می‌دهند. در حال حاضر آمریکا تنها یک یخ شکن بزرگ در گارد ساحلی خود در اختیار دارد که فشار زیادی را در ماموریت‌های سال‌های اخیر تحمل کرده است. این شناور که ستاره قطبی نام دارد در سال ۲۰۲۰ از خدمت خارج می‌شود. آمریکایی‌ها به دنبال توسعه شناور یخ شکن نسل جدیدی هستند که قرار است در سال ۲۰۲۴ وارد خدمت شود و در این مدت آمریکایی‌ها با یک خلأ در بحث شناور یخ شکن رو به رو هستند.

روس‌ها نیز از طرف دیگر برای چالش در این منطقه در حال آماده شدن است. روس‌ها ساخت چند پایگاه بزرگ و کوچک در قطب شمال را تمام کردند و از طرف دیگر در حال توسعه سامانه‌های تهاجمی و تدافعی مخصوص قطب شمال هستند. ترکیبی از پدافند متحرک، جنگنده‌های رهگیر، شناور‌های موشک انداز و نسل جدید یخ شکن‌ها با پیشران اتمی از جمله تلاش‌های روسیه در این بخش است. در عین حال روس‌ها با توجه به سابقه طولانی‌تر در بحث شناور‌های سطحی با پیشران هسته‌ای در حال طراحی و ساخت راکتور‌های اتمی شناور هستند تا انرژی مورد نیاز برای برخی مناطق مسکونی و البته پایگاه‌های خود در آن منطقه را نیز تامین کند.

تمرین تانک روسی برای حمله آبی خاکی در منطقه تحت نظر ناوگان شمالی این کشور

یکی از راکتور‌های اتمی شناور روسی در حال شروع تست‌های دریایی در سنت پترزبورگ

کانادایی‌ها نیز به دنبال نسل جدید بالگرد‌ها و شناور‌های گشتی مخصوص محیط قطبی هستند. به نظر میرسد که دوباره مثل دوره جنگ سرد بخش زیادی از کار‌ها در دفاع از آمریکای شمالی بر عهده آمریکایی‌ها قرار خواهد گرفت.

نروژی‌ها و دانمارکی‌ها نیز با ابراز نگرانی به عنوان اعضای ناتو به آب شدن یخ‌ها و ایجاد یک جبهه جدید در اطراف خود نگاه می‌کنند. نگرانی‌ها در نروژ در سال جاری باعث درخواست یک افزایش بودجه به ارزش ۳ میلیارد دلاربرای ۸ سال آینده شده تا این کشور بتواند از خود در برابر آنچه تهدید روسیه خوانده دفاع کند. در عین حال نظامیان آمریکایی نیز پایگاهی در این کشور در اختیار گرفته اند.

شلیک موشک تاو توسط نظامیان آمریکایی در نروژ در جریان یک تمرین نظامی

یکی از شناور‌های گشتی نروژ مخصوص حضور در مناطق قطبی

دانمارک نیز اخیرا تمرین‌ها و حضور عملیاتی شناور‌های رزمی و تدارکاتی خود را در منطقه نزدیک به قطب شمال و اقیانوس منجمد شمالی شدت بخشیده و اعلام کرده به دنبال افزایش حضور در این منطقه و دائمی کردن این نظارت نظامی است. در عین حال آمریکا و دانمارک نیز از سال‌های جنگ سرد قراردادی را دارند که به آمریکا دسترسی به پایگاه نظامی و شنود در منطقه گریلند که تحت نظر دانمارک است را می‌دهد. چند وقت پیش بود که پیشنهاد ترامپ برای خرید این منطقه از دانمارک سر و صدای زیادی را در صحنه جهانی ایجاد کرد.

در کنار رویارویی دوباره روسیه و آمریکا در سطح جهانی در مناطقی، چون سوریه، ونزوئلا و شرق اروپا حالا قطب شمال نیز به لیست جبهه‌های جدید برای نبرد‌های قرن بیست و یکم افزوده شده است و به نظر می‌رسد در کنار نگرانی درباره آب شدن یخ‌ها و اثرات زیست محیطی این منطقه باید نگران بروز یک جنگ ناگهانی و جهانی در این منطقه آن هم بین دو ابرقدرت اتمی بود.

منبع: مشرق

انتهای پیام/