به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، هفته گذشته مسئله سورپرایز وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برای مردم از جمله موضوعات داغ و پر بحث در فضای مجازی و رسانه‌ها بود. از حاشیه‌های طنز آلود و توقعات ساده کاربران که عبور کنیم در نهایت با طرح آذری جهرمی برای ارسال مرسوله‌های پستی با استفاده از کوادکوپتر‌ها رو به رو می‌شویم. این طرح "پست پلاس" نام دارد و به دنبال کاهش بار کاری نیرو‌های شرکت پست، کم کردن مصرف سوخت و دسترسی ساده به برخی از مناطق خاص کشور است. طبیعتا هنگامی که یک عضو کابینه وارد چالش معرفی و برندینگ چنین طرحی می‌شود، یعنی چنین پروژه‌ای حاوی پیوست‌ها و راهکار‌های لازم برای عملیاتی شدن است و یک طرح مفهومی و پوپولیستی به حساب نمی‌آید.

البته در حال حاضر نیز در برخی کشورها، استفاده از این پرنده‌ها یکی از راه‌های حمل و نقل و ارسال مرسوله‌ها محسوب می‌شود، ولی طبیعتا، چون قرار است این پرنده‌های بدون سرنشین در ایران فعالیت کنند، لاجرم باید ملاحظات و سوالات مهمی در خصوص انجام ماموریت‌های خود را پاسخ بدهند که در این گزارش به برخی از این مسائل پرداخته می‌شود.

شاید بد نباشد مثالی از چند سال قبل بیان شود. عصر روز ۲۵ دی ماه سال ۱۳۹۵ بود که ناگهان صدای غرش توپ‌های ۲۳ و ۳۵ میلی متری ضد هوایی، سر‌های اهالی تهران را به سمت آسمان چرخاند. جوان‌تر‌ها بیشتر متعجب و حتی شاید هیجان‌زده به سمت فضای باز و پشت و بام‌ها دویدند و به فیلم برداری از شلیک به سمت آسمان پرداختند و موسفیدتر‌ها در پس خاطرات سال‌های قبل به ناگاه به یاد روز‌های تلخ بمباران تهران توسط جنگنده‌های بعثی افتاده بودند؛ آن روز‌ها هدف، فاکس‌بت‌های اهدایی شوروی به رژیم بعث عراق بود، ولی در آن روز دو کوادکوپتر که ظاهرا برای تهیه مستند به پرواز در آمده بودند، به منطقه پرواز ممنوع نزدیک شده و پدافند هوایی نیز در پاسخ به آن‌ها شلیک کرد.

آن روز به خصوص را شاید بتوان روزی خاص و یک نقطه غیرقابل برگشت در تصور فرماندهان نظامی ایرانی حساب کرد، زیرا از آن روز به بعد بود که شاهد گسترش سامانه‌های اخلالگر برای مقابله با کوادکوپتر‌ها در تقریبا اکثر یگان‌های پدافندی کشور بودیم. با این تفاسیر، در این جا یکی از سوالات بزرگ درباره طرح پست پلاس مطرح می‌شود. آیا هماهنگی‌های لازم با نیرو‌های مسلح برای پرواز این پهپاد‌ها بر فراز کشور انجام شده؟ درباره این مسئله هیچ اطلاع رسانی انجام نشده، اما بعید است با توجه به تجارب قبلی، به راحتی بتوان چنین مجوز عام و گسترده‌ای را صادر کرد.

علاوه بر مسئولان دولتی، حتی افکار عمومی و رسانه‌ها نیز می‌دانند که در کشور ما سایت‌های موشکی، راداری و مناطق حساسی وجود دارد که دارای لایه‌های حفاظتی مختلفی هستند. آیا استرس و فشاری که ممکن است این حرکت جدید بر روی سیستم‌های دفاع هوایی کشور وارد کند محاسبه شده است؟

وزیر ارتباطات در کنار پهپاد حامل مرسوله پستی

مشکل بزرگ بعدی، بحث عدم وجود قوانین مدون در کشور برای مالکیت این دست از پرنده‌های بدون سرنشین است. متاسفانه با وجود ورود این سیستم‌ها از چند سال پیش به کشور و فروش گسترده آن‌ها همچنان شاهد وجود قوانین ضابطه مندی در این خصوص نیستیم. در عین حال در سال‌های اخیر شاهد انواع و اقسام استفاده‌های منفی از این طور پرنده‌های بدون سرنشین در کشور‌های مختلف بوده ایم که ماجرای ۲۵ دی ۱۳۹۵ تنها یکی از موارد شناخته شده در این بحث بود.

در ادامه چند سناریو در این خصوص را بررسی خواهیم کرد.

پهپاد حامل مرسوله‌ها متعلق به شرکت آمازون

اگر بنا به استفاده از این وسایل در شهر‌های بزرگ باشد آیا راهی برای تشخیص پهپاد‌های پستی وجود دارد؟ آیا اگر گروهی بزهکار یا حتی تروریست، پهپادی در این شکل را تهیه و با رنگ و آرم شرکت پست آماده و به پرواز در بیاورند چه خواهد شد؟ از تصویر برداری از منازل و حریم خصوصی مردم تا تصویر برداری از مکان‌های حساس نظامی و صنعتی و سیاسی یا حملات تروریستی؛ همه و همه در رده کار‌هایی است که می‌توان با این پهپاد‌ها انجام داد. تجربیات جنگ‌های عراق و سوریه، به لطف شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی به سرعت در دنیا پخش شده و امروزه به سادگی امکان استفاده شدن توسط باند‌های خلاف کاری و سلول‌های خفته تروریستی وجود دارد.

شاید این سوال پیش بیاید که پیش از این نیز این مسئله وجود داشته و کواد کوپتر‌ها در کشور ما استفاده می‌شدند، این مسئله درست است، ولی بحث ارسال مرسوله‌های پستی پوششی مناسب برای پرواز این پهپاد‌ها ایجاد می‌کند و علی القاعده تهیه، تدوین و اجرای پیوست‌های کامل و صحیح دفاعی و امنیتی در این خصوص، چالشی است که به نظر می‌رسد در زیر این رونمایی تبلیغاتی و رسانه ای، نباید ضعیف و کمرنگ دیده شود. همچنین در بسیاری از شهر‌های بزرگ ما به لطف عدم نظارت دقیق شاهد ساخت و ساز‌های غیر استاندارد و وجود ساختمان‌هایی با ارتفاع‌های مختلف و حجم زیادی از آنتن‌ها با کاربری‌های گوناگون هستیم که بحث کنترل و پرواز این سامانه‌ها در شهر‌های بزرگ را با چالش‌های سنگینی رو به رو خواهد کرد.

آیا سورپرایز وزیر، جدید بود؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد این خبر و دستاورد برای سال‌های گذشته است و حتی در مرداد سال ۱۳۹۶، حسین مهری مدیرعامل وقت شرکت ملی پست گفته بود: "هم اکنون پهپاد پستی که تا سقف ۵ کیلوگرم امکان جابجایی کالا را دارد، ساخته شده. البته به دلیل محدودیت‌های ویژه تهران، هنوز نتوانسته‌ایم مجوز پرواز این پهپاد را در تهران اخذ کنیم، اما برنامه پرواز این پهپاد پستی بین کیش و بندرعباس در حال پیگیری است. "

در بحث خدمه کنترلی و پروازی در بسیاری از نقاط دنیا شاهد بهره بردن از کواد‌های خود کنترل شونده هستیم که صرفا مختصات نقطه مورد نظر ارسال شده و پرنده در مسیری مشخص حرکت خواهد کرد. اما در تصاویر منتشر شده از طرف وزارت ارتباطات شاهد وجود نیروی انسانی مضاعف و خارج از روال مرسوم در جهان، برای کنترل پرواز هستیم. در صورتی که قرار باشد در حجم بالا از این طرح استفاده شود به چه تعداد نیروی انسانی آموزش دیده نیاز است؟ زیر ساخت‌های لازم برای کنترل این حجم از کواد کوپتر مهیا شده است؟ هزینه ایجاد این زیرساخت‌ها و تربیت نیرو‌های کنترل کننده چقدر است؟

اگر بحث ارسال مرسوله‌ها به مناطق صعب العبور است با این مسئله مواجه می‌شویم که این پهپاد‌ها برد کوتاهی داشته و عمدتا نیازمند دکل‌های ارسال سیگنال هستند و نمی‌توان با آن‌ها در فاصله‌های خیلی دور یا در مناطق پر از پستی و بلندی‌های طبیعی پرواز کرد، زیرا امکان از دست رفتن سیگنال وجود دارد. برای استفاده در آن مناطق هم نیاز به اقدامات زیرساختی در سطح وسیع و توسعه دکل‌های ارسال سیگنال‌ها وجود دارد. برخی از مواردی که وزیر ارتباطات در این زمینه به آن‌ها اشاره کرده مانند انتقال سریع دارو به "جزیره‌ها" نیز شامل مجموعه‌ای از ابهامات فوق خواهد بود؛ از دوری فواصل تا فقدان کارایی چنین پهپاد‌ها و صد البته حساسیت‌ها و دغدغه‌های امنیتی و نظامی در خصوص پرواز چنین پرنده‌هایی روی جزایر ایرانی.

درست است که حرکت به سمت چنین فناوری‌ها و تجهیزات مدرنی که ساخت و طراحی آن توسط یک شرکت ایرانی انجام شده و گفته می‌شود قابلیت‌هایی مانند مدیریت متمرکز، مسیریابی و تحویل بسته پستی در آن گنجانده شده، یک خبر خوش و خوشحال کننده است، اما برای کشوری که در طراحی و ساخت پرنده‌های بدون سرنشین، یک غول مشهور و معتبر جهانی است، رونمایی فاقد پشتوانه این نوع پهپاد‌ها که فعلا سایز محموله آن نیز به یک مدل شگفتانه پسند نزدیک است، بیشتر به یک نمایش تبلیغاتی می‌ماند تا یک طرح و تحول عملیاتی.

منبع: مشرق

انتهای پیام/