به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بوشهر، روز‌های گرم آخرین ماه بهار است. دم دم‌های صبح با داس و پروند یا پرونگ به دست (ابزار بالارفتن از نخل) راهی نخلستان‌ها می‌شوند. این روز‌ها زمان هرس یا آرایش خوشه‌های نخل‌ است.

نخلداران استان بوشهر به این کار «کِنِه زدن» می‌گویند. نخلداران برگ‌های پایینی نخل را کوتاه و در دمبرگ آن فرورفتگی ایجاد می‌کنند که به آن «کنه» می‌گویند. خوشه‌ها به سمت این دمبرگ پایین آورده می‌شوند و با یکی از خوشه‌ها به دور کنه گره زده می‌شوند. این مرحله یکی از مهم‌ترین مراحل قبل از به دست آمدن خرما است و برای جلوگیری از شکسته شدن محور خوشه انجام می‌گیرد.این کار باعث مرتب شدن خوشه‌ها می‌شود و برداشت محصول را آسان می‌کند.

میوه نخل کوچک و سبز رنگ است که به آن در اصطلاح محلی «پَهَک» می‌گویند.کنه زدن با توجه به توان نخل انجام می‌‎گیرد و باغداران بر همین اساس، شاخ و برگ اضافی را از نخل جدا می‌کنند.شاخه‌های سبز برای تولید کالا‌هایی مانند سبد، جارو و حصیر استفاده و شاخه‌های خشک هم گاه بدون استفاده سوزانده می‌شود.

سوزاندن شاخ و برگ‌های اضافی و جمع شدن آنها در محیط باغ در این روز‌ها که دمای هوا بالاست و باد گرم هم گاهی به شدت می‌وزد، ممکن است باعث حادثه‌ای بزرگ شود.

آتش به جان نخلستان ها می افتد و خاکستر می کند

«نخل برای نخلدار مثل فرزند عزیز است» این را حسین می‌گوید، جوانی اهل بخش آبپخش دشتستان، بخشی که بیش از یک میلیون اصله نخل را در خود جای داده است.

او می‌گوید: اگر خدای نکرده آتش‌سوزی در نخلستانی اتفاق بیفتد برای اهالی محل فرقی نمی‌کند که باغ چه کسی آتش گرفته هر کس با هر چه در دست دارد سر از پا نشناخته به سمت آتش می‌رود تا هر طور شده مهارش کند و اجازه ندهد به دیگر نخل‌ها برسد.

آتش زدن شاخ و برگ اضافی نخل‌ها گاه جرقه‌ای می‌شود برای شعله ور شدن آتشی به وسعت چندین نخلستان و از بین رفتن سرمایه باغداری که نخل مثل فرزندش به جانش بسته است.همین چند روز پیش بود که چنین حادثه‌ای در روستای بُنِه جابری دشتستان رخ داد و ۶ باغدار را به عزای نخل‌هایشان نشاند.

بیشتر بخوانید

• طعم تلخ آتش به جان ۲۰۰ اصله درخت خرما در ریگان

احمد زیراهی ساکن این روستا در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: آتش در نخلستان‌های ۶ نخلدار روستایمان شعله می‌کشید، همه برای کمک آمده و همه هر چه در توان داشتند به کار گرفته بودند تا شعله‌های آتش هر چه زودتر خاموش شود. شواهد نشان می‌داد که آتش زدن ضایعات کشاورزی جرقه اولیه این آتش بوده است.

ناهید دشتی بخشدار مرکزی شهرستان دشتستان در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: این حادثه در نخلستان‌های حد فاصل بین بخش مرکزی و بخش سعد آباد رخ داد و علتش همچنان در دست بررسی قرار دارد، اما آنگونه که از شواهد برمی‌آید آتش‌سوزی از زمین مجاور این نخلستان‌ها آغاز شده و به آنها سرایت کرده است.

خسرو عمرانی معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: در این حادثه ۶۳۵ اصل نخل در آتش آسیب دید که برآورد‌ها نشان می‌دهد حدود ۳۲۵ میلیون تومان خسارت به صاحبان این نخل‌ها وارد شده باشد.

به گفته خسرو عمرانی، به دلیل بیمه نبودن نخلستان‌ها، پرداخت خسارت به کشاورزان با مشکل رو به رو شده است.

 آتش زدن شاخ و برگ‌ نخل ها آخرین راه است؟

شاخ و برگ‌های اضافی نخل‌ها ثروتی هستند که به راحتی سوزانده و گاه درختان سبز و پابرجا هم در شعله‌های آنها خاکستر می‌شوند و از بین می‌روند.

زیراهی ساکن روستای بنه جابری می‌گوید:‌ای کاش صنایع تبدیلی در استان وجود داشت و ضایعات گندم و نخل به محصولی دیگر تبدیل می‌شدند؛ ضایعاتی که الان راهی به جز آتش زدن آنها وجود ندارد و این کار هم حادثه آفرین است.

اوایل خرداد تا اواخر تیر زمانی است که نخلستان های استان بوشهر هرس می‌شوند. استانی که با داشتن ۶ میلیون اصله دومین تولید کننده خرما در کشور به شمار می‌رود.اگر هنگام هرس از هر درخت نخل ۷ یا ۸ شاخه جدا شود، از نخلستان‌های این استان ۴۲ تا ۴۸ میلیون شاخه جدا می‌شود که بیشترشان سرنوشتی جز خاکستر شدن ندارند؛ سرنوشتی که می‌توان با کمی توجه و تغییر رویه آن را تغییر داد.

بیشتر بخوانید

• مرگ خاموش نخلستان‌های ریگان/ ۱۰۰ نخل دیگر سوخت

  ---

شاخ و برگ نخل ها می تواند ضایعات نشود

با وجود مواد اولیه فراوان اما هنوز واحدی صنعتی که از ضایعات نخل بتواند محصولی جدید تولید و روانه بازار کند، در استان بوشهر نداریم و آنچه که تا کنون در استان داشتیم به کارگاه‌ها یا فعالیت‌هایی محدود بوده که صنعتی نشده است.

مصطفی قلی پور مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به علت راه اندازی نشدن کارگاه‌های تولید فرآورده‌های چوبی در استان می‌گوید: فصلی بودن جمع آوری مواد اولیه موجب شده سرمایه‌گذاران به این سمت حرکت نکنند و سرمایه‌های خود را به این سمت نیاورند.

او البته تاکید می‌کند: آماده‌ایم با پرداخت تسهیلات و ارائه خدمات مشاوره از سرمایه‌گذاران در این زمینه حمایت کنیم. زیرا معتقدیم با ایجاد این صنایع از نابودی سرمایه‌هایی که نه تنها به راحتی هدر می‌رود بلکه گاه خطر هم می‌آفریند جلوگیری می‌شود.

مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر همچنین به این نکته اشاره می‌کند که کارگاه‌هایی در خارج از استان بوشهر اکنون در این زمینه فعالند و اکنون که ما در استان چنین صنایعی نداریم می‌توان در استان تشکل‌هایی داشت که شاخ و برگ نخل‌ها را از نخلستان‌ها جمع آوری کنند و برای تولید چوب، کمپوست و کود‌های گیاهی به کارگاه‌های فعال در این زمینه‌ بفرستند.

از شاخ و برگ نخل می‎توان در تولید محصولاتی مانند نئوپان، کمپوست یا کود گیاهی، محیط کشت نشاء استفاده کرد.

از سرمایه گذاران حمایت می‌کنیم

دشتی بخشدار مرکزی شهرستان دشتستان که شهرستان محل خدمتش تولید کننده بیش از ۷۰ درصد خرمای استان بوشهر است، می‌گوید: در تلاش هستیم به باغداران آموزش دهیم چگونه از ضایعات نخل‌هایشان استفاده کنند و درآمد به دست بیاورند.

خسرو عمرانی معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر نیز گفت: هر کدام از نخلستان های استان حدود ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم ضایعات تولید می‌کنند که اگر این مقدار در تعداد این نخلستان ها ضرب شود رقمی قابل توجه خواهد بود.

عمرانی افزود: مجموعه جهاد کشاورزی از سرمایه‌گذاری در زمینه تبدیل ضایعات به محصول استقبال می‌کند و تسهیلات خوبی برای سرمایه‌گذاران در نظر گرفته است.

او ادامه داد: وجود ضایعات نخل در نخلستان‌ها خطرآفرین است و به طور حتم ما از کسانی که بتوانند از این ضایعات محصولی جدید تولید کنند حمایت خواهیم کرد تا هم خطر آتش‌سوزی از نخلستان‌ها دور شود و هم برای آنچه که بی ارزش خوانده می‌شود، ارزش افزوده ایجاد شود.

تولید محصولات جدید از آنچه که به ظاهر بی ارزش می‌نماید یکی از حوزه‌های مهم فعالیت اقتصادی در دنیای کنونی است. موضوعی که باید هم سرمایه‌گذاران و هم سازمان‌های متولی بیشتر به آن توجه کنند.

اگر چه در زمینه تولید محصولات مختلف از خرما کارهای خوبی در استان بوشهر صورت گرفته اما سرمایه‌گذاران خود را به این حوزه محدود کرده‌اند و کمتر به فکر استفاده از ضایعات نخل افتاده‌اند در صورتی که نخل درختی است که هیچ هدررفتی ندارد و از تمام اجزای آن می‌توان استفاده کرد به شرط اینکه اندیشه‌ درست و همتی بلند برای این کار باشد، البته حمایت مشاوره‌ای و مالی از سرمایه‌گذاران در این زمینه بسیار موثر است.

با تغییر برخی رویه‌ها می‌توان از ضایعاتی که فقط دود می‌شوند و به آسمان می‌روند، کسب و کار آفرید و درآمد به دست آورد.

گزارش از علیرضا بحرانی اقبالی

انتهای پیام/ک