مردم عراق روز جمعه در پاسخ به درخواست مقتدی صدر، رهبر جریان صدر، و فراخوان گروه‌های مقاومت، تظاهراتی میلیونی را علیه آمریکا و اشغالگری آن در سرزمین عراق برگزار کردند و با حضور یکپارچه و یکصدا فریاد خروج نیرو‌های آمریکایی از کشور خود را سردادند.

به طور قطع این تظاهرات نقطه عطفی در روند اخراج نیرو‌های آمریکایی از عراق خواهد بود و در واقع به مثابه یک همه‌پرسی عمومی و آری بزرگ به اجرای طرحی بود که پارلمان این کشور در اعتراض و رد تجاوزکاری‌های اخیر آمریکا به ویژه اقدام تروریستی آن در به شهادت رساندن سردار سلیمانی و ابومهدی مهندس، قانون آن را تصویب کرده است.

عراقی‌ها در این تظاهرات یک صدا اعلام کردند دیگر به هیچ وجه حضور اشغالگران را در خاک خود بر نمی‌تابند و تلاش برای اخراج آن‌ها یک وظیفه ملی و میهنی است که بار آن بر دوش همگان است.

در همین راستا خانم دکتر منال فنجان، استاد دانشگاه بغداد و کارشناس امور قانونی و حقوقی عراق، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان تاثیر تظاهرات اخیر مردم این کشور علیه آمریکا و ابعاد و مکانیسم حقوقی و حقیقی اخراج نیرو‌های آمریکایی را تشریح کرد.

تظاهرات میلیونی روز جمعه مردم عراق و تاثیر آن بر اوضاع این کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

منال فنجان: تظاهرات میلیونی مردم عراق مکانیسم مردمی اجرای یک قانون و یا آنچه که در روابط بین‌الملل از آن به عنوان افکار عمومی و اظهار نظر مردمی یاد می‌شود، بود. این مکانیسم محرک بسیار مهمی در کشور‌های مختلف به ویژه کشور‌هایی که به دموکراسی و حقوق بشر اهمیت می‌دهند به شمار می‌رود. این تظاهرات در تایید قانون پارلمان عراق برگزار شد و پارلمان هم جزئی از حکومت و قدرت در یک کشور است؛ در واقع این تظاهرات تایید و حمایت تصمیم حکومت بود؛ بنابراین تظاهرات میلیونی بیانگر آن است که ملت عراق خواهان اخراج این نیرو‌های جنگی از خاک وطن خود هستند و کشور‌هایی که ادعای دموکراسی و حقوق بشر دارند باید به نظر و خواسته این مردم احترام بگذارند.

مکانیسم قانونی و حقوقی اخراج نیرو‌های آمریکایی از عراق چیست؟

منال فنجان: طبیعتا سند قانونی و مکانیسم حقوقی اخراج نیرو‌های آمریکایی این است که تمام این نیرو‌ها پس از اتمام توافقنامه ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱، از عراق خارج شدند و تا سال ۲۰۱۴ حتی یک نیروی آمریکایی هم در عراق حضور نداشت. اما پس از این تاریخ نیرو‌های آمریکایی به درخواست دولت عراق دوباره به این کشور بازگشتند، بنابراین طبیعی است طرفی که یک روزی خواهان حضور نیرو‌های خارجی در کشور شده، هر زمانی که بخواهد می‌تواند خواستار خروج آن‌ها نیز شده و حتی این موضوع به تصویب قانون هم نیاز ندارد، بلکه کافی است تا نخست وزیر به عنوان قوه مجریه این تصمیم را اتخاذ و اجرایی کند. اما از آنجایی که شرایط سیاسی در کشور نابسامان است و نخست وزیر مستعفی به عنوان نخست وزیر پیشبرد امور فعالیت دارد، محض احتیاط ترجیح داده شد تا این تصمیم در پارلمان بررسی و به عنوان قانون تصویب شود تا مسبب اختلافات سیاسی نشود. از این رو همانطور که در تمام کشور‌ها از جمله کنگره آمریکا قانون تصویب شده از سوی پارلمان لازم الاجراست، در عراق نیز این‌چنین بوده و این عیب بزرگی است که برخی طرف‌های داخلی و آمریکا می‌گویند برخی از اعضای پارلمان به این قانون رای نداده‌اند بنابراین لازم الاجرا نیست. این سند قانونی و مکانیسم حقوقی اخراج نیرو‌های آمریکایی است.

آیا توافقنامه امنیتی بین عراق و آمریکا می‌تواند مانع مهمی در مسیر اجرای این قانون باشد یا این توافقنامه اهمیتی ندارد؟

منال فنجان: همانطور که اشاره کردیم این توافقنامه یک توافقنامه استراتژیک و متناسب با زمان بود که پس از ظهور گروه تروریستی داعش، دولت عراق خواستار حضور نیرو‌های نظامی آمریکا در کشور شد و مبنای آن همکاری در امور امنیتی است و زمانی که یکی از طرف‌ها دیگر تمایل به ادامه آن نداشته باشد باید پایان یابد. دولت عراق سال گذشته هم از آمریکا خواسته بود که طی یک سال به تدریج این توافقنامه پایان یابد و این درخواست کافی بود تا پس از گذشت یک سال این توافق به صورت خودکار پایان یافته و دیگر نیازی به درخواست مجدد و یا پیگیری آن در پارلمان نبود؛ بنابراین توافقنامه امنیتی یک موضوع تمام شده است.

مطالبات مردمی چگونه می‌تواند روند اخراج نیرو‌های آمریکایی از عراق را تسریع کند؟

منال فنجان: طبیعتا اینکه عامه مردم و افکار عمومی در اجرای تصمیم‌های دولتی و پارلمانی در هر موضوعی به ویژه این موضوع امنیتی و در سایه اوضاع سیاسی کنونی مشارکت داشته باشند، این مشارکت یک چتر بزرگ حمایتی محسوب می‌شود که دولت در اجرای تصمیمات خود از آن استفاده می‌کند؛ بنابراین اینکه مردم به خیابان‌ها بیایند وبه ویژه پس از آنکه آمریکا اجرای این قانون را رد کرده است، این پیام قاطع و محکم را دارد که دیگر ماجرا با قبل فرق دارد و حضورتان در این کشور خطرناک است. آن‌ها این هشدار را به آمریکایی‌ها دادند که دیگر در عراق ایمن نیستید؛ بنابراین نظر عامه مردم در تقویت و پشتیانی دولت اهمیت بسزایی دارد.

آیا تهدید‌های آمریکا مبنی بر وضع تحریم علیه عراق و بلوکه کردن دارایی‌های آن امکان اجرایی شدن دارد؟ ابزار‌های عراق برای مقابله با این تحریم‌ها چیست؟

منال فنجان: قطعا آمریکا ابزار‌هایی در اختیار دارد که می‌تواند از طریق آن تحریم‌هایی را وضع کند؛ اما این تحریم‌ها در مورد عراق، یک جانبه بوده و اتفاق نظر جهانی در مورد آن وجود ندارد، با این وجود آمریکا متحدانی دارد که از این تحریم‌ها حمایت خواهند کرد و از آن تبعیت می‌کنند. از طرفی دیگر عراق دارایی‌های را در آمریکا دارد که بلوکه کردن آن‌ها مشکلاتی اقتصادی، مالی و ارزی را برای کشور به دنبال دارد و ما می‌دانیم وقتی آمریکا به تحریم تهدید می‌کند در این مسئله جدی است، اما در حال حاضر شرایط داخلی آمریکا شرایط مناسبی نیست و موضوع استیضاح ترامپ شرایط این کشور را پیچیده کرده است.

 از طرف دیگر اوضاع منطقه هم چه در عراق، چه در سوریه، چه در لیبی و چه موضوع فلسطین و معامله قرن متلاطم است، علاوه بر این آمریکا تمایل ندارد که عراق  را از دست بدهد و آن را به کشور‌های رقیب و بلکه خصم خود مانند چین، روسیه، ایران و حتی اتحادیه اروپا واگذار کند؛ از این رو گمان نمی‌کنم تهدید به وضع تحریم در مورد خاص عراق چندان جدی باشد و بیشتر به عنوان یک اهرم فشار مطرح شده و جزئی از اظهارات متهورانه ترامپ است؛ حتی اگر تحریم‌هایی هم وضع شود اثر آن به مانند تحریم‌هایی که در گذشته از سوی شورای امنیت وضع شد نخواهد بود.

امیدواریم که روزی این منطقه به ثبات و امنیت برسد؛ اگر می‌خواهیم که این مهم محقق شود و مردم عراق در امنیت باشند باید عوامل بحران ساز را از بین ببریم. حضور نیرو‌های خارجی در عراق این کشور را به یک مرکز بحران تبدیل کرده و باید با خروج نیرو‌های آمریکایی این بحران فروکش کند. این به معنای قطع روابط و مقابله با آمریکا نیست، بلکه یعنی ما می‌خواهیم روابط خود را به شکل صحیح و بر اساس منافع متقابل بازسازی کنیم.

انتهای پیام/