۵ هدف راهبردی از پرتاب ماهواره ظفر
در آستانه پرتاب ماهواره «ظفر- ۱»، ویژگی‌ها و کاربرد‌های این ماهواره سنجش از راه دور را بررسی کرده‌ایم.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، ایده و محاسبات ریاضی مورد نیاز برای ساخت جرمی مصنوعی که بتواند دورتادور زمین بچرخد برای اولین‌بار در کتاب «اصول ریاضی فلسفه طبیعی» ایزاک نیوتن در سال ۱۶۸۷ مطرح شد.
اما چیزی در حدود سه قرن زمان نیاز بود تا این محاسبات اولیه روز به روز دقیق‌تر و عملیاتی‌تر شوند. در نهایت پس از فراز و نشیب‌های بسیار در سال ۱۹۵۷/۱۳۳۵ شوروی سابق، ماهواره اسپوتنیک-۱ را پرتاب کرد و با فاصله چند ماه پس از آن، ایالات متحده ماهواره اکسپلورر-۱ را به مدار زمین فرستاد.
از آن زمان تاکنون ماهواره‌های زیادی با اهداف مختلف مخابراتی، نقشه‌برداری، تحقیقاتی، انتقال امواج رادیویی و تلویزیونی از مبادی مختلف به مدار زمان ارسال شده‌اند. به طوری که دستیابی به فناوری پیشرو ساخت و پرتاب ماهواره‌ها به یکی از مهم‌ترین چالش‌های کشور‌های فناور و پیشرو برای رفع بسیاری از چالش‌های طبیعی و انسانی کشورها شده است.
پژوهشگران جوان و پرتلاش ایرانی نیز که این روز‌ها درخشش‌های گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف علوم نوین و فناوری‌های روز داشته‌اند از این فناوری غافل نشده و در طول دو دهه اخیر فعالیت‌های جدی در جهت بومی‌سازی و دانش‌افزایی ساخت و پرتاب ماهواره‌ها داشته‌اند. فعالیت‌هایی که منجر به قرارگیری نام ایران در سکوی نهم جهانی برای پرتاب مستقل ماهواره به مدار زمین انجامید.
ماهواره ظفر-۱ که به‌زودی شاهد پرتاب آن خواهیم بود از جمله ماهواره‌های چندمنظوره‌ای است که با حمل چند محموله متفاوت قرار است مأموریت‌های گسترده‌ای را در طول ۱۸ ماه فعالیت پیش‌بینی شده‌اش در زمینه تصویربرداری دقیق و همچنین برقراری ارتباط صوتی بین دو کاربر به انجام برساند. این ماهواره پس از سه سال تلاش در دانشگاه علم و صنعت ساخته و ۲۹ دی ۹۸ تحویل سازمان فضایی ایران شد تا شاهد پرتاب آن با ماهواره‌بر سیمرغ به مدار لئو (LEO) در فاصله ۵۳۰ کیلومتری سطح زمین و شروع مأموریتش باشیم. در ادامه با ویژگی‌ها و کاربرد‌های این ماهواره بیشتر آشنا می‌شویم.
مشخصات ماهواره ظفر ۱
ابعاد: ۹۰×۹۰×۱۲۰ سانتی‌متر
وزن: ۱۱۳ کیلوگرم
نوع مدار ماهواره: LEO دایروی
ارتفاع مدار: ۵۳۰ کیلومتر
شیب مدار ماهواره: ۵۶ درجه
دوره تناوب گردش: حدود ۹۴ دقیقه
عمر عملکردی ماهواره: حداقل ۱۸ ماه
نوع پایدارسازی ماهواره: سه محوره
باند C و TT: UHF و VHF
باند فرکانس تصویربرداری: باند S
باند فرکانس F و S: باند L
مکانیسم‌ها: مکانیسم بازکننده بوم
محموله‌ها
محموله تحقیقاتی تشعشعات فضایی
اندازه‌گیری میزان دوز یونیزه‌کننده با پرتو‌های کیهانی دریافتی از فضا و همچنین تشخیص اثر آن‌ها روی تراشه‌های نیمه‌هادی از جمله حافظه‌های SRAM مبتنی بر ترانزیستور‌های اثر میدان ترکیبی است.
محموله ذخیره و ارسال (S&F)
امکان پخش همگانی پیام یک کاربر برای تمامی
کاربران محلی
امکان برقراری ارتباط صوتی یک‌طرفه بین دو کاربر
امکان ارسال پیام هر کاربر برای کاربر مقصد به تعداد ۲۵۶ کاربر
محموله تصویربرداری
تصویربرداری پانکروماتیک با تفکیک مکانی ۲۵ متر و ۵۰ متر
۱- کمک به تهیه نقشه‌های هیدروگرافی برای کنترل وضع دریاچه‌ها
پایش مرز دریاچه‌ها (دائمی و فصلی) و بهبود در پایش خطوط ساحلی از مهم‌ترین اهداف طراحی ماهواره ظفر-۱ است.
امروزه با گسترش تبعات تغییر اقلیم و در خطر قرارگرفتن وضع زیست‌بوم بسیاری از دریاچه‌ها همچون ارومیه و پریشان و هامون، کنترل روز به روز و تغییرات مساحت دریاچه در نتیجه بارش نزولات جوی و همچنین اقدامات مدیریت احیا از مهم‌ترین کاربرد‌های استفاده از تصاویر ماهواره‌ای است. کنترل زمین‌خواری، مدیریت بهینه نواحی ساحلی و تعیین مناطق صید ممنوع برای حفظ ذخایر آبی از کاربرد‌های تصاویر ماهواره‌ای به منظور مدیریت هر چه موثرتر منابع آبی است.
۲- کاربرد در مدیریت بحران به وقت زلزله و سیل
شناسایی مناطق تخریب شده بعد از بحران در نواحی شهری در مقیاس منطقه‌ای، از دیگر کاربرد‌های داده‌های ارسال شده از ماهواره ظفر-۱ خواهد بود. ایران کشوری لرزه‌خیز است و نگاهی به خسارات و تلفات زمین‌لرزه‌های سال‌های اخیر نشان می‌دهد چقدر به توسعه فناوری‌های روز برای مدیریت کلان بحران‌ها به منظور کاهش خسارات آن‌ها نیازمندیم.
پرتاب ماهواره ظفر-۱ و طراحی ماهواره‌های بعدی با چنین کاربرد‌هایی می‌تواند به برآورد مساحت آسیب‌دیده و همچنین مدیریت مناطق سیل‌زده، زلزله‌زده، آتش‌سوزی جنگل‌ها و توفان‌زده کمک کرده و خسارات ناشی از آن‌ها را به حداقل ممکن برساند.
۳- مدیریت هرچه موثرتر مناطق شهری
تعیین مرز گسترش شهری و پایش رشد مناطق شهری از دیگر کاربرد‌های تصاویر و داده‌های ارسالی ظفر-۱ خواهد بود. امروزه حاشیه‌نشینی و کنترل مرز شهر‌ها به منظور مدیریت موثر پهنه‌های شهری به یکی از مهم‌ترین معضلات شهرداری‌ها و مدیریت کلان در کشور ما تبدیل شده است. داده‌های ارسالی ماهواره‌ها می‌تواند امکان کنترل وسعت رشد شهر‌ها در بازه‌های زمانی کوتاه را فراهم آورد. با استناد به تصاویر ماهواره‌ای، کار دستگاه قضایی در مقابله با زمین‌خواری، جنگل‌خواری و دیگر اقدامات غیرقانونی به‌طور موثرتری پیش خواهد رفت و جلوی اقدامات غیرقانونی در تصاحب اراضی را به شیوه‌ای اصولی و مبتنی بر فناوری می‌توان گرفت.
۴- کمک به تهیه نقشه‌های دقیق زمین‌شناسی
تهیه نقشه‌های ساختاری (شناسایی گسل‌ها، چین‌ها و ...) در مقیاس ملی کاربرد دیگر ماهواره ظفر-۱ است. اگر بخواهیم در حوزه مدیریت بحران، کاهش خسارات ناشی از بلایای طبیعی و پیشگیری‌های اصولی اقدامی جدی و پایه‌ای صورت دهیم، پیش از هر چیز به تهیه نقشه‌های دقیق زمین‌شناسی و تحلیل آن‌ها نیاز خواهیم داشت. ماهواره ظفر-۱ و دیگر ماهواره‌هایی که از این پس با خصوصیاتی مشابه ساخته خواهد شد، توانمندی قابل توجهی برای کمک به زمین‌شناسان برای پیشبرد اهداف مطالعاتی خود خواهند داشت.
۵- پایش دائمی عرصه‌های منابع طبیعی از طریق تهیه انواع نقشه
ماهواره ظفر-۱ با استفاده از دوربین پانکروماتیک با قدرت تفکیک ۲۵ متر به خوبی امکان به روزرسانی نقشه‌های اراضی کشور و پایش عرصه‌های شهری و طبیعی را فراهم خواهد کرد.
تصویربرداری ماهواره‌ای یکی از اولین اهداف ارسال ماهواره‌ها به مدار زمین بود. اگرچه این امکان در سال‌های ابتدایی بیشتر با هدف جاسوسی در کشور‌های ابرقدرت دنبال می‌شد، این روز‌ها به یکی از کاربردی‌ترین ویژگی‌های ماهواره‌ها برای استفاده‌های غیرنظامی تبدیل شده است.
تصاویر ماهواره‌ای امکانی فراهم می‌کنند که با استفاده از تصاویر زنده در لحظه و ثبت شده از اراضی، امکان تهیه نقشه‌های مختلف از جمله نقشه کاربری اراضی، پایش توسعه شهری، مرزبندی پهنه‌های کشاورزی، تغییرات عرصه‌های طبیعی مانند جنگل‌ها، دشت‌ها و گسترش بیابان‌زایی و همچنین پهنه‌بندی و پایش تغییرات رودخانه‌ها و دریاچه‌های دائمی و فصلی فراهم شود.
منبع: جام جم
انتهای پیام/
