به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ،  تا چشم کار می‌کند، آجیل است و خشکبار. پسته، بادام، فندق، انواع و اقسام تخمه و کلی برگه و قیسی و عناب. بی‌خود نیست که اینجا را یکی از قطب‌های آجیل ایران می‌دانند.

فروشنده آجیل‌هایی که در ورودی شهر جا خوش کرده اند محسن اصغری دم در مغازه نشسته و مشغول خالی کردن مغز گردو با چکش و چاقو نوک تیز است. او که ۲۰ سال است آجیل فروشی می‌کند از تاریخچه آجیل فروشی در فاروج می‌گوید و مغز گردویی هم کف دست من می‌گذارد تا بچشم و نظرم را بگویم.

شهرستان فاروج در شمال شرقی ایران و در ۹۰ کیلومتری شرق خراسان شمالی واقع شده است، شهری که از ابتدا تا انتهای خیابان اصلی آن را فروشگاه‌های آجیل با تنقلات خوشمزه پر کرده است.

این شهرستان از شمال به کشور ترکمنستان و باجگیران، از جنوب به اسفراین، از غرب به شیروان و از شرق به شهر قوچان منتهی می‌شود؛ به‌واسطه داشتن علمای دینی و شخصیت‌های فرهنگی متعدد دارالعلما نامیده شده و دروازه ورودی خراسان شمالی محسوب می‌شود.

این شهر کنار جاده‌ای، در سال‌های اخیر اقتصادش نیز تا حد زیادی به عبور مسافران و زائران حرم علی‌ابن موسی‌الرضا (ع) گره خورده است.

در حال حاضر فاروج، به عنوان یکی از شهر‌های شاخص گردشگران ایران معروف است. نکته جالب توجه این است که در شهر آجیلی همواره در تمام طول شبانه‌روز مغازه‌های آجیل‌فروشی باز هستند و چراغانی آن‌ها از فاصله بسیار دور خودنمایی می‌کند.

نگهداری از آجیل در تابستان و زمستان

شاید خیلی به‌نظر نیاید، اما آجیل‌فروش‌ها هم شغل سختی دارند. سختی کارشان هم به‌خاطر شرایط نگهداری از آجیل‌هاست که در سرما و گرما تفاوت دارد.

قدیمی‌ترین کاسب بازار آجیل فاروج درباره چگونگی نگهداری از آجیل‌ها به خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ، می‌گوید: در مواقعی مثل حالا که هوا سرد است، احتیاجی به سردخانه نداریم. معمولا آجیل‌ها ۴، ۳‌ماه بعد از تفت‌دادن و شورکاری می‌مانند و مشکلی برایشان پیش نمی‌آید. اما در بهار و تابستان آجیل را به‌صورت خام به سردخانه می‌فرستیم، بعد کم کم آن‌ها را بو می‌دهیم و می‌فروشیم. در فصل‌های گرم سال حداکثر زمانی که می‌توانیم آجیل تفت داده را نگه داریم، ۲‌ماه است.

او توصیه‌ای هم برای مشتریانش دارد: اگر می‌خواهید آجیل را به‌مدت طولانی در خانه‌تان نگه دارید، حتما آن را در ظرف دربسته گذاشته و در یخچال نگهداری کنید تا به این ترتیب آجیل‌تان از گرما، رطوبت و درنتیجه از آفت دور بماند.

حرفه ۶۲ ساله

مالک آجیل‌فروشی فاروج یکی دیگر از قدیمی‌های این راسته را معرفی می‌کند تا از او اطلاعات بیشتری بگیریم.

نامش حاج حسین است و در بازار مغازه آجیل‌فروشی دارد.

اسم آجیل‌فروشی نشان می‌دهد راه را درست آمده‌ایم. مغازه‌اش لحظه به لحظه از جمعیت پر و خالی می‌شود و افرادی گونی‌گونی آجیل و خشکبار را روی دوش‌شان به مغازه می‌آورند. کمی که سرش خلوت‌تر می‌شود و در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ،  می‌گوید: ۶۲ سال است که اینجا هستم و کارم آجیل‌فروشی است.

تاریخچه آجیل فاروج

سال‌ها پیش که هنوز وسایل نقلیه شخصی این اندازه زیاد نشده بود و غالب مسافران با اتوبوس رفت‌وآمد می‌کردند؛ تمامی اتوبوس‌ها و اندک خودرو‌های شخصی که قصد سفر به مشهد مقدس را داشتند از محور فاروج حرکت می‌کردند چرا که راه سمنان اولاً کویری بود و در ثانی سایر مسیر‌ها آسفالت مرغوبی مانند آسفالت فاروج را نداشتند.

یکی از بهترین عوامل جذب اتوبوس‌ها و مسافران برای تردد از مسیر فاروج؛ وجود مسجد صاحب‌الزمان و چلوکبابی سعدی بود آن‌هم زمانی که از مشهد تا چمن بید (روستایی در منتهی‌الیه غرب خراسان شمالی) هیچ‌گونه چلوکبابی و مسجدی وجود نداشت و تمامی اتوبوس‌ها برای صرف نهار و شام باید در فاروج توقف می‌کردند.

این توفیق اجباری برای مسافران و اهالی فاروج سبب شد تا دو نفر از اهالی به نام‌های شیرعلی قلی پور و حسین علی حاجی‌پور جنب مسجد اقدام به فروش آجیل کنند؛ اولین بار تخمه سیاه آفتاب‌گردان و کدو از سبزوار وارد شد؛ می‌گویند خود فاروجی‌ها ابتدا طریقه تف دادن تخمه را نمی‌دانستند و اولین تخمه پز را حاج علی حاجی‌پور از قوچان آورد.

ازآنجایی که آن زمان فقط تخمه شور در بازار موجود بود و از تهران وارد می‌شد؛ فاروجی‌ها تخمه را شور نمی‌کردند بلکه به‌صورت خال نمک عرضه می‌کردند؛ یعنی بعد از تف دادن تخمه، نمک را با جارو سیخی به روی آن می‌پاشیدند که بعداً تخمه خال نمک فاروج نام گرفت و معروف شد.

فاروجی‌ها برای طعم‌دار کردن تخمه از آب‌لیمو گلپر و کمی رنگ خوراکی استفاده می‌کردند؛ با توجه به این‌که چلوکبابی غذای خوب با گوشت بره عرضه می‌کرد و روزانه بیش از صد دستگاه اتوبوس در فاروج توقف می‌کرد؛ اندک‌اندک کسب‌وکار فروشندگان آجیل گرفت و در کنار تخمه‌ژاپنی و آفتاب‌گردان، محصولاتی، چون گردو، بادام و کشمش که در منطقه تولید می‌شد هم جا باز کردند.

آجیل‌فروشان فاروج در تف دادن تخمه مهارت یافته و سعی می‌کردند هر تخمه را به اندازه لازم حرارت دهند و در نهایت در امر فروش و تبلیغات و نوع چیدن آجیل که نظر مسافر را جلب کند هم مهارت خاصی کسب کردند؛ حتی افرادی به نام احمد اسکندری و عزیز باقری در چیدن تخمه مهارت خاص داشته و به‌صورت حرفه‌ای این کار را می‌کردند که تمامی این موارد در شهرت تخمه فاروج دخیل بود.

مجموعه عوامل فوق باعث شد کم‌کم افراد به فروش آجیل رو آورند؛ وجود جاده آسیایی و عبور آن از مرکز شهر موجب شد شهر فاروج به‌عنوان پایتخت آجیل نام بگیرد؛ پایتختی که تاکنون دوام داشته و روزبه‌روز نیز بر کیفیت و قدرت آن افزوده می‌شود.
در حال حاضر فاروج، به‌عنوان یکی از شهر‌های شاخص گردشگران ایران معروف است. نکته جالب‌توجه این است که در شهر آجیلی همواره در تمام طول شبانه‌روز مغازه‌های آجیل‌فروشی باز هستند و چراغانی آن‌ها از فاصله بسیار دور خودنمایی می‌کند.

وجود آجیل پزی سنتی و صنعتی در فاروج

سعیدیان رئیس میراث فرهنگی شهرستان فاروج در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از  بجنورد؛ گفت: سه واحد صنعتی آجیل پزی و یک واحد سنتی در شهر ستان فاروج فعالیت می‌کنند.

او با اشاره به اینکه سالانه میلیون‌ها مسافر از این شهر آجیلی بازدید می کنند، گفت: شهرستان فاروج علاوه بر آجیل فروشی دارای پتانسیل‌های گردشگری بسیار زیادی است، اما مسافران به علت عدم شناخت این اماکن فقط به دیدن بازار آجیل و دیدن تاکستان‌های انگور بسنده می‌کنند و مدت اقامت این افراد در این شهرستان بسیار اندک است.

قدمت 50ساله  شهر آجیلی

محمود حسین پور رئیس اتحادیه اصناف شهرستان فاروج در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد؛ با بیان اینکه بازار شهر آجیلی فاروج ۵۰ سال قدمت دارد، افزود: ۷۸ مغازه و ۵۰۰ نفر در این مغازه‌ها شبانه روزی مشغول فعالیت هستند.

وی با اشاره به اینکه کشاورزی و دامپروری یکی از شغل‌های اصلی مردم این منطقه است ، گفت: سالانه مقدار فراوانی انگور کشمشی، گردو، بادام، زرد آلو در این شهرستان تولید می‌شود و این امر سبب شده تا خشکبار‌هایی مانند کشمش، گردو، بادام، برگ‌های زردآلو، آلو، لواشک، تخمه کدو، تخمه آفتابگردان، تخمه ژاپنی، بادام خاکی و هم‌چنین محصولات دیگری نظیر کشک و قره قروت در آجیل فروشی‌های این شهر به فروش برسد.

نویسنده گزارش: فاطمه رستمی

انتهای پیام/ ر