در گزارش زیر به تاریخچه زولبیا و بامیه در ایران پرداخته‌ایم.

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، استاد میر جلال الدین کزازی پژوهشگر برجسته کرمانشاهی در خصوص پیشینه زولبیا و بامیه به عنوان یکی از شیرینی‌های اصیل ایرانی و پیوند آن با ماه مبارک رمضان گفت: آن دو شیرینی که ما ایرانیان آن را «زولبیا و بامیه» می‌نامیم، شیرینی‌هایی هستند که پیشینه‌ای کهن در ایران زمین دارند.

وی افزود: این شیرینی‌ها همواره کارکرد و ارزشی آیینی و باور شناختی نیز داشته اند. درست از همین روست که در ایران پس از اسلام نیز این دو شیرینی را بیشتر در ماه روزه که ماهی است سپند و آیینی می‌پزند و می‌خورند و کما بیش هنجار آن است که این شیرینی‌ها را بر خوان بامدادین یا شامگاهی این ماه که بر آن می‌نیشند و روزه را می‌گشایند بنهند.

می‌توان انگاشت زولبیا و بامیه در پیوند با خورشید و روشنایی هستند

این پژوهشگر برجسته کرمانشاهی خاطر نشان کرد: می‌توان انگاشت که این دو شیرینی کهن آیینی در تاریخ و فرهنگ ایران مانند بسیاری دیگر از نماد‌های ایرانی در پیوند باشند با خورشید و روشنایی که همواره نزد ایرانیان ارج و ارزشی بسیار داشته است.

وی گفت: در نام این شیرینی‌ها هم پیوند آن‌ها را با روشنایی و خورشید می‌توانی یافت. به گمان بسیار «زولبیا» یا «زَلوبیا» که در ریخت‌های دیگر هم به کار برده می‌شود، مانند «زلیبیا» که در بیتی از مسعود سعد سلمان کاربرد یافته است، یا «زلیبی» که در گویش شیرازی روایی دارد، ما ریختی از چلیپا را می‌توانیم یافت.

استاد کزازی تصریح کرد: چلیپا در ریخت تازیکانه خود به صلیب دیگرگون شده است. چلیپا یکی از کهن‌ترین نمادهاست. نه تنها در ایران، در دیگر کشور‌ها و فرهنگ‌های آریایی هم.

وی ادامه داد: برای نمونه یکی از سپندترین نماد‌ها و نشانه‌های آیینی نزد هندوان گونه‌ای از چلیپاست که آنرا «سوستیکا» می‌نامند، این سوستیکا همان است که در اروپا با نام چلیپای شکسته آوازه یافته است. نازیان که به نژاد و فرهنگ آریایی بسیار گرایان بوده اند، این نشانه باستانی را برای فرمانرانی خود به کار می‌بردند.

«میدان زولبیا»، نمونه‌ای آشنا از نماد چلیپا برای کرمانشاهیان است

این پژوهشگر برجسته و چهره ماندگار کرمانشاهی یادآور شد: در باور شناسی ایرانی، چلیپا که از برهم افتادن دو رج یا دو چیز که باریک و بلندند ساخته می‌شود، نماد پرتو‌های خورشید است، یا به سخنی دیگر مهر.

وی تصریح کرد: این شیوه هم داستی از رشته‌هایی ستبر ساخته شده است که در یکدیگر می‌پیچند و یکدیگر را می‌برند، اما به گونه‌ای چنبرینه. از همین روست که گاهی هر آنچه را از رج‌های در هم فرو رفته ساخته شده است با زولبیا می‌سنجند و این نام را بر آن می‌دهند.

استاد کزازی افزود: یک نمونه آشنا برای کرمانشاهیان میدانی است که آنان آن را از آن روی که پیچاپیچ بوده است، میدان زولوبیا می‌نامیدند که ریخت کرمانشاهی زولوبیاست.

پیشینه شیرینی بامیه و ریشه آن

وی در ادامه به شیرینی بامیه و پیشینه آن نیز پرداخت و گفت: از سوی دیگر «بامیه» آن شیرینی که بدان سان که گفته شد، بر خوان روزه نهاده می‌شود، می‌تواند در پیوند باشد با روشنایی و خورشید.

وی ادامه داد: در نام این شیرینی ما این پیوستگی را همچنان می‌بینیم. «بامیه» یا در ریخت کهن‌تر و دیگر آن، «بامیا» از واژه «بام» ستانده شده است.

این پژوهشگر کرمانشاهی تصریح کرد: بام در زبان پارسی و دیگر زبان‌های کهن ایرانی، در معنی، روشنایی است. از همین روست که واژه «بامی»، هم که ریخت پساوندی بام است، در معنی روشن و درخشان به کار می‌رفته است و می‌رود. نمونه را در «بلخ بامی» یا «بلخ بامیان» که به معنی «بلخ درخشان» است یا نام سپند و گرامی ایرانیان، بیشتر با ویژگی درخشان به کار برده شده است.

روزه دار با خوردن «بامیه و زولبیا» می‌تواند روزنی به خورشید دانایی بگشاید.

وی افزود: در «آمیغ خنیرث بامیک»، ریخت  بامی است که معنای این نام، «خنیرث درخشان» یا «سرزمین درخشان ایران» است.

استاد کزازی در پایان گفت: می‌توان بر آن بود، این دو شیرینی برخوان روزه اگر بخواهیم برپایه باور‌های ایرانی آن‌ها را بر رسیم به شیوه‌ای نماد شناسانه، گویای آن است که با این خوان آیینی، روزه دار می‌تواند به روشنایی راه ببرد و تیرگی‌های تن را بزداید، راهی، روزنی به سوی خورشید دانایی و پاکی و پیراستگی بگشاید مگر بتواند از جهان پیکرینه یا گیتی به جهان برین، به جهان جان، به مینو راهی یابد.


پربازدیدترین اخبار سرویس وبگردی

این زن یک خون آشام واقعی است + عکس

۷ فیلم ترسناک که سلطان وحشت دیدنشان را توصیه می‌کند + تصاویر

زولبیا بامیه سالم چه ویژگی هایی دارد؟

طرز تهیه بامیه خوشمزه مخصوص ماه رمضان

طرز تهیه زولبیای خانگی مخصوص ماه رمضان

چگونه زولبیا و بامیه را ضدعفونی کنیم؟


منبع: میهن فال

انتهای پیام/

اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۲۵
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
محمد علی جعفری
۰۵:۲۳ ۲۱ فروردين ۱۴۰۱
به نظر من بامیه هیییییچ ربطی به نور و روشنی ندارد ، بامیه به این دلیل که به میوۀ گیاه بامیه شبیه است ، به بامیه معروف شده است.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۷:۳۴ ۱۳ ارديبهشت ۱۳۹۹
اما انصافا خوشمزززه اس از قدیم وندیم پای ثابت سفره های افطارمون بوده و باهاش کلی خاطره داریم اصلا سفره افطاری بدون زولبیا بامیه یه جوریه ....
Ireland
افشین
۰۰:۲۳ ۱۳ ارديبهشت ۱۳۹۹
ما که چیزی نفهمیدیم، اگر شما فهمیدید به ما هم بگید.
Iran (Islamic Republic of)
احمدي
۲۱:۵۳ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
زولبيا و باميه به اين علت مضرند كه :
١): در پختن ان از روغن حيواني استفاده شده به اين ترتيب مضر است.
٢): در ساختن ان از شكر استفاده شده سرشار از قند
٣): جوش شيرين دارد كه همان چيزيست كه بهداشت در توليد نان انرا ممنوع كرده
خوردن اين شيريني خوشمزه و فريبنده باعث ديابت و امراض قلبي و كليوي و سرطان خواهد شد.
عزيزان روزتان قبول حق ؛ چرا به جاي ان از خرما استفاده نمى كنيد
يادش به خير در كتاب جعفر شهري نوشته بود كه مظفرالدين شاه مى گفت : اين ماه مبارك كى مياد كه ما يك شكم سير زولبيا باميه بخوريم !! اتفاقا همين شكم بارگى موجب مرگش شد
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۱:۴۸ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
پس بامیان افغانستان یعنی درخشان؟؟
Iran (Islamic Republic of)
منصور
۲۱:۱۱ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
فکنم // اولین بار زکریای راضی درست کرد // قبول دارید ؟؟
United States of America
ناشناس
۱۸:۰۵ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
هرجا مخلوطی از اب و شکر و تخم مرغ و ارد دیدی انجا ایرانه این عالی ترین هنر ایرانی است که در هر شهری با کم و زیاد کردن یک ادویه نامهای مختلفی به خوئ گرفته
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۶:۱۵ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
آخرش فرق بامیه و زولبیا رو ندونستم.
کدوم کدومه؟؟!!!
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۶:۱۵ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
زولبیا و بامیه از خورکی های مضر و سرشار از قند و چربی می باشد . در صورت داشتن دیابت خوردن آن خودکشی است
چرا عاقل کند کاری که باز آرد پشیمانی!!
Australia
ناشناس
۱۷:۱۲ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
چون لذیذ و خوشمزه هست
Iran (Islamic Republic of)
سعید
۲۰:۰۹ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
کسی از شما نظر نخواست
Iran (Islamic Republic of)
ایران
۲۳:۰۵ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
هزاران سال خوردن بیمار نشدن ولی تو این دو سه دهه بیمار شدن ..نه داداش بخاطر ناخالصیاش بیمار میشن قبلا قنادا با روغن کنجد سرخش میکردن الان با ردغن مایه های شیمیایی و شربت فراوری شده ووو
Iran (Islamic Republic of)
مجید محاوی
۱۴:۵۶ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
تاریخ زولبیا را تا سال ۱۴۵۰ میلادی در هندوستان پی‌گیری کرده‌اند.[۲] تاریخ ناصری به زولبیا اشاره شده که به عنوان هدیه نزد ناصرالدین شاه نیز آورده شده‌است. نمی‌توان زمان مشخصی برای پیدایش زولبیا بامیه اعلام کرد و تنها منبع آن، تجارب و گفته‌های استادان قدیمی این حرفه است. حتی برخی از استادان قدیمی، زولبیا و بامیه را مربوط به زمان شاه عباس می‌دانند. با توجه به اینکه در برخی از شهرها مواد شیرینی همچون کشمش و خرما موجود نبود و برای بردن این مواد به شهرهای دیگر نیز مشکلات نظیر خراب شده این مواد غذایی وجود داشت تولید زولبیا و بامیه در شهرهایی که از مواد شیرینی وجود نداشت گسترش پیدا کرد.
Iran (Islamic Republic of)
مجید محاوی
۱۴:۵۲ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
کلمه بامیه فارسه ههههه عربی است زلبایه عربية بعد از شام سوریه و حلب آمده یکی از شیرینی های ترکی و یونان بوده ههههه
Iran (Islamic Republic of)
مجید
۲۰:۵۰ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
من هم دقیقا همین نظر را داشتم
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۲:۵۴ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
هنوز خوب فارسی یاد نگرفتی باید بیشتر تمرین کنی،از اساتیدت هم راهنمایی بخواه
Iran (Islamic Republic of)
مهرداد
۱۴:۳۳ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
سلام
دوستان دقت کنید
در این متن زیبا فقط کلمات فارسی به کار برده شده
خیییییلی کیف کردم
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۴:۲۳ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
بسیار جالب
Iran (Islamic Republic of)
مجید محاوی
۱۴:۵۴ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
منبع این کلام و تاریخ از کجاست شام و حلب سوریه و ترکیه است. زلبیا، و بامیه کلا عربی است و ترکی
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۴:۱۲ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
درود بر استاد کزازی، پرهیخته ی ارجمند دوست داشتنی
ایشان مایه ی مباهات و فر مردمان نژاده و نجیب زاده ی کهن سرزمین پارس می باشند.
عمرش دراز و راهش پر رهرو باد ...
Iran (Islamic Republic of)
علی
۲۰:۵۵ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
ایشان چرا نسبت به هجمه روزانه ده ها واژه فرنگی: استرس, اسپانسر, سلبریتی, فوبیا, لیگ, تورنمتت , دیابت ( بجای مرض قند), ویلجر(بجای صندلی چرخدار), .کت تاروت(بجای آب مروارید),گلوکوم(بجای آب سیاه) و.... و.... حساسیتی ندارد؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۴۸ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
یکی حرف های ایشون را ترجمه بکنه!
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۲۹ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
چند وقت دیگه کشورهای اطرافمون،این شیرینیها رو به نام کشورخودشون ثبت میکنند.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۰۷ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
کجای کاری، این شیرینی بالاخص زولبیا توی اکثر کشورهای اطراف پخت میشه، هندی ها میگن واسه ماست، پاکستانی ها هم همچنین، هنوز عرب ها ادعایی نکردند ( عرب های حاشیه خلیج فارس بیشتر استفاده میکنن)
Iran (Islamic Republic of)
ولی
۱۶:۴۶ ۱۳ ارديبهشت ۱۳۹۹
بابا بخدا هرشیرینی که اینجور درست بشه یعنی بعد پخت میندازش تو شربت یا ترکی یا عربی پس بهتره بچسبیم به همون سوهان قم و مشهد نقل ارومیه خودمون که علاوه بر قند پدر دندون رو هم در میارن