به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بجنورد ، استان خراسان شمالی از نواحی شمال شرقی ایران است که از دیدگاه زمین شناسی در پهنه ساختاری - رسوبی کپه داغ قرار دارد. پهنه کپه داغ شامل کوه‌های شمال غربی ـ جنوب شرقی، شمال استان خراسان است که از نظر کوه نگاری به هزار مسجد معروف است که در آن گسل‌های فعال و مهمی وجود دارد.

این گسل‌ها و حرکات آن‌ها معمولا با خسارات بسیاری همراه بوده است. از مهمترین گسل‌های این منطقه می‌توان به گسل اسفراین و گسل باغان- گرماب و گسل رباط اشاره کرد.

گسل اسفراین با درازای حدود ۱۷۰ کیلومتر از حاشیه شمال شرقی شهر اسفراین عبور می‌کند.

گسل باغان- گرماب با درازای ۵۵-۵۰ کیلومتر در مجاورت روستای باغان قرار دارد که به هنگام زمین لرزه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۰۸ هجری شمسی (۱ مه ۱۹۲۹ میلادی) در کپه داغ به وجود آمد.

گسل رباط قربیل با درازای حدود ۱۲۵ کیلومتر که انتهای شرقی این گسل به ۲۵ کیلومتری جنوب آشخانه می‌رسد.

محراب کارشناس مسئول شبکه لرزه نگاری قوچان گفت:تعداد ۱۸۳ مورد زمین لرزه در سه ماهه نخست سال ۹۹ در خراسان شمالی به وقوع پیوسته که این میزان در مقایسه با مدت مشابه پارسال افزایش ۳۱ موردی داشته است.

به گفته کارشناس مسئول شبکه لرزه نگاری قوچان شدیدترین این زمین لرزه‌ها در شهر قاضی به بزرگی ۴ ریشتر در تاریخ ۳۱ اردیبهشت امسال روی داد.

براساس بررسی‌های انجام شده، در ۱۰۰ سال گذشته ۱۳ زمین لرزه بزرگتر از ۵.۵ ریشتر درمنطقه خراسان شمالی به ثبت رسیده است. از این تعداد ۷ زمین لرزه دارای بزرگای بیشتر از ۶ ریشتر به ثبت رسیده است از آنجایی که استان خراسان شمالی به عنوان یکی از لرزه خیز‌ترین استان‌های ایران شناخته شده است لازم است برنامه‌هایی در جهت مطالعات لرزه زمین انجام شود، همچنین پهنه بندی خطر زمین لرزه تدوین و اقداماتی مانند مقاوم سازی ابنیه در اولویت محور‌های توسعه پایدار این استان قرار گیرد.

بیش از ۵۰ درصد از ساختمان‌های خراسان شمالی در بافت فرسوده نیازمند مقاوم سازی

خراسان شمالی یکی از استان‌های لرزه خیز است و با خطر وقوع زمین لرزه رو به رو است از این رو باید پیش بینی‌های لازم برای کاهش حداکثری خسارت‌های این حادثه طبیعی مورد توجه مسئولان باشد.

از دیدگاه سازه‌ای بررسی ساختمان‌های تخریب شده در زمین لرزه‌های این استان نشان می‌دهد عامل اصلی خرابی در منطقه، عدم رعایت حداقل ضوابط و مقررات ساختمان سازی است که از جمله آن‌ها می‌توان به اجرای نادرست پی‌های سنگی با ملات گل بر روی زمین‌های شیبدار، کیفیت نامطلوب دیوارها، استفاده از بازشو‌های نسبتاً بزرگ و نامتقارن، عدم یکپارچگی قسمت‌های مختلف با یکدیگر و عدم پیوستگی سقف به دیوار‌ها اشاره کرد.

وقوع زمین لرزه، یکی از مخاطرات در ساخت و ساز‌ها است که مهندسان می‌توانند در پیشگیری از خسارت‌های این بحران اثر گذار باشند. با توجه به وجود گسل‌های فعال در این استان، نیاز است تا توجه ویژه‌ای به مقوله مقاومت و استحکام بنا مبذول شود.

در زمینه پیشگیری نیاز است تا آموزش‌های لازم به مردم و نیز مسئولان در امر ساخت و ساز داده شود تا به هنگام حادثه، خسارت‌ها به حداقل کاهش یابد.

سکونت شهروندان در ساختمان‌های قدیمی و فرسوده یکی از دغدغه‌ها بوده و نیاز است تا این واحد‌های مسکونی بازسازی و بهسازی شود.

رمضانی رییس نظام مهندسی خراسان شمالی با اشاره به بررسی میدانی انجام گرفته از سوی نظام مهندسی استان، گفت:در بحث سازه‌ای مشکل جدی وجود ندارد، اما گزارش ها از اجزای غیرسازه‌ای، میان قاب ها، نمای ساختمان، تیغه بین ستون و مبلمان داخلی بیشترین موارد خسارت در زلزله است.

او با بیان اینکه بعداز زلزله سال ۹۶ تیم‌های نظارت مستقیم زیر نظر نظام مهندسی برای مهار ۱۰۰ درصدی میان قاب‌ها تشکیل شد، افزود:جهت پیشگیری از خسارات در آینده تولیدکنندگان تجهیزات سازه‌ای و ساختمانی به فراخور محصول تولیدی خود، باید شرایط استحکام و ایمنی را فراهم کنند همچنین ساختمان‌ها با طراحی مهندسی ساخته شود.

رییس سازمان نظام مهندسی خراسان شمالی با اشاره به وجود تراکم جمعیت در بافت‌های فرسوده، عنوان کرد:بیش از ۵۰ درصد بافت‌های فرسوده و بافت‌هایی که بیش از دو دهه از ساخت آن‌ها می‌گذرد نیازمند مقاوم سازی هستند.

پژوهش بر روی وضعیت گسل‌ها سبب می‌شود تا مکان گزینی‌های درستی برای زیرساخت‌هایی همچون بیمارستان‌ها انجام شود تا از خطر تخریب در امان باشند و از سوی دیگر میزان خسارت‌ها به حداقل برسد.

مقاوم سازی سازه‌ها از دیگر اقداماتی است که می‌توان در جهت انجام پژوهش‌ها انجام داد به طوریکه در حال حاضر ۵۴ درصد منازل روستایی در برابر خطراتی همچون لرزش زلزله مقاوم سازی شده اند و ۴۶ درصد باقی مانده است.

به نظر می‌رسد شهر بجنورد با توجه به زلزله‌های پی در پی در سال‌های اخیر در ردیف شهر‌های آسیب پذیر و و زلزله خیز است. هر چند گسل خاصی از داخل شهر بجنورد عبور نمی‌کند، اما عبور گسل‌های متعدد از شرق و شمال شرق و جنوب شهر می‌تواند احتمال وقوع زلزله در استان را افزایش دهد.

وقوع چند زمین لرزه مهم ۱۳۰۲ ه. ش با بزرگی شش و نیم ریشتر و ۱۳۷۵ ه. ش با بزرگی شش و سه دهم ریشتر و نیز زمین لرزه‌های متعددی با بزرگی ۳و ۵ ریشتر این استان را در ردیف استان‌های زلزله خیز قرار داده است.

آخرین زلزله بزرگ این منطقه در ۲۳ اردیبهشت سال ۹۶ به وقوع پیوست و زلزله‌ای با قدرت ۵.۷ ریشتر٬ چندین روستا در اطراف بجنورد و بسیاری از مناطق شهری و سازه‌های تازه ساخته شده در شهرک گلستان این شهر را مورد آسیب جدی قرار داد.

نحوه رسیدگی و امداد زلزله‌زدگان و محصور شدگان در آوار٬ مهم‌ترین بخش مدیریت بحران زلزله در اولین لحظات پس از وقوع آن است. بنا بر گفته کارشناسان٬ ساعات اولیه زلزله٬ ساعات طلایی نجات محبوسان در آوار است و اگر این زمان از دست برود٬ آمار تلفات زلزله به مراتب افزایش داشته و تبعات اجتماعی و اقتصادی آن٬ غیر قابل جبران است.

اما مدیریت بحران خراسان شمالی٬ برای این ساعات و حل مشکلات در صورت وقوع زلزله‌ای بزرگ٬ چه آمادگی‌هایی دارد؟

آمادگی مدیریت بحران در مواقع بحران

مدیریت بحران زمین لرزه، شامل بخش‌های مختلف است که نخستین بخش آن پیش بینی و پیشگیری از خسارت‌های این رخداد طبیعی است در این شرایط نیرو و امکانات شرط اول مدیریت بحران است.

منابع انسانی و تجهیزات مهم‌ترین داشته‌های مدیریت بحران در هنگام وقوع بلایای طبیعی است. به نظر می‌رسد خراسان شمالی علی‌رغم داشتن توان انسانی و نیرو‌های متخصص امدادی٬ در بحث امکانات مادی٬ ضعف‌هایی دارد.

جواد نظری مدیرکل استانداری مدیریت بحران خراسان شمالی  گفت:طرح پهنه بندی زلزله همچنین نقشه اسکان اضطرای آماده شده است.

نظری با بیان اینکه در سال ۹۹ در خصوص مقابله با حوادث طبیعی بودجه‌ای اختصاص نیافته است، افزود: نیاز‌های استان در حوزه‌های مختلف مدیریت بحران شناسایی شده که ازجمله آن‌ها نردبان‌های هیدرولیکی و بالابر برای اطفای حریق است، اما خراسان شمالی از داشتن این موارد محروم است و در صورت وقوع حوادث، نبود این تجهیزات، مشکلاتی به وجود می‌آورد.

او ادامه داد: در حال حاضر امکانات خدماتی دهی در پارک ها، سوله و سالن‌های ورزشی چند منظوره به عنوان جان‌پناه در مواقع بحرانی پیش بینی شده است.

بیشتر بخوانید

• زلزله بجنورد را لرزاند
• زمین لرزه در خراسان شمالی/ هیچ گونه خسارت مالی و جانی گزارش نشده است

نظری با اشاره به برگزاری مانور‌های نیروی انسانی و تجهیزات در استان اظهار کرد:کلاس‌ها و همایش‌های آموزشی مختلفی در حوزه مدیریت بحران در استان تشکیل شده است که هدف برگزاری این کلاس‌ها ارتقا آگاهی مردم در مواجهه با حوادث طبیعی است.

به گفته مدیرکل بحران استانداری خراسان شمالی در حال حاضر در زمینه امکانات سردخانه‌های بیمارستانی نیز مشکلی وجود ندارد.

آمادگی ۷۰ درصدی هلال احمر در مقابله با حوادث طبیعی

ابوالفضل محبان معاون امداد و نجات هلال احمر خراسان شمالی  با اشاره به آمادگی ۷۰ درصدی در حوزه عملیاتی گفت:در حوزه برنامه ریزی، هلال احمر خراسان شمالی بیش از ۹۰ درصد آمادگی مقابله با بلایای طبیعی را دارد.

محبان با اشاره به شناسایی نقاط کور در مناطق حادثه دیده، افزود:با توجه به شرایط اقلیمی استان جهت ایجاد ارتباطات سیار موبایلی، خودروی ارتباطات و مرکز فرماندهی سیار جهت انجام عملیات میدانی در مناطق حادثه دیده ایجاد می‌شود.

او با اشاره به استفاده از بستر GIS در بحث پلاک گذاری مناطق اسکان اضطراری در خراسان شمالی افزود:در خصوص اسکان اضطراری مراکز شهرستان‌ها (۸ نقطه اصلی) تقسیم بندی‌ها صورت گرفته است، بطو مثال شهر بجنورد به ۱۸۰ نقطه، ۴۰۰ خانواری تقسیم شده است که در مواقع بحرانی هر منطقه با جزییات و اطلاعات در اختیار یک تیم امدادی قرار می‌گیرد.

معاون امداد و نجات هلال احمر خراسان شمالی در زمینه اولویت مکان‌های اسکان اضطراری، افزود:در اولویت اول اسکان، مکان‌های سرپوشیده از جمله مساجد، حسینیه ها، سالن‌های ورزشی و در مواقع حاد مدارس است؛ در اولویت دوم اگر زلزله باعث تخریب جزیی منازل شود، اسکان با استفاده از چادر جلوی درب منازل انجام می‌شود.

محبان در ادامه این مطلب افزود: پارک‌ها، فضا‌های سبز و زمین‌های خالی داخل شهر در اولویت سوم اسکان هستند و در اولویت چهارم حوزه خارج شهر یا مناطق اردوگاهی در شرایطی که زیرساخت‌های شهری از بین رفته باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

او با اشاره به ایجاد ۴۶ خانه هلال در روستا‌های خراسان شمالی افزود:در حال حاضر ۲۱ خانه هلال فعال هستند که هدف از تاسیس آن‌ها اقدامات اولیه، اطلاع رسانی صحیح در مواقع بحران و کمک رسانی اولیه به مصدومان حادثه دیده در مناطق روستایی است.

معاون امداد و نجات هلال احمر خراسان شمالی با تاکید بر تربیت و آموزش تیم‌های واکنش سریع، عنوان کرد: جمعیت هلال احمر خراسان شمالی دارای دو تا پنج هزار امدادگر متخصص آموزش دیده و ۵ هزار عضو داوطلب است که در رده جوانان و داوطلبان سازماندهی می‌شوند.

محبان در ادامه در خصوص امکانات و تجهیزات جمعیت هلال احمر خراسان شمالی اظهار کرد: ۱۲ پایگاه جاده‌ای، یک پایگاه کوهستان در بابا موسی، که در ایام آخر هفته فعال است و استقرار یک تیم واکنش سریع با آماده باش کامل، تیم امداد هوایی شامل بالگرد و عوامل پروازی بصورت شبانه روز و همچنین ۲ قلاده سگ نجات به همراه مربیان جهت آموزش در پایگاه مستقر هستند.

او با اشاره به تحویل ۱۶ قلم کالای اضطرای در مواقع بحران به حادثه دیدگان، افزود: در انبار‌های امدادی کشور که خراسان شمالی هم جز آن است، علاوه بر پتو، چادر، چراغ خوراک پزی و. بسته‌های غذایی ۲۴ ساعته، ۷۲ ساعته همچنین بسته‌های غذایی یک ماهه در اختیار حادثه دیدگان قرار می‌گیرد.

اولویت هلال احمر نجات جان افراد است

معاون امداد و نجات هلال احمر خراسان شمالی در زمینه حضور غواص و نجات غریق در این سازمان، تصریح کرد: برابر قانون مدیریت بحران، جمعیت هلال احمر مسئول نجات افراد است بدین ترتیب جستجوی اجساد غرق شدگان در حوزه وظایف هلال احمر تعریف نشده است و توان ۱۰۰ درصدی هلال احمر باید در نجات افراد زنده به کار گرفته شود.

محبان در پاسخ به سوال که مردم در مواقع بحران چه کمکی می‌توانند بکنند، گفت:در ابتدا مردم باید نحوه برخورد با حوادث را آموزش ببنند، در زمان حادثه از تجمع در خیابان‌ها و ایجاد ترافیک بپرهیزند تا خللی در امدادرسانی ایجاد نشود.

معاون امداد و نجات هلال احمر خراسان شمالی در خصوص استان‌های معین خراسان شمالی، عنوان کرد:در مواقع بحران خراسان رضوی بعنوان معین خراسان شمالی، همچنین استان خراسان شمالی نیز معین استان گلستان است که با ارسال تجهیزات و نیروی انسانی در هنگام بروز حوادث طبیعی با این استان همکاری می‌کند.

بیشتر بخوانید

غربالگری بیش از ۲۸۵ هزار نفر توسط هلال احمر خراسان شمالی

نجات افراد گرفتار شده در سیلاب خراسان شمالی+تصاویر

امید، نقطه عطف گذر از شرایط سخت است

در میان کمبود‌های ریز و درشت خراسان شمالی در بحث مدیریت بحران در زمان وقوع زلزله٬ آگاهی مردم از زلزله‌های بزرگ و احتمال وقوع آن در این منطقه و بازسازی واحد‌های روستایی و آسیب‌پذیر٬ نکات امیدوار کننده است.

پیشگیری، ارزانترین راهکار برای مقابله با بلایای طبیعی است و با هدف وقوع حوادث و یا کاهش آثار زیان‌بار آن، سطح خطر پذیری جامعه را ارزیابی می‌کند و با مطالعات و اقدامات لازم٬ سطح آن را تا حد قابل قبولی کاهش می‌دهد.

بر این اساس باید تاسیسات زیربنایی در محل مناسبی احداث شود و هم چنین در ساختمان سازی باید تمامی مقررات ملی ساختمان به کار گرفته شود.

در امر آموزش و پرورش باید با آموزش‌های مداوم سطح آگاهی مردم ارتقا یابد، آموزش‌ها در سنین پایین در مدارس، مهد‌های کودک انجام شود و با افزایش آگاهی از چگونگی برخورد با حوادث، بار روانی این موضوع کاهش یابد.

در بحث مدیریت بحران کلاس‌ها و همایش‌های آموزشی مختلفی در حوزه مدیریت بحران در استان تشکیل شود تا در موقع بحران شورای هماهنگی مدیریت بحران همانند یک تیم عمل کند.

با وجود انسجام خوب مدیریتی در حوزه‌های مختلف در خراسان شمالی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، اداره کل راه و شهرسازی، سازمان‌های فنی و مهندسی، اداره کل پدافند غیرعامل، ستاد مدیریت بحران، جمعیت هلال احمر و همه سازمان‌های درگیر در امر مدیریت بحران هر یک وظایف ذاتی خود را به درستی انجام دهند تا عبور از شرایط بحرانی با کمترین تلفات جانی و مالی همرا ه باشد.

نویسنده گزارش: اکرم دانش طلب

انتهای پیام/د