تفسیر قرآن؛
آیه‌ای که در کنار ولایت اهل بیت (ع) اشاره به ولایت فقیه دارد+صوت
در این گزارش می‌توانید تفسیر اجمالی آیه ۵۵ سوره مائده را بخوانید.
به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند.
از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم می‌پرداختند. ما نیز با هدف آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر از مفسران قرآن کریم می‌پردازیم.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعُونَ
سرپرست و ولیّ شما، تنها خداست و پیامبر او و آن‌ها که ایمان آورده‌اند؛ همان‌ها که نماز را برپا می‌دارند، و در حال رکوع، زکات می‌دهند.
فایل صوتی تلاوت آیه ۵۵ سوره مائده
دانلود
تفسیر آیه ۵۵ سوره مائده
شیعه با این آیه بر جانشینی و ولایت علی (ع) استدلال کرده است و حتّی برخی آن را قوی‌ترین دلیل بر امامت ایشان برشمرده‌اند.
وجه استدلال چنین است که این آیه با «إِنّما» آغاز شده و بر اساس نظر بسیاری از متخصصان زبان عربی وقتی جمله‌ای با «انما» آغاز شود، مفهوم جمله را منحصر می‌کند. مثلا در این آیه ولایت در خداوند، حضرت رسول (ص) و کسانی است که در رکوع انفاق می‌کنند، منحصر می‌شود.
در شأن نزول آیه آمده است:سائلی وارد مسجد شد و از مردم درخواست کمک کرد. کسی چیزی به او نداد. حضرت علی علیه السلام در حالی که به نماز مشغول بود، در حال رکوع، انگشتر خود را به سائل بخشید. در تکریم این بخشش، این آیه نازل شد.
ماجرای فوق را ده نفر از اصحاب پیامبر مانند:ابن عباس، عمّار یاسر، جابربن عبداللّه، ابوذر، انس بن مالک، بلال و بقیه حاضرین نقل کرده اند و شیعه و سنّی در این شأن نزول، توافق دارند.
عمّار یاسر می‌گوید:پس از انفاق انگشتر در نماز و نزول آیه بود که رسول خدا (ص) فرمودند: «مَن کنتُ مولاه فعلیّ مولاه».پیامبر اکرم (ص) در غدیرخم، برای بیان مقام حضرت علی علیه السلام این آیه را تلاوت فرمود؛ و خود علی (ع) نیز برای حقّانیّت خویش، بار‌ها این آیه را می‌خواند. ابوذر که خود شاهد ماجرا بوده است، در مسجد الحرام برای مردم داستان فوق را نقل می‌کرد.
کلمه‌ی «ولی» در این آیه، به معنای دوست و یاور نیست، چون دوستی و یاری مربوط به همه مسلمانان است، نه آنان که در حال رکوع انفاق می‌کنند.
امام صادق (ع) فرمودند:منظور از این آیه علی (ع) و اولاد او علیهم السلام تا روز قیامت هستند. پس هرکس از اولاد او به جایگاه امامت رسید با این ویژگی مثل اوست، آنان در حال رکوع صدقه می‌دهند.
مرحوم فیض کاشانی در کتاب نوادر، حدیثی را نقل می‌کند که بر اساس آن سایر امامان معصوم نیز در حال نماز و رکوع به فقرا صدقه داده اند که این عمل با جمع بودن کلمات «یُقِیمُونَ، یُؤْتُونَ، راکِعُونَ» سازگارتر است.
امام باقر (ع) فرمودند: «خداوند پیامبرش را دستور داد که ولایت علی علیه السلام را مطرح کند و این آیه را نازل کرد».
بهترین معرّفی آن است که اوصاف وخصوصیّات کسی گفته شود ومخاطبان، خودشان مصداق آن را پیدا کنند. (آیه بدون نام بردن از علی علیه السلام، اوصاف وافعال او را برشمرده است)
بیشتر بخوانید
امام صادق (ع) فرمودند: «علی (ع) هزاران شاهد در غدیر خم داشت، ولی نتوانست حقّ خود را بگیرد، در حالی که اگر یک مسلمان دو شاهد داشته باشد، حقّ خود را می‌گیرد!»
ولایت فقیه در راستای ولایت امام معصوم است. در مقبوله‌ی عمربن حنظله ازامام صادق علیه السلام می‌خوانیم: «به آن کس که حدیث ما را روایت کند و در حلال وحرام ما نظر کند و احکام ما را بشناسد، بنگرید. پس به حکومت او راضی باشید که من او را بر شما حاکم قرار دادم. «فانّی قد جعلته علیکم حاکماً»
پیام‌های آیه ۵۵ سوره مائده
۱-اسلام، هم دین ولایت است و هم دین برائت. هم جاذبه دارد و هم دافعه.آیات قبل، از پذیرش ولایت یهود و نصارا نهی کرد، این آیه می‌فرماید:خدا و رسول و کسی را که در رکوع انگشتر داد، ولیّ خود قرار دهید. «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا ... إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ»
۲-از این که به جای «اولیائکم»، «ولیّکم» آمده، ممکن است استفاده شود که روح ولایت پیامبر و علی علیهما السلام، شعاع ولایت الهی است. «وَلِیُّکُمُ»
۳-در قرآن معمولاً نماز وزکات در کنار هم مطرح شده است؛ ولی در این آیه، هر دو به هم آمیخته اند. (دادن زکات در حال نماز) «الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ»
۴-کسانی که اهل نماز و زکات نیستند، حقّ ولایت بر مردم را ندارند. «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ» («إِنَّما»، نشانه‌ی انحصار ولایت در افراد خاصّ است)
۵-برای توجّه به محرومان، نماز هم مانع نیست. «یُؤْتُونَ الزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ» (آری، فقیر نباید از جمع مسلمانان دست خالی برگردد.)
۶-ولایت از آنِ کسانی است که نسبت به اقامه‌ی نماز وپرداخت زکات پایدار باشد. «یُقِیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ» («یُقِیمُونَ» و «یُؤْتُونَ» نشانه دوام است)
۷-هرگونه ولایت، حکومت و سرپرستیی که از طریق خدا و رسول و امام نباشد، باطل است. «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ» (کلمه «إِنَّما» علامت حصر است)
۸-توجّه به خلق برای خدا در حال نماز، با اقامه نماز منافات ندارد. «یُؤْتُونَ الزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ»
۹-کسی که نسبت به فقرا بی تفاوت باشد، نباید رهبر و ولیّ شما باشد. «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ ... وَ یُؤْتُونَ الزَّکاهَ»
۱۰-کار‌های جزئی (مثل انفاق انگشتر) نماز را باطل نمی‌کند. «یُقِیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ»
۱۱-در فرهنگ قرآن، به صدقه مستحبّی هم «زکات» گفته می‌شود. «یُؤْتُونَ الزَّکاهَ»
۱۲-ولایت‌ها در طول یکدیگرند، نه در عرض یکدیگر. ولایت بر مسلمانان، ابتدا از آنِ خداوند است، سپس پیامبر، آنگاه امام. «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا»
انتهای پیام/
