به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، در حدیثی که در بیان راز چهار بخش بودن تسبیحات آمده گفته شده است چهار بخش بودن، واقعیتی خارجی است که عرش خداوند و آنچه پایین‌تر قرار دارد همه بدان انتظام یافته اند، زیرا در سبب چهارگوشه بودن کعبه و بنای آن بر چهار دیوار آمده است که: "بیت المعمور" در آسمان دارای چهار گوشه است به علت این که عرش الهی چهار ضلع و چهار جهت دارد.

بیشتربخوانید: خواندن «نماز شب» چه ارزش‌هایی با خود به همراه دارد؟

"اگر برای قرائت، تسبیحات برگزیده شود لازم است بر کسی که راه کشف راز را می‌پوید و قصد دارد رازمند گردد توجه کند به حدیثی که در بیان راز چهار بخش بودن تسبیحات آمده و گفته شده است که چهار بخش بودن، واقعیتی خارجی است که عرش خداوند و آنچه پایین‌تر قرار دارد همه بدان انتظام یافته اند، زیرا در سبب چهارگوشه بودن کعبه و بنای آن بر چهار دیوار آمده است که: "بیت المعمور" در آسمان دارای چهار گوشه است به علت این که عرش الهی چهار ضلع و چهار جهت دارد و چهار ضلعی بودن عرش بدان سبب است که تسبیح چهار تاست؛ یعنی "سبحان الله، والحمد لله، و لا اله الّا الله، و الله اکبر". آنچه از این تعلیل استفاده می‌شود این است که تسبیح جامعِ حمد، تهلیل و تکبیر درای وجودی خارجی و اثری عینی است و بر عرش الهی که- اوامر و نواهی از آنجا برخاسته – پیشی دارد و سبب شده که عرش همانند آن شکل بگیرد. برای هر یک از ضلع‌های عرش حکمی ویژه است گرچه همه اضلاع آن به عنوان عرش، وجود جمعی واحدی دارند که شکاف و گسستگی در بین آن نیست. "

نماز، اگر سیر عروجی انسان به سمت یکتایی و یکدلی با پروردگار باشد که هست در آن صورت این سیر معنوی و عروج روحانی نمی‌تواند بدون راز‌های نهانی باشد. اما از دیر باز تاکنون علما و اندیشمندان شیعی کوشیده اند با استناد به منبع وحیانی و روایی در رمز و راز‌های این عروج روحانی دقیق شوند. آنچه در ادامه می‌آید برگرفته از مکتوب "راز‌های نماز" آیت الله جوادی آملی فیلسوف و مفسر بزرگ قرآن کریم است.

سوره توحید و آیات نخستین سوره حدید، چون شامل ضابطه الهی مصونیت از هر مغالطه‌ای است وسیله‌ای است برای رسیدن به اسرار نماز و شهود آن؛ زیرا چنان که گفته شده معارفی که از طریق مفاهیم حصولی به دست می‌آیند بذر کشف و شهود‌های حضوری هستند.

برای هیچ کس روا نیست با مفاد این دو سوره مخالفت کند و یا از آن تخلف ورزد و یا آن را پشت سر اندازد، زیرا مخالفت با آن به منزله شکستن قرآنی است که هیچ شک و ریب در آن راه ندارد پس کسی که مخالف محتوای این دو سوره است در حقیقت در شک و تردید خود رفت و برگشت می‌کند، چون هرکس با چیزی که شک برنمی دارد مخالفت وزد سخت در شک است، اما کسی که از آن تخلف ورزد و واپس ماند در واقع قاصر، تفریط گر و وامانده است و بسی روشن است آن کس که از حق واماند نابود می‌گردد و آن کس که بر قرآن پیشی گیرد یعنی کسی که خود را پیشوای قرآن قرار دهد و قرآن را پشت سر اندازد تجاوز کار و افراط گر است و بدیهی است که پیشی گیرنده بر حق و حقیقت از دین خارج شده است.

اما کسی که در راهی سیر کند که این دو سوره بدان هدایت می‌کنند امید است به نهان و راز آن دو نایل گردد که همان وجود خارجی تجلی یافته به شکل و لباس سوره است، چون کسی که ملازم حق باشد لاجرم به حق می‌رسد.

نسبت هر موجود امکانی به مقدار پیوند او با خدا است

باید دانست در برخی نصوص معراج آمده است:، چون خداوند پیامبرش صلی الله علیه و آله و سلّم را به معراج برد به او وحی فرمود: یا محمّد! در قرائت رکعت اول، شناسنامه و نسب پروردگارت را بخوان: قُل هُوَ اللهُ اَحَد * اَللهُ الصَّمَد * لَم یَلِد وَ لَم یُولَد * وَ لَم یَکُن لَهُ کُفُوا اَحَد" و در قرائت رکعت دوم "اِنّا اَنزَلناه ... " را بخوان که این سوره، شناسنامه تو و اهل بیت تو تا روز قیامت است.

از این حدیث استفاده می‌شود که شاخصه هر موجود و آنچه هر موجودی به آن منسوب می‌شود، همان هستی ویژه و کمال وجودی مخصوص اوست. اما عنوان‌های اعتباری و نسبت‌های عارضی که به ذات شی ء هیچ گونه ارتباطی ندارد، در هستی ویژه او نیز دخالت نخواهد داشت؛ بنابراین چیزی که برای پروردگار، شایستگی نسبت و شاخصه بودن دارد همان رتبه یکتایی ذات و صمدیّت صرف است که از آن به "هوهویّت" مطلقه و مرحله غیب الغیوبی تعبیر می‌کنند؛ از این رو رتبه هرچه به نقص، کاستی، کمبودی و نقص برگردد مرتفع و مسلوب است و آنچه شایستگی نسبت و شاخصه بودن برای پیامبر و اهل بیت او علیهم السلام دارد - یعنی نسبت انسان کامل و نسبت جانشینی فراگیر و جامع- عبارت از این است که قلب او فرودگاه وحی و جایگاه فرشتگانی است که درباره تشریع یا غیر آن بر خصوص رسول خدا صلّی الله علیه و اله و سلّم نازل می‌شوند و نیز بر غیر پیامبر در مورد آنچه به غیر تشریع برمی گردد فرود می‌آیند.

غرض این که نسبت هر موجود امکانی به مقدار پیوند او با یکتای بی نیازی است که همه ماسوا به او منسوب می‌شوند.

انسان کامل درِ شهر حقیقت است

در قوس نزول گاهی ترتیب برعکس قوس صعود است، زیرا کسی که قصد بالا رفتن به جانب خداوند را دارد در رکعت اول نسبت و شناسنامه اهل بیت علیهم السلام یعنی "انّا انزلناه ... " را می‌خواند و نسبت پروردگار یعنی "قل هو الله احد ... " را در رکعت دوم قرائت می‌کند، زیرا پروردگار متعال شهر حق و حقیقت است و انسان کامل درِ آن شهر به شمار می‌آید.

این مطلب از دعا‌های تکبیر‌های آغازین نماز نیز استفاده می‌شود چنان که قبلا بدان اشاره شد. همچنین فقراتی از زیارت جامعه، چون " ... مَن اَراد الله بَدأ بِکُم" و نیز روایتی که صدوق قدّس سرّه در کتاب "من لا یحضره الفقیه" آورده مؤیّد این سخن است.

سخن در قوس نزول گرچه همین است که به نگارش آمد، زیرا خداوند متعال اولِ هر چیزی است آری اول بودن هر چیز به اول بودن خداوند و آخر بودن هر چیز به آخر بودن خداوند متعال است، زیرا قانون بر این است که هر "ما بالعرض" - موجودات امکانی که وجوداتشان بالعرض و المجاز است- باید ب "ما بالذات" - وجود و هستی خداوند که بالحقیقه و الحقّ است - منتهی گردد، ولی خداوند متعال اولی است که هیچ چیز پیش از او نبوده و آخری است که هیچ چیز پس از او نیست.

راز  تسبیحات اربعه

قرائت در غیر رکعت‌های اول و دوم- یعنی رکعت سوم و چهارم- می‌تواند فاتحه الکتاب باشد چنان که جایز است تسبیحات اربعه خوانده شود یعنی "سبحان الله، والحمد لله، و لا اله الّا الله، و الله اکبر"، اما درباره این که آیا قرائت فاتحه الکتاب افضل است یا تسبیحات؟ نصوص فراوانی وجود دارد و در برخی از آن‌ها بین امام و مأموم تفصیل داده شده است.

به هر حال اگر برای قرائت، تسبیحات برگزیده شود لازم است بر کسی که راه کشف راز را می‌پوید و قصد دارد رازمند گردد توجه کند به حدیثی که در بیان راز چهار بخش بودن تسبیحات آمده و گفته شده است که چهار بخش بودن، واقعیتی خارجی است که عرش خداوند و آنچه پایین‌تر قرار دارد همه بدان انتظام یافته اند، زیرا در سبب چهارگوشه بودن کعبه و بنای آن بر چهار دیوار آمده است که: "بیت المعمور" در آسمان دارای چهار گوشه است به علت این که عرش الهی چهار ضلع و چهار جهت دارد و چهار ضلعی بودن عرش بدان سبب است که تسبیح چهار تاست؛ یعنی "سبحان الله، والحمد لله، و لا اله الّا الله، و الله اکبر"

آنچه از این تعلیل استفاده می‌شود این است که تسبیح جامعِ حمد، تهلیل و تکبیر درای وجودی خارجی و اثری عینی است و بر عرش الهی که- اوامر و نواهی از آنجا برخاسته – پیشی دارد و سبب شده که عرش همانند آن شکل بگیرد. برای هر یک از ضلع‌های عرش حکمی ویژه است گرچه همه اضلاع آن به عنوان عرش، وجود جمعی واحدی دارند که شکاف و گسستگی در بین آن نیست.

منبع:خبرگزاری شبستان

انتهای پیام/