این اقدامات در حالی است که در سال های ابتدای انقلاب که هم اکنون در آستانه چهل‌ویکمین سالگرد آن هستیم کشور ما در حوزه فناوری‌های فضایی هیچ حرفی برای گفتن نداشت. اگر با اساتید قدیمی ایران بنشینیم و گفت‌وگو کنیم آن‌هایی که روز‌های اول انقلاب را یادشان هست و می‌دانند که نیاز‌های علمی کشور چه بود، حرف‌های جالبی خواهیم شنید. به عنوان مثال سیداحمد معتمدی رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر یکی از همین مدیران است که ۴۰ سال گذشته را خوب تحلیل کرده است.

معتمدی می‌گوید: یکی از بخش‌های بسیار موفق ایران در بعد از انقلاب بخش علوم تحقیقات و فناوری است به طور نسبی نسبت به جایگاهی که در دنیا داشتیم رشد خوبی کرده ایم و از حدود ۲۰۰ هزار دانشجو شروع کردیم از ابتدای انقلاب تا الان چهار و نیم میلیون دانشجو داریم که همیشه جزو کمبود‌های کشور بوده است در ابتدای انقلاب حتی در دانشگاه کارشناس با درجه لیسانس نمی‌توانستیم استخدام کنیم به این حد کمبود داشتیم.

رئیس دانشگاه صنعتی امیر کبیر در ادامه بیان کرد: یک تهدید جدی برای کشور عدم وجود نیروی انسانی ماهر بود که خوشبختانه الان به عنوان یکی از مزیت‌های کشور مطرح است و رشدی که ما در حوزه علوم داریم و جایگاهی که در دنیا داریم در هیچ مقطعی نداشته ایم سال گذشته رتبه پانزدهم در تولید علم دنیا را داشتیم و از لحاظ رشد علمی رتبه اول دنیا را داشتیم تعداد بسیار قابل توجهی از اساتید ما جز یک درصد علمی دنیا قرار گرفته اند و هم اکنون دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۱۷ استاد جزو یک درصد دانشمندان برتر دنیا دارد.

بیشتر بخوانید: چرا ماهواره‌بر سروش می‌تواند برای ایران مهم باشد؟

شبیه همین حرفا را از محمدطیبی رهنی، استاد دانشگاه صنعتی شریف نیز شنیده‌ایم که سال ۱۳۵۷ دیپلم گرفته و یکی از پایه گذاران رشته هوافضا در کشور است و می‌گوید: قبل از انقلاب فعالیت‌ها خیلی محدود بود و اگر هم در هوا فضا فعالیت انجام می‌شد خیلی محدود بود به عنوان مثال در قبل از انقلاب مهندسی هوافضا در دانشگاه علم و صنعت ایران شروع می‌شود و بلافاصله هم تعطیل می‌شود، ولی جا‌هایی مثل دانشکده صنعت هوافضای کشوری که هنوز هم فعال هست بیشتر فعالیت‌های آموزشی در بعد اپراتوری داشت که مثلاً با دستگاه‌های خاص دانشجو بتواند آشنا شود و بتواند با از آن‌ها استفاده کند به عنوان مثال بتواند استفاده از رادار‌هایی که برای ردیابی هواپیما استفاده می‌شد را فرا بگیرند و نه ساخت رادار؛ اما امروزه در ساخت رادار خیلی توسعه پیدا کرده ایم.

ماهواره امیر کبیر اولین ماهواره فنی و کاربردیست کشور است

چند وقت قبل نشستی برای ماهواره مهم امیرکبیر برگزار شد که رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر میزبان این جلسه بود و در این جلسه گفت: ماهواره‌ای که آماده و تحویل برای پرتاب شده است ماهواره امیرکبیر است که اولین ماهواره فنی و کاربردیست و قبل از این ما فقط ماهواره‌های تحقیقاتی داشتیم، ولی ماهواره امیرکبیر اولین ماهواره کاربردی است که امیدواریم با موفقیت در مدار فضا قرار بگیرد و بین دو و نیم تا سه سال طول عمر آن است و خدماتی را می‌تواند ارائه کند که بسیار با ارزش است. در فرآیند ساخت این ماهواره به جز قطعاتی که در همه دنیا چند شرکت آن‌ها را تولید می‌کنند تمام طراحی ساخت تست‌های عملی آن همه در ایران انجام شده و ۱۲ سال طول کشیده تا ماهواره امیر کبیر ساخته شود که نشان دهنده ارزش بالای این ماهواره است.

به باشگاه کشور‌های دارنده قابلیت ساخت ماهواره پیوسته ایم

او در ادامه گفت: فقط ۱۰ تا ۱۵ کشور هستند که توان ساخت این ماهواره‌ها را دارند، ولی ما هنوز به پای کشور‌های پیشرفته در این حوزه نرسیده‌ایم، ولی چند سالی است که به باشگاه کشور‌های دارنده قابلیت ساخت ماهواره پیوسته ایم.

ایران هم اکنون عضو باشگاه کشور‌های صاحب فناوری فضایی شده است

معتمدی مثل خیلی از اندیشمندان این حوزه بیشتر به طرح‌های بعدی فکر می‌کند معتمدی می‌گوید: کشور ما در ابتدای انقلاب از یک کشور فاقد دانش و فناوری فضایی امروز تبدیل به کشوری صاحب چرخه فناوری فضایی تبدیل شده و عضو باشگاه کشور‌های صاحب فناوری فضایی شده است.

داشتن بیش از ۲۰ هزار دانشجو و فارغ التحصیل در عرصه فضایی

رئیس دانشگاه صنعتی امیر کبیر در ادامه می‌گوید: تقریباً در ده سال اول انقلاب ورود دانشگاه‌ها به بخش فضایی را داشتیم و امروز بیش از ۳۰ مرکز و دانشگاه فعال در حوزه هوافضا داریم و بیش از ۲۰ هزار دانشجو و فارغ التحصیل در عرصه فضایی. خوشبختانه امروز صاحب رتبه ۱۱ در حوزه هوافضا در دنیا هستیم یعنی ما الآن دارای اقتدار علمی در عرصه هوا و فضا در منطقه هستیم. در دهه دوم انقلاب بحث ورود مراکز تحقیقاتی و پژوهشکده‌های هوافضا شکل گرفت و در دهه سوم هدفمان توسعه فناوری فضایی و دهه چهارم انقلاب بحث تثبیت فناوری فضایی بوده است یعنی ما در دهه چهارم از انقلاب از یک کشور فاقد فناوری فضایی به تبدیل به یک کشور با توانمندی طراحی و ساخت ماهواره و ایستگاه‌های زمینی را شده ایم.

ویژگی های ماهواره امیر کبیر

روز رونمایی از ماهواره امیر کبیر روز بسیار مهمی بود در این حوزه حرف‌های بسیاری برای گفتن داشتند، اما همیشه نگاه می‌کردند تا ببینند از کجا شروع کرده اند. مرتضی براری معاون وزیر و رئیس سازمان فضایی ایران در این باره گفت: در دانشگاه صنعتی امیرکبیر مدل مهندسی و مدل پروازی ماهواره امیر کبیر آماده شده است که این ماهواره با وزن ۱۱۰ کیلو گرم دو و نیم سال عمر دارد که نسبت به ماهواره‌های قبل طول عمر بسیار بیشتری دارد و در ارتفاع ۵۴۰ کیلومتری از سطح زمین قرار خواهد گرفت در این پروژه اساتید دانشکده‌های مهندسی و برق دانشکده مهندسی هوافضا کامپیوتر و مکانیک همکاری داشته‌اند.

روی ماهواره ۴ دوربین وجود دارد که ۳ تا از آن‌ها در طول موج‌های مختلف هستند و یکی از آن‌ها برای بسیاری از کاربرد‌های کشاورزی، محصولات و کار‌های مطالعات و اکتشافات بسیار مناسب است یک کاربرد دیگر این ماهواره زیر سیستم ذخیره و ارسال اطلاعات است که می‌تواند برای فعالیت‌های رادیو موتوری ماهواره مفید باشد و همچنین یک فضایی برای مطالعه آن چه در فضا است کاربرد دارد.

براری در ادامه می‌گوید: ماهواره امیرکبیر کار مجموعه هماهنگ از بهترین مهندسان ایرانی است رسیدن به این هماهنگی و مدیریت پروژه خود قسمتی از رشد علمی است که لزوماً با دانش محض بدست نمی‌آید. در این نشست صحبت‌های محمدی از مسئولان طرح ماهواره امیرکبیر واقعاً شنیدنی بود او در این باره گفت: مسیر پیش رو بسیار روشن است ماهواره‌ای که در دانشگاه شریف به نام دوستی طراحی شده دارای دقت تصویری دو برابر ماهواره امیرکبیر است، اما به دلیل این که در مدار ۲۵۰ کیلومتری قرار می‌گیرد مدت ماندگاری آن حدود دو ماه است. دانشگاه علم و صنعت نیز در حال طراحی ماهواره‌ای با دقت ماهواره شریف و با ارتفاع پروازی ماهواره امیرکبیر است و تا سال آینده آماده می‌شود.

تمامی این مسائل این نشان دهنده این است که مسیر رشد صنعت فضایی ما و دانش فضایی ما رشد پرشتاب و فزاینده‌ای در کنار دانش بهره برداری از ماهواره و اطلاعات ماهواره‌ای دارد. استفاده از فن آوری‌های فضایی قابل توسعه هستند و به طور کلی ماهواره‌ها به سه بخش تقسیم بندی می‌شود ماهواره‌های سنجشی، ماهواره‌های مخابراتی و ماهواره‌های ناوبری که سازمان فضایی و پژوهشگاه فضایی دو رویکرد توسعه در حوزه بالادست و پایین دستی را برای آن‌ها در نظر گرفته اند.

در حوزه بالادستی که بحث ساخت و طراحی ماهواره‌های را در بر می‌گیرد مطالعات و فعالیت‌های زیادی انجام شده است که حاصل آن ماهواره دوستی شریف و پیام امیرکبیر و ظفر علم و صنعت است. در حوزه پایین دستی زمانی که ماهواره در مدار قرار گیرد و عملیاتی شود این سه دسته ماهواره در کنار یکدیگر زنجیره ارزش کسب و کار‌های فنی را تولید می‌کنند.

نام ماهواره‌های ایرانی که قرار است در آینده به آسمان فرستاده شوند زیاد هستند یکی از آن‌ها ناهید یک است که هم اکنون در حال ساخت است حسین صمیمی رئیس پژوهشگاه فضایی در این باره می‌گوید: گام بعدی ماهواره ناهید ۲ است که یک ماهواره عملیاتی است با طول عمر بیش از دو سال و برخورداری از پیشرانش که انشاالله در سال بعد این ماهواره تحویل سازمان فضایی خواهد شد. ماهواره سنجشی پارس ۱ نیز فرایند اجرایی خود را دنبال می‌کند و انشالله تا پایان سال این ماهواره را هم تحویل سازمان فضایی خواهیم داد. پیشرانش یکی از فناوری‌های کلیدی در حوزه ماهواره است و انواع مختلفی دارد که بسیار پیشرفته است. ورود این فناوری به کشور هم اکنون تحریم است و کشور‌های دوست هم از انتقال این فناوری به کشور برای ما خودداری می‌کنند و همکاران متخصص در پژوهشکده سامانه‌های حمل و نقل فضایی اقدامات بسیار خوبی را در این حوزه انجام داده اند.

ماهواره ناهید ۲ چه ویژگی هایی دارد؟

بعد از ناهید ۱ نام ناهید ۲ بر سر زبان‌ها افتاد. ماهواره ناهید ۲ یک میکرو ماهواره مخابراتی می‌باشد که برای انجام ماموریت‌های مخابراتی در مدار ال‌ای او و توسعه تکنولوژی زیر سیستم‌های حساس ماهواره‌های مقاوم مخابراتی جی‌ای او طراحی شده است که آزمون موقعیت یابی ردیابی ارتباط همزمان تلفنی به عنوان ماموریت ثانویه برای این ماهواره در نظر گرفته شده است.

ماهواره ناهید ۲ یک ماهواره مکعبی شکل است که توان مورد نیاز خود را با استفاده از آرایه‌های خورشیدی مقاومت ماموریتی تعریف شده از یک زیر سیستم کنترل وضعیت سه محور با دقت نشانه روی سه درجه آر ام اس بهره می‌برد. حسین صمیمی رئیس پژوهشگاه فضایی در این باره می‌گوید: هم اکنون به تفاهم رسیده ایم که در حوزه آمایش سرزمینی از دانش فضایی در کنار سازمان برنامه و بودجه باشیم. در حوزه مدیریت منابع آب در کنار وزارت نیرو و توافق نهایی هم با سازمان محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی خواهیم داشت که آن چیزی که این دانشمندان زحمت کشیدند و توسعه دادند به مرحله بهره‌برداری برسد.

همه این‌ها را بگذارید در کنار این که برای رشد صنعت فضایی لازم است همه بخش‌های کشور درگیر آن شوند در این برنامه بلندمدت صنعت فضایی از حالت‌های امنیتی جدا شده و به صورت یک علم بازار محور مطرح شده، آذری جهرمی می‌گوید: یکی از مهمترین دغدغه‌های ما توسعه کسب و کار‌های فضاپایه است و امروزه اقتصاد فضا یک موضوع مهم و کلیدی است و در ۱۰ سال گذشته رشد اقتصادی اقتصاد فضا شش و نیم برابر متوسط اقتصاد جهانی دنیا بوده است یعنی به عنوان یک اقتصاد نوظهور مطرح است.

رسیدن به دانش فضایی یک برنامه بلند مدت می‌خواهد که با ثبات مدیریتی اجرا شود و نتایج آن برای سال‌ها بعد در جامعه نمایان شود، اما خوشبختانه ما بوارد این روند شده ایم و اکنون با افتخار می‌توانیم بگوییم که ایران یکی از موفق‌ترین کشور‌ها در صنایع وابسته به هوافضا است. این یعنی ایران نزدیک به قله‌های بلند موفقیت است و ما می‌توانیم افتخار کنیم که ایرانی هستیم و همه دنیا هم قدرت علمی ما را باور کنند.

انتهای پیام/