به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمان، شهر رایِن یکی از شهر‌های خوش آب و هوا و ییلاقی استان کرمان محسوب می‌شود که در فاصله ۱۰۰ کیلومتری جنوب شرقی کرمان و بر دامنه کوه هزار که مرتفع‌ترین کوه جنوب و چهارمین کوه بلند ایران است، قرار دارد.

رایِن یکی از مناطق مهم گردشگری استان کرمان و شهری مملو از چنار است که به زیباترین شهر تاریخی کرمان شهرت دارد. ارتفاع این شهر از سطح دریا ۲ هزار و ۲۰۱ متر و آب و هوایش معتدل کوهستانی است و زمستان‌های سرد و تابستان‌های خنک دارد.

پیشینه تاریخی رایِن

در کتب تاریخی از راین با نام‌های رائین، رایین، روین، روبین و رابن یاد شده است. گفته‌اند رائین از دو واژة راه+ این به معنی «راه این است» گرفته شده، برخی نیز گفته‌اند: رایین نام یکی از سرداران بزرگ ایران در زمان ساسانی است، این شهر در مسیر بزرگراه شرق به غرب قرار داشته و به عنوان یک منزلگاه مهم مورد توجه بوده است، راین با قدمت و تمدن کهن در زمان ساسانی، موقعیت مناسبی داشت و یکی از مراکز داد و ستد کالا و همچنین بافت پارچه‌های ارزشمندی بود که حتی به مناطق دور مانند مصر صادر می‌شد. این منطقه در گذشته یکی از مراکز ساخت صنایع دفاعی مانند شمشیر و تفنگ نیز بود. وزیری در کتاب جغرافیای کرمان، راین را چنین توصیف کرده است: "باغستانی فسیح، مرغزاری بدیع آبش با سلسبیل برادر و هوایش با فردوس برابر. در خوبی آب وهوا همچون جنت المأوا، در صفا و فضا بی مثل و همتا"

رایِن در گذر تاریخ

بیش از هشتصد سال قبل، شرق شهر راین میدان جنگ خونین و پر تلفات لشکریان ملک ارسلان پسر طغرل شاه سلجوقی و بهرامشاه بوده است.
بهرامشاه با سپاهی انبوه از خراسان به کرمان آمده بود تا این ایالت را که در آن زمان تا بندر هرمز و مسقط ادامه داشت تصرف کند و به قلمرو خود ضمیمه سازد. ملک ارسلان برای جلوگیری از نزدیک شدن بهرامشاه سلجوقی به کرمان و یزد و فارس، با سپاهی انبوه به جلوگیری از وی شتافت. دو سپاه در جلگه راین به هم رسیدند و جنگ آغاز شد. این جنگ خونین و پر تلفات در سال ۱۱۷۴ میلادی (۵۶۹ هجری قمری) در جلگه راین (میان کوه معروف به عسکرو و آخرین تپه راین موسوم به تل کهن سین) روی داد. هزاران تن از هر دو سپاه کشته شدند. در پایان روز آثار شکست در سپاه ملک ارسلان ظاهر شد که مردم راین ملک ارسلان را ترجیح می‌دادند از قلعه خارج شدند و به کمک او شتافتند و به دشمن هجوم بردند و ورق را برگردانده و سپاه بهرامشاه مجبور به عقب نشینی شد، ۱۴ قرن پیش نیز اعراب پس از رسیدن به راین، موفق به تصرف قلعه راین نشدند. 

جاذبه های زیارتی و سیاحتی شهر رایِن به شرح زیر است:

مکان‌های زیارتی:

آستان مقدس امامزاده شیرخدا (علیه السلام)

وی ابوالبشائرهاشم از نقبا و سرپرستان سادات کرمان بوده که این محل را به عنوان باغ اختصاصی و عبادتگاه خود برگزیده بود. نسب شریف این امامزاده با نه واسطه به امام جعفرصادق (علیه السلام) منتهی می‌شود، وی سیدی شریف جلیل القدر وعظیم المنزله و نقیب (سرپرست سادات کرمان) بود.
علامه نسّابه بیهقی متوفای ۵۶۵ هـ. ق. پس از ذکر نسب شریف او، وی و پدرش را از نقبا و بزرگان سادات کرمان به شمار آورده و می‌نویسد: او پس از پدر بزرگوارش منصب نقابت سادات را در کرمان عهده دار شد و فرزندان او جملگی در کرمان سکونت داشته اند. جد وی امامزاده زیدالحاجی ابوطالب در عبادت و زهد شهرت بسزایی داشت و سیّدی عالم فاضل دیندار بود و به عنوان نسّابه و نقیب کرمان در آنجا می‌زیست و فرزندانش نیز در کرمان بودند.
به اعتقاد اهالی، این بزرگوار از فرزندان امام موسی کاظم (علیه السلام) است بعد از متواری شدن به جهت خوف و ظلم از حکام جائر وارد راین شده است.

آستان مقدس امامزاده زید (علیه السلام)

اهالی شخصیت مدفون در بقعه را از نوادگان امام موسی کاظم (علیه السلام) می‌دانند که با مشجرات موجود همخوانی دارد. نسب شریفش با هفت واسطه به امام هفتم (علیه السلام) منتهی می‌شود، وی سیدی جلیل القدر، عظیم الشأن و بزرگوار بود. امام فخر رازی از علمای بزرگ انساب و متوفای ۶۰۶ هـ ق. همین قول رازی را پذیرفته و امامزاده زید را نقیب و سرپرست سادات سیرجان می‌داند و اضافه می‌کند که از این خانواده در کرمان زیاد بوده اند. وی یک فرزند به نام قاسم داشته که از او محمدرضا و از او نیز طالب و دیگر سادات بافت به وجود آمده اند که قبور آنان در شهرستان بافت زیارتگاه اهالی است. پدر، نیاکان، عمو‌ها و پسرعمو‌های امامزاده سیدزید، جملگی از بزرگان سادات سیرجان، بردسیر، رفسنجان، جیرفت، بافت و زرند بودند که قبر بسیاری از آن‌ها زیارتگاه دوستداران اهل بیت (علیه السلام) است.

آستان مقدس امامزاده سلطان سیدعلی (علیه السلام)

نسب شریف امامزاده سلطان سیدعلی با نه واسطه به امام حسن مجتبی (علیه السلام) منتهی می‌شود.

گردشگاه‌های طبیعی

روستای گیشیگان (gishigaan)

روستای زیبا و ییلاقی گیشیگان از روستا‌های هدف گردشگریست که در ۳۰ کیلومتری راین قرار دارد و روستا‌های حسین آباد، گروه و عنبرونک، بخشی از دیدنی‌های آن محسوب می‌شوند. دسترسی به این روستا از طریق جاده کرمان، راین به درب بهشت، سه راهی عنبرونک و سپس روستای گیشیگان امکانپذیر است، مهمترین محصول باغی این روستا گردوست.

کوه هزار

کوه هزار چهارمین قله مرتفع ایران و مرتفع‌ترین قله جنوب ایران است. روستا‌های دامنه کوه هزار، با آب و هوایی دلپذیر در فصل بهار و تابستان پذیرای میهمانان زیادی هستند، مرتفع‌ترین روستای مسکونی ایران، روستای باب زنگی (درزنگی) با ارتفاع بیش از ۳ هزار و ۳۰۰ متر در کوه هزار قرار دارد.

درختان کهنسال  

در کنار مسجد جامع راین، چنار‌های بسیار بزرگی با قدمت بیش از هزار سال وجود دارند. همچنین سرو چهارصد ساله‌ی راین در خیابان طالقانی این شهر در مقابل حرم امامزاده زید قرار دارد.
درختان بلوار افلاطون: از دیگر جاذبه‌های این شهر است که نظر هر مسافری را جلب می‌کند. وجود درختان بسیار در بلوارافلاطون است که زیبایی خاصی به آن بخشیده‌است.

آبشار راین

آبشاری در دامنه‌های کوه هزار و یکی از جاذبه‌های طبیعی گردشگری است، این آبشار که به نام «زر رود» هم شناخته می‌شود در ۱۴ کیلومتری جنوب غربی راین و بر دامنه‌های جبهه‌ی شرقی کوه هزار فرو می‌ریزد. آبشار زر رود از ریزش رودخانه‌ای پدید می‌آید که سرچشمه‌های آن در ارتفاعات بالادست و از دل دامنه‌ها و دیواره‌های برف گیر هزار همچون تاج خروس جریان می‌یابد. آبشار راین طی ۴ مرحله فرو می‌ریزد که مرحله‌ی اول ۳ متر و پس از آن ۴ متر، مرحله سوم از لبه پرتگاه تا نقطه‌ای که سنگ بزرگی در دیواره‌ها قفل شده و مرحله‌ی بعد ریزش از سنگ بزرگ تا کف سنگی حوضچه‌ی آبشار و پخش آب بر دیواره سنگی شیب دار و حرکت در لابه لای بید‌ها و کناره‌ی دیواره بلند سنگی است.

به دلیل وجود شیاری در محل ریزش آب، حرکت کردن در پشت آبشار و لذت بردن از خنکای ذرات آب تجربه‌ای مثال زدنی را بوجود می‌آورد که این تجربه در زمستان تبدیل به یخ نوردی ساده و هیجان‌آور می‌شود. همچنین مسیر اصلی صعود، به قله از دامنه روبروی آبشار آغاز می‌شود. مسیر حرکت تا ارتفاع ۳ هزار و ۲۰۰ متری در حاشیه‌ی رودخانه ادامه دارد و پونه‌ها و گل‌های وحشی طول راه را در بر گرفته‌اند و این صحنه یکی از زیباترین و شکوهمندترین مسیر‌های کوهپیمایی استان کرمان را بوجود آورده است.

چشمه‌های آب معدنی

در مسیر یکی از رودخانه‌های کوه هزار، چشمه‌های آب معدنی از دسته آب‌های کلروره سدیک بی‌کربنات کلسیک سنگین و مشابه آب معدنی اوریاژ ایزر فرانسه وجود دارد. آب این چشمه‌ها خوراکی نیست، اما گفته می‌شود برای درمان خارجی بیماری‌های راشیتیسم، لنفاتیسم و رماتیسم موثر هستند.

دهانه‌های آتشفشانی راین

در ۳۰ کیلومتری جنوب شرق شهر راین واقع در استان کرمان، در اطراف دهکده‌های قلعه حسنعلی، قلعه حیدر و توتک تعداد ۱۴ دهانه انفجاری وجود دارد. محققان در ابتدا این دهانه‌ها را محل برخورد سنگ‌های آسمانی می‌دانستند، اما پس از تحقیقات بیشتر، آن‌ها را دهانه‌های آتشفشانی تشخیص دادند که بین ۵ تا ۱۰ هزار سال قبل فعال بوده اند.

دهانه‌های آتشفشانى به شکل هاى گرد و بیضى دیده مى شوند که بزرگترین آن‌ها قطرى به اندازه هزار و ۲۰۰ متر و ژرفایى نزدیک به ۳۰۰ متر دارد.

آثار تاریخی

ارگ رایِن

این ارگ یکی از بزرگ‌ترین بنا‌های خشتی جهان محسوب می‌شود. این بنای تاریخی بزرگ با مساحتی بیش از بیست و دو هزار مترمربع، دومین بنای خشتی بزرگ جهان بعد از ارگ بم است که هرساله میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجیست.
ارگ راین در جنوب غربی شهر کنونی راین در استان کرمان ایران قرار دارد. این بنای خشتی تا حدودی به ارگ تاریخی بم شبیه‌است و بر بالای تپه‌ای قرار دارد.

قلعه راین یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی کهن راین است و بر موجودیت راین قبل از اسلام مهر تأیید می‌نهد. گفته می‌شود قدمت آن به دوره ساسانیان بر می‌گردد. در تاریخ کرمان، از قلعه راین در قرن اول ه. ق. نام برده شده‌است. قلعه‌هایی با قدمت و سابقه بیشتر در این محل وجود داشته که بر اثر حوادث طبیعی از بین رفته‌اند.

ارگ راین یک از دژ‌های فرمانروایی میرزا حسین خان (راینی) بوده که در زمان نادر شاه افشار و پسر او محمد علی خان در زمان زندیه بوده‌است. این ارگ پس از سرنگونی زندیه به دست آقا محمد خان قاجار، جای زندگی نوادگان میرزا حسین خان نامی به میرحسینی بوده که هنوز گروهی از آنان در این شهر و بیشترشان در شهر کرمان هستند. فرمانروایی پدر و پسر در این ولایت نشان از رخنه و محبوبیت آنان در این سرزمین دارد. تا انجا که این ارگ در بسیاری از منابع با نام ارگ میرزا حسین خان نامیده شده‌است.

در مجموع ارگ راین، مجموعه‌ی اسرار آمیزی از معماری کهن و سبک زندگی ایرانیان کهن به شمار می‌رود و در واقع این ارگ دومین سنگر محکم تمدن ایران در مقابل اقوام مهاجم شرقی بود که تمدنی کهن را در خود جای داده است.

خانه آموزش و پرورش

خانه آموزش و پرورش مربوط به دوره قاجار است و در راین، خیابان شریعتی، کوی شهید حسین عزیزی افضلی، چهارمین خانه واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۶ با شماره‌ی ثبت ۲۱۴۶۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه جواد خان میر حسینی
خانه جواد خان میر حسینی مربوط به دوره قاجار است و در راین، کوچه شهید روحی، جوار خانه والی میر حسینی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شماره‌ی ثبت ۷۲۸۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه لطفعلی خان

خانه لطفعلی خان راین مربوط به دوره قاجار است و در راین، خیابان ۱۷ شهریور واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شماره‌ی ثبت ۷۲۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه والی

خانه والی (راین) مربوط به دوره قاجار است و در راین، کوچه خان‌ها واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره‌ی ثبت ۶۱۱۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه شهرداری

خانه شهرداری مربوط به دوره قاجار است و در راین، بلوار افلاطون، کوچه شماره ۱، اولین خانه، سمت راست واقع شده و این اثر در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۶ با شماره‌ی ثبت ۲۱۴۶۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کوچکترین قلعه مسکونی زنده، محوطه باستانی گزک، صد گرو کلوت‌های سنگی و مرتفع‌ترین روستای مسکونی درزنگی از دیگر مکان‌های گردشگری این شهر رویاییست.

روستای ده میرزا (dehmirzaa)

روستای ده میرزا در حدود ۵ کیلومتری جنوب شرق راین قرار دارد و محصول عمده آن پسته و گندم است، چهل و یک خانوار این روستا درون یک قلعه خشتی که حدود یکصد سال قبل توسط یکی از خوانین بنام سردارمجلل ساخته شد زندگی می‌کنند. این قلعه که یک ورودی دارد تا حدود ۳۰ سال قبل درب داشته و شب‌ها این درب بسته می‌شد و اگر مسافری پس از بسته شدن درب به آنجا می‌رسید مجبور بود تا صبح پشت آن درب بماند. درون این قلعه علاوه بر خانه خان، چهار قلعه کوچکتر وجود دارد که هر قلعه مخصوص یک طایفه بوده است.

در حال حاضر این خانه‌ها متعلق به اهالی روستا بوده و زندگی در این مکان جریان دارد و در یکی از باغ‌های قدیمی ده میرزا ارتفاع برخی درختان پسته به حدود پنج متر می‌رسد.

روستای گزک (gazk)

روستای گزک با مختصات ۲۹، ۲۳، ۵۷ طول شرقی و ۸، ۴۰، ۲۹ عرض شمالی و ارتفاع ۲۱۴۰ متر و در ۱۰ کیلومتری شمال غربی راین قرار دارد. در فاصله ۳ کیلومتری شمال غرب روستای گزک چشمه آب گرم با درجه حرارت ۲۷ درجه سانتیگراد از محل شکستگی‌های مکانی به نام تل آب گزک خارج می‌شد. این چشمه که در مسیر گسل فعال راین قرار داشت پس از حدود پانصد سال آب دهی چند سال قبل خشک شد.

علاوه بر جاذبه‌های گردشگری و اماکن مذهبی، منطقه راین در زمینه کشاورزی، معادن و صنایع دستی هم حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.

میوه‌هایی مانند انار، انگور، توت، بادام، سیب، گلابی، گیلاس، هلو، زردآلو، آلبالو و پسته سبز راین معروف هستند و همچنین معادن مرمر، سولفات سدیم، سنگ آهن و مس در این منطقه وجود دارد.

سوغات

کلمپه، کماچ سهن، قطاب، قاووت، زیره، پسته، گردو، خرما و مرکبات از سوغات شهر راین محسوب می‌شود.

صنایع دستی

شمشیر، اسلحه، قندشکن، داس، ساطور، قفل، خنجر، قیچی، انبر و همچنین تاج علم‌های عزاداری از ساخته‌های فلزکاران این منطقه‌است، صنعت قالیبافی نیز در راین رواج دارد.
«چاقوسازی» یکی از این آثار است که از هنر‌های بومی و قدیمی شهر راین به شمار می‌رود و می‌توان گفت که شاید قدمت آن به اوایل ساخت ارگ این شهر (ارگ راین) برسد.

سید وحید طاهری، نماینده اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان در بخش راین با بیان اینکه بخش راین، گفت: فلزکاری، پته دوزی، قالی بافی، سفره بافی، گلیم بافی، نجاری از مهم‌ترین رشته‌های صنایع دستی راین است که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و امروز شاخص‌ترین آن‌ها چاقوسازی است.

او با اشاره به اینکه مرکز اصلی چاقوسازی در استان کرمان منطقه راین است، افزود: چاقوی کار دست هنرمندان این منطقه به جز بعد کاربردی آن، از زیبایی فراوان و ارزش هنری زیادی نیز برخوردار است.

طاهری با اعلام اینکه در بین تمام جاذبه‌های تاریخی، طبیعی، تفریحی و گردشگری، قلعه راین یکی از مهم‌ترین آثاری است که می‌تواند بر تاریخ کهن این خطه گواهی دهد و بر سند موجودیت راین قبل از اسلام مهر تأیید نهد، تصریح کرد: این قلعه مدرک گویایی است که شاید قدمت و سابقه این دیار را به دوره ساسانیان می‌رساند.

او ضمن اشاره به اینکه این قلعه بعد از ارگ بم بزرگترین بنای خشتی جهان محسوب شده و یکی از قطب‌های توریستی استان کرمان است، از آمادگی کامل برای استقبال از گردشگران داخلی و خارجی  بعد از ایام کرونا خبر داد.

راین، این شهر تاریخی، خوش آب و هوا و ییلاقی استان کرمان، همواره سعی کرده تا در تمام فصول لحظات شاد و لذت بخشی را برای گردشگران فراهم آورد، به امید آنکه با پایان یافتن شیوع ویروس کرونا، باز هم شاهد افزایش صنعت گردشگری در استان کرمان به ویژه در شهر توریستی راین باشیم.

گزارش از مریم سادات بهادر

انتهای پیام/ب