به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، دکتر ابوالفضل صالحی، مدیر برنامه کلان پایش اقیانوس‌شناسی خلیج فارس و دریای عمان پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، به بیان جزئیات اجرای این طرح کلان اشاره کرد و افزود: در سال ۱۳۹۷ که از سوی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی کاوشگر تحقیقاتی خلیج فارس به بهره‌برداری رسید، برنامه کلانی را تدوین کردیم که بر اساس آن خود را موظف کردیم به صورت سالیانه و بلند مدت در حوزه آب‌های فراساحلی خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان پایش اقیانوس‌شناسی و دریایی را انجام دهیم.

وی ادامه داد: به همین منظور بر اساس نیازمندی‌های گروه‌های علمی، شبکه نمونه‌برداری خاصی طراحی شد و پس از آنکه این شبکه نمونه‌برداری نهایی شد، برنامه پایش از عمق ۱۰ متری "اروند رود" تا بخش‌های عمیق خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان و تا بندر چابهار در عمق بیشینه حدود ۱۲۰۰ متر را اجرایی کردیم.

صالحی با بیان اینکه تاکنون ۶ گشت دریایی در فصول مختلف در این منطقه انجام شده است، خاطر نشان کرد: در این گشت‌ها اقدام به برداشت‌هایی برای مطالعات فیزیک دریا، شیمی دریا، زیست‌شناسی دریا، زمین‌شناسی دریا، اقیانوس‌شناسی ماهواره‌ای و مهندسی دریا انجام شد و در این مطالعات، ۲۰ عضو هیات علمی در بخش‌های مختلف همکاری داشتند.

مدیر برنامه کلان پایش اقیانوس‌شناسی خلیج فارس و دریای عمان پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی، خاطر نشان کرد: با جمع‌آوری داده‌های به دست آمده از این مطالعات، در آستانه ایجاد بانک داده‌های دریایی در کشور هستیم و با ادامه آن می‌توانیم شناخت کاملی از آب‌های ساحلی و دور از ساحل در همه ابعاد داشته باشیم.

خلیج‌فارس درحال اسیدی شدن

صالحی به بیان کاربرد‌های داده‌های دریایی به دست آمده اشاره کرد و یادآور شد: این داده‌ها در حوزه‌های مدیریتی بسیار کاربردی است، به گونه‌ای که در حوزه تغییر اقلیم شاهد روند‌های تغییرات هستیم.

وی اضافه کرد: به عنوان مثال بر اساس این داده‌ها می‌توان میزان اکسیژن در خلیج فارس را رصد کرد. یکی از معضلات امروز محیط‌های دریایی کاهش و فقر اکسیژن است.

این محقق، اسیدی شدن محیط‌های دریایی را از دیگر چالش‌های حوضه آبریز خلیج فارس دانست و یادآور شد: این امر بر اثر انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و افزایش دی‌اکسید کربن در محیط‌های دریایی ایجاد می‌شود. قبل از صنعتی جوامع به این سو محیط‌های دریایی در حال اسیدی شدن هستند که دلیل آن جذب دی اکسید کربن اتمسفر است و این امر طبعاتی را برای ارگانیسم‌های محیط‌های دریایی در پی داشته و دارد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه اقیانوس شناسی افزود: پدیده اسیدی شدن در خلیج فارس از سال ۲۰۱۲ در قالب اجرای برنامه‌های پایش ساحلی و دور از ساحل مورد مطالعات قرار گرفت و نتایجی نیز به دست آمده است و پیش‌بینی‌هایی هم برای آینده داریم و می‌توانیم اعلام کنیم که اسیدی شدن این حوضه آبریز چه اثراتی به‌ویژه بر روی مرجان‌های دریایی که نسبت به اسیدی شدن آب‌ها حساس هستند، دارد.

به گفته وی، به زودی داده‌های این مطالعات منتشر خواهد شد.

کدورت آب ارمغان سیلاب‌ها برای خلیج‌فارس

صالحی، تاثیر سیلاب‌ها بر محیط دریا را از دیگر زمینه‌های مطالعاتی در این طرح کلان نام برد و گفت: ما در مطالعاتمان، تاثیر سیلاب در ویژگی‌های آب تا ۵۰ کیلومتر دورتر از ساحل را ثبت کردیم. این تاثیرات در وهله اول شوری آب را کاهش می‌دهد و این تاثیرات را نیز تا ۵۰ کیلومتر دورتر از ساحل شاهد بودیم.

وی افزایش کدورت آب را از دیگر عوارض ناشی از بروز سیلاب‌ها دانست و گفت: این امر می‌تواند گونه‌های حساس به کدورت آب را تحت تاثیر قرار دهد، نمونه این گونه‌ها، مرجان‌ها هستند که نسبت به کدورت آب بسیار حساس هستند و بر اثر آن از بین می‌روند، ضمن آنکه امکان افزایش مواد مغذی نیز وجود دارد.

صالحی، تغییر در ترکیبات شیمیایی آب را از دیگر عوارض سیلاب‌ها بر محیط آبی ذکر کرد و یادآور شد: این پدیده‌ها می‌توانند اثراتی را بر روی اکوسیستم برجای بگذارند که نیازمند مطالعات است تا اثرات مثبت و منفی آن مشخص شود و رصد این عوامل بر عهده این پژوهشگاه است.

وضعیت مرجان‌های خلیج‌فارس

مدیر طرح کلان ملی پایش اقیانوس‌شناسی خلیج فارس و دریای عمان، رشد مرجان‌های دریایی را در نواحی کم عمق خلیج فارس دانست و گفت: از آنجایی که با استفاده از کشتی اقیانوس‌شناسی در اعماق کم نمی‌توانیم مطالعه‌ای انجام دهیم، در برنامه پایش ساحلی این پژوهشگاه، به این امر پرداخته شده است.

وی ادامه داد: به طور کلی مرجان‌ها در خلیج فارس علاوه بر آنکه از سوی انسان‌ها مانند تخریب زیستگاه‌های مرجان‌ها، ساخت و ساز‌ها و صید بی‌رویه در صخره‌های مرجانی و یا لنگر انداختن از سوی لنج‌ها مورد تهدید قرار دارند، از سوی دو پدیده جهانی "گرمایش جهانی" و "اسیدی شدن آب‌ها" در معرض تهدید هستند.

صالحی با تاکید بر اینکه پدیده گرم شدن آب در خلیج فارس از طریق داده‌های ماهواره‌ای دمای سطحی آب دریا به وضوح قابل مشاهده است، خاطر نشان کرد: بر اساس برآورد‌های ما میزان PH آب خلیج فارس در سایت مرجانی مانند "جزیره هنگام" ۸.۱۸ صدم بوده است که در حال حاضر این میزان به ۸.۶ رسیده و پیش‌بینی می‌شود که تا انتهای قرن حاضر اگر همین مکانیزم انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ادامه یابد، این میزان به ۷.۷۰ می‌رسد و این میزان کاهش حدود ۲۵ درصد رشد مرجان‌ها را کاهش می‌دهد (در حالت معمولی PH آب ۷ است یا در واقع خنثی است، ولی اگر این میزان از ۷ بیشتر شود، آب قلیایی و پایین‌تر از عدد ۷ آب اسیدی می‌شود).

وی، تغییر اقلیم و گرمایش را از عوامل موثر در سفیدشدگی مرجان‌ها دانست و گفت: این پدیده به‌ویژه در منطقه غرب خلیج فارس به عنوان جدی‌ترین خطر برای مرجان‌های خلیج‌فارس به شمار می‌رود. در تابستان‌های داغ به‌ویژه زمانی که گرمای تابستان به عنوان ناهنجاری‌ها ظاهر می‌شود و در چند دهه اخیر نیز به وفور شاهد آن بودیم، باعث می‌شود که در صورت ادامه‌دار بودن گرما، ابتدا مرجان‌ها سفید شوند و در صورت ادامه دار بودن گرما، مرجان‌ها دچار مرگ و میر شوند.

صالحی تاکید کرد: با این روند به‌ویژه در نیمه غربی خلیج فارس، تا پایان قرن حاضر مرجانی را نمی‌توانیم به این شکل امروز ببینیم.

به گفته وی، به صخره‌های مرجانی علاوه بر عوامل جهانی، فشار‌ها و استرس‌های منطقه‌ای نیز از طریق تخریب‌های فیزیکی تحمیل می‌شود.

روند گرم شدن خلیج فارس

این محقق حوزه اقیانوس‌شناسی با اشاره به مطالعات انجام شده در زمینه روند گرمایش خلیج فارس، گفت: داده‌های ماهواره‌ای سازمان اقیانوسی و جوی آمریکا نشان می‌دهد به‌ویژه در بخش‌های غربی خلیج فارس میزان افزایش گرما در خلیج فارس به میزان ۳ دهم درجه در هر دهه است و در بخش شرقی این روند ملایم‌تر است.

وی اضافه کرد:، ولی در هر دو وضعیت، روند گرمایش در این منطقه به گونه‌ای است که تا پایان قرن حاضر روند گرمایش این حوضه از آستانه تحمل فعلی مرجان‌ها خارج می‌شود و با این روند بعید است که مرجان‌های خلیج فارس به سرعت بتوانند خود را با این شرایط دمای بالا سازگار کنند و به احتمال زیاد دیگر نمی‌توانیم مرجان‌ها را به صورت فعلی تا پایان این قرن حاضر مشاهده کنیم.

منبع: ایسنا

انتهای پیام/