به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان،علی اصغر نجف پور مدرس رشته مرمت در خصوص ادعای فتوشاپ بودن عکس‌های منتشر شده از مسجد شیخ لطف الله، اظهار کرد: اگر مسئولان چنین ادعایی دارند، باید صبر کرد تا برف دیگری در اصفهان ببارد و فتوشاپ‌ها مشخص شود.

وی با تاکید بر اینکه مسئولان نمی‌توانند از هر دو طرف این قضیه را به نفع خود اعلام کنند، افزود: باید مشخص شود و مسئولان میراث فرهنگی باید قویا از مرمت انجام شده دفاع کنند و یا باید به طور کلی و محکم این عکس را فتوشاپ بدانند و آن را تکذیب کنند و اگر این تفاوت را ناشی از مرمت صحیح بنا می‌دانند آن را محکم اعلام کنند.

این مدرس رشته مرمت در دانشگاه هنر اصفهان با بیان اینکه تفاوت دو قسمت مرمت شده و نشده، حسن کار نیست، تصریح کرد: با این تفاوتی که اکنون بین این دو بخش بنا مشاهده می‌شود، چگونه این بنا ۴۰۰ سال این حسن را نداشته و همچنان باقی مانده است؟

نجف پور ادامه داد: تفاوت این دو بخش، نقص کار محسوب می‌شود و حرف پیشین کارشناسان در مورد این مرمت را تایید می‌کند. گنبدمسجد شیخ لطف الله تلفیقی از آجر و کاشی است و بخش‌های از آن کاشی رنگی لعاب دار و شیشه‌ای است و بخشی از آن آجر بدون لعاب است و همین تلفیق دلیل رحجان و زیبایی این مسجد است.

وی در خصوص علت ننشستن برف در قسمت مرمت شده گنبد مسجد شیخ لطف الله، اظهار کرد: یک کارشناس مرمت تا زمانی که از نزدیک بنا را بازرسی نکند، نمی‌تواند نظر قطعی خود را ارائه دهد.

این کارشناس رشته مرمت در دانشگاه هنر اصفهان با بررسی علمی این موضوع، گفت: آجر و بیسکوئیت کاشی در زمان پخت در دما‌های بالا دچار تغییرات فیزیکی و شیمیایی مختلفی می‌شود که حاصل نهایی همان آجری است که از کوره خارج می‌شود و می‌بینیم.

نجف پور با بیان اینکه یکی از این اتفاقات در سطح بیرونی آجر رخ می‌دهد که بیشترین مواجهه را با حرارت دارد، افزود: در این موضع از کاشی به دلیل نزدیکی به حرارت و بالا رفتن دما تا نزدیکی دمای ذوب حالتی شبیه به ذوب رخ می‌دهد که اگر دما بالاتر رود سطح آجر ذوب و گاهی روان می‌شود. اگر به سطح آجر‌های سوخته در کوره که اصطلاحاً به «آجر جوش» معروف است نگاه کنیم این حالت را خواهیم دید.

این مدرس رشته مرمت در دانشگاه هنر اصفهان توضیح داد: قبل از سوختن و تبدیل به آجر جوش در سطح آجر حالتی شبیه به شیشه‌ای شدن رخ می‌دهد که به پدیده «زینترینگ» شهرت دارد. این لایه زینتر شده (شیشه ای) ویژگی‌هایی دارد که در برخی از مصارف آجر این ویژگی‌ها مطلوب است، از جمله این ویژگی‌ها عدم نفوذپذیری یا نفوذپذیری بسیار ناچیز نسبت به آب و عدم نفوذ غبار و چرکی به داخل خلل و فرج آجر است و معمولاً مقدار ناچیز چرکی‌های نشسته روی سطح نیز بر اثر بارش نزولات جوی شسته شده و زدوده می‌شود.

او اتفاقی که در مسجد شیخ لطف الله رخ داده است را ناشی از سائیدن سطح آجر با استفاده از برس خشن دانست و گفت: این کار باعث حذف این لایه شبه شیشه‌ای از سطح آجر‌های موجود شده که علاوه بر تغییر رنگ و روشن شدن رنگ فعلی، در آینده نه چندان دور (شاید کمتر از ۵ سال) این بخش مرمت شده نه تنها روشن‌تر از سایر بخش‌ها نخواهد شد، بلکه به احتمال قریب به یقین به شدت تیره‌تر و چرک‌تر به نظر خواهد رسید. شاید یکی از دلایلی که باعث شده عاملان تصمیم بگیرند لایه محافظی با مواد ناشناخته و اعلام نشده، روی سطح گنبد اجرا کنند، همین مطلب است.

نجف پور ادامه داد: بهتر است در مورد مرمت بقیه ترک‌های باقی مانده نهایت احتیاط به عمل آید و با حذف تیم قبلی و دعوت از گروه توانمند مراحل مرمت را بدون دوغاب ریزی روی سطح کاشی و بدون برس کشی برای حذف دوغاب‌ها و ... انجام دهند.

او در خصوص بارش برف روز گذشته در اصفهان و ابهامات نبود برف روی گنبد مسجد در محل ترک جدید، گفت: برف در دیگر قسمت‌های گنبد‌های باقی مانده که این مطلب نیز موارد فوق را تائید می‌کند، یعنی در قسمت‌های مرمت شده و سائیده شده با برس به دلیل حذف لایه زینتر شده برف روی آجر‌های بدون لعاب باقی نمانده است.

این مدرس رشته مرمت دانشگاه هنر اصفهان با بیان اینکه این حالت آب گریزی نیست، بلکه هیدروفیلی یا آب خواهی است، توضیح داد: این مطلب دو دلیل علمی دارد. یکی به دلیل خراشیده شدن و حذف لایه زینتر که باعث انعکاس بخشی از نور خورشید می‌شود، جذب گرمای حاصل از تابش در بدنه‌ها و بالطبع گرمتر بودن جسم آجر باعث ذوب شدن برف در این ناحیه شده است. دوم اینکه به دلیل خراشیده شدن و حذف لایه زینتر از سطح آجر، ضریب جذب آب در سطح آجر افزایش یافته و در واقع حالتی شبیه به مکش برف ذوب شده در سطح رخ داده و طبیعتاً برفی باقی نمانده است.

آسیب به گنبد در دمای پایین بعد از بارندگی

او در خصوص اینکه آیا احتمال دارد باران یا برف جذب شده به زیر گنبد آسیب برساند، گفت: آسیب به گنبد مستقیم نخواهد بود. اما اگر هوا بعد از بارندگی سردتر شود و نفوذ بارندگی داشته باشیم، زمانی که یخ بزند از دمای صفر تا منفی چهار درجه افزایش حجم می‌دهد و حالتی به نام یخ‌بُر شدن ایجاد می‌شود و این حالتی است که باعث ترکیدن بطری فلزی در فریزر می‌شود همان حالت در کاشی و آجر نیز به وجود آمده و در کوتاه مدت بعد از یخ زدگی شروع به متلاشی، اضمحلال کاشی و آجر می‌شود.

نجف پور تاکید کرد: اگر دلیل این اتفاق حسن کار مرمت انجام شده است، نباید مسئولان بگویند که فتوشاپ است و اگر این تفاوت را ناشی از فتوشاپ می‌دانند، نباید بگویند که حسن کار است.