به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، درد قفسه سینه، سرفه، تنگی نفس، سوزش گلو و گرفتگی، عفونت و التهاب ریه‌ها و درنهایت حمله قلبی؛ همه این‌ها بلایی است که «ازن» بر سر انسان می‌آورد، آلاینده‌ای پنهان که برخلاف ذرات معلق به چشم دیده نمی‌شود و در اکثر مواقع افزایش غلظت آن سبب تعطیلی یا برگزاری جلسه اضطراری برای کاهش آن از سوی مسئولان و متولیان نمی‌شود.

این آلاینده که به گفته کارشناسان و مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست چند سالی است با ارتقای سیستم‌های تشخیص آلودگی‌هوا پایش به جمع آلاینده‌های هوا باز شده حالا به یکی از معضلات اصلی هوای تهران بدل شده است. معضلی که در تابستان‌های گرم، دلیل ۳۰ درصد روز‌های ناسالم تهران بوده است.

آمار‌های منتشر شده حکایت از آن دارند که سالانه ۶هزار نفر در ۴۰۰ شهر در ۲۰ کشور به خاطر آلاینده پنهان «ازن» جان خود را از دست می‌دهند، چراکه بر اساس گزارش‌های سازمان محیط‌زیست آمریکا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلاینده ازن می‌تواند آسیب‌های دائمی به ریه وارد کند، حتی مدارک اندکی وجود دارد که نشان می‌دهد در بلند مدت ازن خظر مرگ بخاطر بیماری‌های تنفسی را افزایش می‌دهد.

برخلاف ذرات معلق که عمدتا از خروجی اگزوز خودرو‌ها ناشی می‌شود، ازن یک آلاینده ثانوی است که بر اثر تابش نور شدید آفتاب و با واکنش‌های شیمیایی بین اکسید‌های نیتروژن و ترکیبات آلی ایجاد می‌شود. کاهش ذرات معلق که باعث تابش بیشتر نور خورشید می‌شود و نیز بهبود فرایند احتراق خودرو‌ها که باعث افزایش تولید ترکیبات نیتروژن می‌شود، از جمله عوامل موثر بر افزایش میزان ازن برآورد شده است. در واقع افزایش انتشار گاز اکسید‌های نیتروژن و سوخت‌های نسوخته، به معنای آلوده شدن هوا در فصول گرم هستند، موضوعی که به نظر می‌رسد در چند سال اخیر رخ داده باشد.

بیشتربخوانید

• تنفس آلاینده ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون چه بلایی سرمان می‌آورد؟

وضعیت این آلاینده، اما در تابستان ۹۹ متفاوت‌تر شده و بیش از گذشته در هوای تهران جولان می‌دهد. براساس گزارشی که کنترل کیفیت هوای تهران منتشر کرده است، شاخص «ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون» که یکی از مهم‌ترین آلاینده‌های هوای تهران در روز‌های سرد سال محسوب می‌شود روی عدد ۸۳ قرار داد و کیفیت هوای تهران از این حیث در محدوده قابل قبول قرار دارد، اما شاخص «ازن» در هوای پایتخت در روز گذشته با میانگین ۱۶۱ از خط استاندارد خود عبور کرد و هوای پایتخت را در شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها قرار داد.

تهران از ابتدای سال ۱۳۹۹، تعداد ۱۵ روز در وضعیت پاک، ۸۳ روز قابل قبول و ۲۳ روز در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشته است، در حالی که در مدت مشابه سال قبل یعنی در سال ۱۳۹۸ تهران، ۲۵ روز در وضعیت پاک، ۷۶ روز قابل قبول و ۱۹ روز ناسالم برای گروه‌های حساس بوده است. این روند نشانگر افزایش تدریجی روز‌های آلوده در ماه‌های گرم سال به دلیل افزایش غلظت آلاینده ازن در تهران است.

ازن بیش از چهار سال است که در ماه‌های گرم هوای تهران را آلوده می‌کند و هر سال نیز بر میزان آن افزوده می‌شود. هرچند که امسال روش محاسبه شاخص کیفیت هوا تغییر کرده و سختگیرانه‌تر شده است و برخی بر این باورند که این تغییر روش سبب افزایش روز‌های آلوده با آلاینده ازن شده است، اما با وجود این، روش جدید محاسبه شاخص کیفیت هوا روش استانداردتری است که ما را به واقعیت‌های کیفیت هوای تهران نزدیک‌تر کرده است.

اگرچه همچنان منابع متحرک نظیر خودروها، موتورسیکلت‌ها و سایر وسایل حمل و نقل بنزینی و گازوئیلی از جمله مهم‌ترین دلایل آلودگی هوای تهران حتی از نظر افزایش شاخص «ازن» به شمار می‌آیند، اما کاهش کارآیی کاتالیست خودرو‌ها و اجرا نشدن طرح کهاب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین) نیز از دیگر عواملی است که باعث شده در روز‌های اخیر، تهران شاهد آلودگی ناشی از ازدیاد ازن در هوا باشد. دلایلی که متولیان کاهش آلودگی هوای تهران باید برای آن‌ها برنامه‌ای داشته باشند. اما این برنامه‌ها چه هستند و آیا اجرایی شده‌اند؟

بهزاد اشجعی، دبیر کمیته فنی صدور مجوز‌های خودرویی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره به خبرآنلاین گفته است: «برنامه‌ها و راهکار‌های مقابله با آلودگی ازن مشخص است؛ خودرو‌ها باید نوسازی شوند، موتور‌های کاربراتوی باید اسقاط شوند و از موتورسیکلت انژکتوری یا برقی استفاده شود، برای کاهش سفر‌های درون شهری زیرساخت‌های الکترونیک باید توسعه پیدا کنند، سوخت گاز برخی صنایع ساکن باید تامین شود، مصرف انرژی در کل کشور باید کم شود و ...» برنامه‌هایی که البته به نظر می‌رسد بخش زیادی از آن‌ها اصلا اجرایی نشده‌اند یا حداقل در حد یک طرح و ایده اولیه باقی مانده‌اند، برای مثال در لایحه هوای پاک قانونی وجود دارد که شهریورماه سال ۹۷ به تصویب هیات وزیران رسید و طبق آن شماره‌گذاری موتورسیکلت بنزینی منوط به اسقاط یک دستگاه موتورسیکلت است. اما با فشار مافیای موتورسازی و درخواست وزارت صمت اجرای این قانون یک سال به عقب افتاد تا آلاینده‌های بیشتری وارد هوای شهر بشوند.

طرح «کهاب» هم پروژه‌ای دیگر است که به گفته متولیان و مسئولان پاکی هوای پایتخت اجرای آن می‌تواند به کاهش آلاینده ازن کمک کند. اما کهاب چیست؟ هدف این طرح که بیش از ۱۰ سال از ایجاد آن گذشته است، کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین است. همان سوخت‌های نسوخته‌ای که به ازن تبدیل می‌شوند.

به گفته دبیر کمیته فنی صدور مجوز‌های خودرویی سازمان حفاظت محیط زیست، این طرح از سه مرحله تشکیل شده که ۲ مرحله ابتدایی مربوط به مخازن و انتقال سوخت و مرحله آخر مربوط به پمپ بنزین‌ها است. طرحی که البته تا کنون به طور کامل اجرایی نشده است.

همه این مسائل دست به دست هم داده‌اند تا ازن به آلاینده تابستان هوای تهران تبدیل شود، آلاینده‌ای که عامل ۳۰ درصد روز‌های «ناسالم برای گروه‌های حساس» در سال گذشته بود. با این وجود به نظر می‌رسد برخلاف آلودگی‌های زمستانی، روز‌های آلوده ناشی از ازن منجر به تعطیلی ایجاد جلسه اضطرار آلودگی‌هوا نمی‌شود.

البته برخلاف ذرات پی‌ام ۲.۵، غلظت آلاینده ازن در شهر هنوز به حدی نرسیده است که شاخص هوای شهر ناسالم بشود، ذرات معلق در هوا در سال گذشته شاخص هوای تهران را برای ۵ روز در شرایط ناسالم قرار دادند. البته آلاینده‌ها هیچ تفاوتی با هم ندارند و خطر ازن اگر بیشتر از ذرات معلق نباشد، از آن کمتر نیست.

اگرچه تا کنون از سوی مسئولان درخصوص افزایش شاخص غلظت این آلاینده واکنشی نبوده است، اما اشجعی گفته است که «برای هر آلاینده‌ای کارگروه اضطرار برگزار می‌شود، قطعا اگر تصمیماتی در زمستان گرفته می‌شود و در تابستان هم گرفته خواهد شد به شرطی که وضعیت به شرایط اضطرار برسد.

از سویی حساسیت نسبت به ازن کمتر است، چون آلودگی ذرات معلق مشهودتر است، هر کسی زمستان از خانه بیرون می‌آید به چشمش آلودگی را می‌بیند. به خاطر همین توجهات به ذرات معلق بیشتر است. اما به لحاظ قانونی هیچ تفاوتی در اهمیت این دو آلاینده نیست.»

منبع: روزنامه ابتکار

انتهای پیام/