حمید خاکباز متخصص روانشناسی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان،گفت: برای تشکیل یک رفتار چند اصول باید رعایت شود که اولین اصل مربوط به تقویت مثبت رفتار می‌شود. تقویت مثبت ارائه یک پاسخ مثبت بعد از یک رفتار مطلوب را شامل می‌شود. به عنوان مثال اگر فردی در خانه اصول ایمنی و بهداشتی را رعایت کند پاسخ‌های مثبتی مانند تماشای فیلم مورد علاقه، میل غذا و بازی‌های مورد علاقه خود را انجام می‌دهد.

او در ادامه افزود:گسترش پاسخ از محرک‌های اولیه با محرک‌های مشابه، اصل دوم را که تعمیم نام دارد شامل می‌شود. به عنوان مثال اگر در تلویزیون منزل اصول ایمنی و بهداشتی را تماشا و عمل می‌کنیم، در موقعیت‌های مشابه خارج از منزل مانند محل کار یا مدرسه این اصول را تعمیم می‌دهیم. در اصل سوم یادگیری از طریق تقلید و سرمشق گیری به خصوص در کودکان انجام می‌شود.

حمید خاکباز مطرح کرد:تفکیک پاسخ از دیگر اصول مهم محسوب می‌شود که در این روش فرد سعی می‌کند به رفتار‌های ایمنی بخش مانند توصیه‌های بهداشتی توجه کند و رفتار‌های منفی را کنار بگذارد. همچنین شکل دهی رفتار از دیگر اصول این موضوع به شمار می‌رود که از طریق آموزش و ایجاد یک طرح رفتاری، امور مثبت را رواج دهیم.

متخصص روانشناسی مطرح کرد: زنجیره کردن یک رفتار به عنوان اصل پایانی و جمع بندی در نظر گرفته می‌شود. یعنی رفتار‌هایی که در گذشته در خزانه رفتاری ما وجود داشته است و هم اکنون با یکدیگر ترکیب می‌کنیم و یک رفتار پیچیده‌تر را شکل می‌دهیم. به عنوان مثال شستشوی دست‌ها در گذشته انجام می‌دادیم، اما نحوه صحیح شستن و ۲۰ ثانیه زمان را اطلاع کامل نداشتیم.

خاکباز گفت:برای حذف رفتار‌های نامطلوب و منفی باید چند کار را انجام دهیم که‌شامل موارد زیر می‌شود؛

_ خاموش سازی:یعنی اگر فردی به رفتار نامطلوب خود ادامه دهد، به رفتار او توجه نکنیم. در این صورت به شرطی که خطر جسمی و روانی فرد را تهدید نکند خاموش سازی رفتار نامطلوب صورت می‌گیرد. در مقابل باید به رفتار‌های مطلوب توجه و آن‌ها را تقویت کنیم.

_ تقویت رفتار مخالف:باید رفتار‌هایی را تقویت کنیم که بر خلاف رفتار نامطلوب باشد. به عنوان مثال اگر فردی به مدت ۲۰ ثانیه دست‌های خود را شستشو نمی‌دهد، زمانی که دست‌های خود را به مدت طولانی‌تر نسبت به قبل شستشو داد، توجه و تشویق کنیم. در واقع در این نمونه، رفتار تقویت و تشویق شده تکرار می‌شود و به مرور زمان رفتار نامطلوب کاهش پیدا می‌کند.

_ تنبیه:اولین و مهمترین نکته در تنبیه، کوتاه بودن مدت زمان آن است. زیرا به دلیل برجا گذاشتن آثار مخرب جسمی و روانی، باید کوتاه مدت باشد. در واقع تنبیه یعنی پس از انجام رفتار نامطلوب، یک عامل ناخوشایند را اضافه کنیم. به عنوان مثال در صورت عدم رعایت موارد ایمنی و بهداشتی با فرد مورد نظر قهر کنیم، اما باید اصول خاص تنبیه را رعایت کنیم و به مدت طولانی استفاده نکنیم.

متخصصان روانشناسی معتقدند باید در دوره اپیدمی کرونا به تقویت رفتارهای مثبت و همپنین کاهش رفتارهای منفی خود توجه بیشتری داشته باشیم تا بتوانیم میزان استرس و نگرانی را کنترل کنیم.

انتهای پیام/