اکبر غفوری استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه یزد در گفت گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد، گفت: صحیح‌ترین واژه‌ای که می‌توان به عنوان معادل نهضت مشروطه به کار برد، واژه عدالت خانه است. زیرا اصلی‌ترین خواسته و شعار مردم، تا قبل از تحصن در باغ سفارت انگلیس، ایجاد عدالت خانه بود، اما با نزدیک شدن به پیروزی نهضت و با القای سفیر انگلیس به جای عدالت خانه، کلمه مشروطه وارد این نهضت شد.

او افزود: دیدگاه‌های متفاوتی در مورد چرایی وقوع این نهضت وجود دارد: برخی معتقدند که بیشتر تحولات سیاسی _ اجتماعی ایران و از جمله انقلاب مشروطه، برای از میدان به در کردن رجال سیاسی توطئه انگلیس است.

غفوری ادامه داد: دیدگاه دیگر معتقدند که به دنبال تحول نظام اقتصادی ایران از نظام ارباب رعیتی به سرمایه داری چنین تحولی در حوزه سیاسی نیز طبیعی و قابل پیش بینی بوده و گروه سوم معتقدند که هدف از وقوع انقلاب مشروطه، از بین بردن سلطنت و ایجاد نظام دینی بود. اما اختلافاتی که بعد‌ها در درون این نهضت به وجود آمد، مانع از تحقق کامل اهداف نهضت شد.

او ادامه داد: دیدگاه‌های دیگری نیز وجود دارد از جمله این که این نهضت ادامه حرکتی بود که در غرب اتفاق افتاد و از نظر مخالفان مشروطه، نهضت مشروطه همان بود که در غرب اتفاق افتاد و ادغام آن با فرهنگ بومی و ملی ایران غیر ممکن بود.

استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه یزد گفت: علل انحراف و شکست مشروطه عبارتند از: کنار رفتن و کنار زده شدن اندیشه دینی، یأس متدینین و مردم با اعتقاد. خوب نشناختن غرب و دست کم گرفتن خطر استعمار.

او افزود: البتّه برخی دیگر در خصوص علل شکست مشروطیّت، در کنار عوامل فوق به علل دیگری اشاره کرده اند، از جمله: بی توجّهی رهبران مشروطیّت بعد از برقراری نهاد‌های نمایندگی به آیین‌های دینی و موضوعاتی که ناظر بر مشارکت مردم است و همچنین قطع ارتباط با گروه‌های دینی، به طوری که گروه‌های دینی از بیم نابودی اسلام دست حمایت از مشروطه برداشتند.

غفوری گفت: نقایص ساختاری مانند نبود مسئولیت دولت در برابر پارلمان و نبود تحدید کافی اقتدار حاکم و نبود آزادی کامل انتخابات، موفق نبودن در ایجاد پشتیبانی همگانی و تضاد میان منافع کهن و منافع نهاد‌های جدید در انجام اصلاحات، فقدان آزادی عمل در نهاد‌های مشروطه، فقدان تشکیلات و سازماندهی لازم‌ در نهضت مشروطه به چشم می خورد.

به طور کلی می‌توان گفت که هر انقلابی برای  استقرار و دوام آن نیاز به وجود مراکز و کانون‌هایی دارد که در مشروطیّت وجود نداشت.

انتهای پیام/ی