رشد چشمگیر پلتفرم‌های کشور در ایام کرونا
در بررسی پیش‌نویس "سیاست‌ها و برنامه‌های اقدام شبکه ملی آموزشی، پژوهشی و تربیتی" در خصوص طراحی پلتفرم‌های بزرگ جهانی بحث شد.
به گزارش حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، نشست بررسی پیش‌نویس "سیاست‌ها و برنامه‌های اقدام شبکه ملی آموزشی، پژوهشی و تربیتی» به ریاست سعید رضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.
می‌توانیم پلتفرم‌های بزرگ جهانی را طراحی کنیم
عاملی در ابتدای این جلسه با بیان اینکه رکن اصلی این کار شورای عالی فضای مجازی است؛ گفت: با توجه به اینکه موضوع مربوط به حوزه آموزش کشور است در شورای عالی انقلاب فرهنگی با هماهنگی صورت گرفته با فیروزآبادی انجام می‌شود.
او افزود: فضای مجازی معادلات حکمرانی را عوض کرده است و از دهه ۸۰ به این سمت مدل حکمرانی و فرآیند‌ها به فضای مجازی انتقال کرده است که در این حوزه بخش خصوصی پیشگام بودند و دولت‌ها با تأخیر این کار را شروع کردند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه شورای عالی فضای مجازی اقدامات قابل‌توجهی را انجام داده، ولی راه نرفته زیادی داریم، گفت: به‌عنوان مثال در بحث آمادگی الکترونیک که شاخص‌های مهمی در این مطرح است و شکل‌گیری شبکه ملی اطلاعات ناظر بر تامین این شاخص هاست، نیازمند ظرفیت سازی‌ها و بهره مندی از بخش است.
او با اشاره به اینکه نگرانی‌هایی در این زمینه در کشور وجود دارد مبنی بر اینکه شاید نتوانیم در این حوزه موفق باشیم تصریح کرد: تجربه جهانی نشان داده که پلتفرم‌های بزرگ موفق بوده‌اند و امروز در سطح جهانی ظرفیت‌های ارتباطی و اطلاعاتی داریم که جمعیت چند میلیاردی از آن استفاده می‌کنند. ما هم می‌توانیم محیط‌هایی را طراحی کنیم که مانند پلتفرم‌های بزرگ جهانی خدمات رضایت بخش ارائه دهند. فضای مجازی یک فرصت طلائی برای ارتقاء کیفیت زندگی است.
عاملی در تبیین ضعف‌های موجود در فعالیت‌های صورت گرفته برای فضای دوم در کشور گفت: ما با تفکر آنالوگ که مبتنی بر شیء و مکان است در فضای مجازی فعالیت می‌کنیم و این ممکن نیست و می‌بینیم که در آموزش الکترونیک ارائه‌شده در کشور در ترم دوم تحصیلی در کمیت موفق بودیم، ولی در کیفیت موفق نبودیم و یکی از دلایل آن تعدد سامانه، نرم افزار‌ها و ضعف در امور زیرساختی مثل پهنای باند بود. ممکن است سال آینده تنها مسیر آموزش و پژوهش ما، آموزش و پژوهش مجازی باشد. به نظرم با این کیفیت فعلی، حتماً با افت کیفیت آموزش و پژوهش مواجه می‌شویم.
او افزود: مشکل دیگر اینکه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها نگاه مستقل دارند و حتی در هر دستگاه شاهد هستیم که نگاه‌های محله‌ای و سازمانی وجود دارد که نگاه مکان‌مبنا و شیئی در این حوزه مخرب است و نیازمند همگرایی هم‌افزایی در این امور هستیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تجارب دیگر کشور‌ها در این زمینه گفت: همگرایی، هم‌افزایی، شبکه‌ای کردن، یکپارچگی، ارتقای کیفیت و پهنای باند بالا مهم‌ترین تأکیدات صورت گرفته در اسناد آن‌هاست.
عاملی تأکید کرد: در طرح ارائه‌شده نمی‌خواهیم یک‌دفعه جلوی فعالیت دستگاه‌ها را بگیریم. ظرفیت فضای مجازی یک ظرفیت پیوسته است و درصورتی‌که پلتفرم قدرتمند شکل بگیرد و به‌مرورزمان قوت بگیرد کم‌کم این بستر خودش را جا می‌اندازد.
او با اشاره به طرح انجام‌شده در کشور در سال ۱۳۸۹ با عنوان شهر مجازی علم ایران گفت: شهر مجازی علم ایران شهری است که تمام ظرفیت‌های علمی کشور می‌تواند در آنجا حضور پیدا کند. مثلاً در کتابخانه دیجیتال هر مرکز علمی مستقلاً اقدام به خرید اطلاعات می‌کند یا در موضوع نشر یک متن در چندین موسسه یا دانشگاه دیجیتال می‌شود و کار‌ها بصورت تکراری بار‌ها با همان نگاه آنالوگ تولید می‌شود. ما می‌توانیم یک کتابخانه مجازی با حجم داده‌های بزرگ برای ارائه خدمات به همگان داشته باشیم. یا نرم افزار‌های خدمات آموزش و پژوهشی باید کیفیت بهتری پیدا کند و دایره کاربرانش افزایش پیدا کند و ظرفیت ملی و حتی منطقه‌ای و جهانی پیدا کند.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران گفت: در طرح ارائه‌شده پیشنهاد‌هایی را برای شبکه ملی یکپارچه آموزشی، پژوهشی و تربیتی در نظر گرفته‌ایم که این پیشنهاد‌های ارائه‌شده بر بستر شبکه ملی اطلاعات تعریف می‌شود.
عاملی همچنین در بخش دیگر جلسه با بیان اینکه دو تحول بزرگ در تحول دیجیتال رخ داد که یکی از آن‌ها در انقلاب خدمات بود انتقال داده‌ها به جهان دوم بود و در مرحله بعد تبدیل این داده‌ها به خدمات بود.
او یکی از ضعف‌های اصلی را حکمرانی داده خواند و اظهار داشت: نهاد‌های کشور در دادن داده‌ها مقاومت می‌کنند و اگر هم‌افزایی و یک مدل یکپارچه داشته باشیم یک‌بار یک کار انجام می‌شود و همه از خدمات آن بهره‌مند می‌شوند.
در تدوین این سند رویکرد ما یک رویکرد صرفاً فناورانه نیست
سوزنچی معاون خطمشی گذاری ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه جلسه به ارائه پیش‌نویس سیاست‌ها و برنامه‌های اقدام شبکه ملی (سامانه) یکپارچه آموزشی، پژوهشی و تربیتی پرداخت.
او تصریح کرد: در تدوین این سند رویکرد ما یک رویکرد صرفاً فناورانه نیست و یک رویکرد کلان‌تر و اجتماعی وجود داشته است و به مفهوم یکپارچگی میانی توجه شده است.
سوزنچی گفت: در یکپارچگی حداکثری مثلاً ما یک نرم‌افزار را ارائه می‌کنیم و همه را مکلف می‌کنیم که باید با آن کار کنند و در یکپارچگی میانی تنظیم گری وجود دارد و طبق آن سامانه‌های مختلف بدون مزاحمت فعالیت می‌کنند و در یکپارچگی حداقلی هیچ تنظیم گری وجود ندارد و تنها داده‌ها دریافت می‌شوند.
معاون خطمشی گذاری ستاد علم و فناوری گفت: در این پیش‌نویس ارائه‌شده که یک سند پشتیبان نیز دارد سه سطح زیرساخت، محتوا و فرایند در نظر گرفته شده است.
او افزود: در کشور امروز شاهد سامانه‌های متعددی هستیم که حتی بعضاً در سطح حداقلی با یکدیگر تبادل داده ندارند و کیفیت‌های پایینی دارند و عدم اتصال، تبادل حداقلی، شبکه‌ای نبودن و عدم امکان گزارش گیری لحظه‌ای مهم‌ترین اشکالات این سامانه‌ها هستند.
سوزنچی گفت: هدف اصلی این است که یک فضای همگرا را برای خدمات آموزشی پژوهشی و تربیتی در کشور با کیفیت بالا که اقتضائات فضای دوم و آخرین تحولات فناوری در بستر شبکه ملی اطلاعات را ببیند طراحی شود.
او افزود: در سیاست‌های بالادستی کشور مانند نقشه جامع علمی کشور، سند تحول بنیادین و احکام برنامه‌ای کشور بر ضرورت این موضوع توجه شده است.
معاون خطمشی گذاری ستاد علم و فناوری گفت: این سند شامل چهار بخش اصلی "تعریف و اصطلاحات"، "سیاست‌های کلان"، "سیاست‌ها و برنامه اقدام"و "ساختار نهادی" است.
او تصریح کرد: اهداف کلان سند شامل ۹ هدف و بخش سیاست‌ها و برنامه اقدام نیز شامل ۹ سیاست کلان است که اقدامات ذیل آن تعریف شده‌اند.
شرایط کرونا یادگیری عمیق را با مخاطره مواجه کرده است
محمد مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه جلسه از حضور دکتر عاملی به‌عنوان دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و تسلط وی بر حوزه فضای مجازی به‌عنوان یک فرصت یاد کرد که این تخصص در شرایط کرونا برای کشور مفید و راهگشاست.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری بر یادگیری عمیق گفت: شرایط پیش‌آمده بر اثر ویروس کرونا یادگیری عمیق را با مخاطره مواجه کرده است.
او افزود: زیرساخت‌های داخلی ما در این شرایط نتوانستند پاسخگوی نیاز ایجاد شده باشند و ما فقط توانستیم سطح یک آموزش مجازی را ایجاد کنیم.
طهرانچی با اشاره به تجربیات گذشته در تشکیل ایران داک و آی اس سی گفت: در کشور، چون برای نرم‌افزار پول نمی‌دهیم و برای آن هزینه هم نمی‌کنیم درنتیجه برای تجاری‌سازی و اقتصاد آن برنامه‌ریزی نمی‌کنیم.
او افزود: امروز دانشگاه‌ها با کمبود منابع مواجه هستند و به دانشجوی شهریه پرداز روی آورده‌اند و اگر یک زیرساخت خوب ایجاد کنیم می‌توانیم آموزش‌وپرورش و آموزش عالی را بدون شهریه بگردانیم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گفت: اگر در این حوزه بتوانیم موفقیت داشته باشیم تمام عدم توفیق‌های گذشته را در اینجا می‌توانیم جبران کنیم و ایجاد این بستر و حضور جوانان و رشد یابندگی آن می‌تواند این پلتفرم را حتی بزرگ‌تر از اپراتور‌های کشور کند که برای نظام آموزشی کشور منافع زیادی خواهد داشت.
طهرانچی همچنین با اشاره به تجربه دانشگاه آزاد اسلامی در کاهش نرم‌افزار‌های متعدد در این دانشگاه با مشارکت بخش خصوصی گفت: با توجه به ارزش اقتصادی این موضوع، باید سهم دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی در این پلتفرم‌ها دیده شود.
برنامه‌ریزی برای مباحث روانشناسانه و ابعاد اجتماعی
سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به اقدامات صورت گرفته در وزارت بهداشت در حوزه دیجیتال شدن و خدمات آن گفت: در این دوره پرونده الکترونیک سلامت و بسیج ملی کنترل فشارخون راه‌اندازی شد و در طرح بسیج ملی کرونا نیز بیش از ۷۰ میلیون نفر را پوشش دادیم و با توجه به تخت‌های کم بیمارستان توانستیم بیماران کشور را خدمات‌دهی کنیم و باعث افتخار است که این سامانه‌ها به کار ما آمد و در خدمات کم نیاوردیم.
او در تشریح دیگر خدمات دیجیتال که امروز در وزارت بهداشت ارائه می‌شود گفت: سامانه تله مدیسن (پزشکی از راه دور) خدمات لازم برای بیمارانی که ریسک دارند خدمات را ارائه می‌دهد تا مراجعه آن‌ها به مراکز درمانی که با ریسک مواجه است را کاهش داده شود.
وزیر بهداشت همچنین تحولات صورت گرفته در حوزه آموزش را نیز چشمگیر خواند.
او در تشریح و کالبدشکافی علت عدم توفیق در طرح‌های بزرگ در این حوزه گفت: ما درمان‌های کوتاه‌مدت انجام می‌دهیم و به‌صورت ریشه‌ای به مشکل نمی‌پردازیم.
نمکی گفت: سامانه‌های اطلاعاتی شفافیت را در کشور بالا می‌برد و جلوی سوءاستفاده کسانی که از فضای غبارآلود فرصت‌طلبی می‌کنند را می‌گیرد.
او ضمن انتقاد از کار‌های موازی و جزیره‌ای در این حوزه در دستگاه‌ها گفت: مبنای شکل‌گیری این جریان جزیره‌ای و ملوک‌الطوایفی ریشه در اندیشه و باور ما دارد و دستگاه‌ها برای رفع امور خود کار‌هایی را انجام داده‌اند و عدم تعادل در منابع و سرعت عمل و باور و اعتقاد به یک پدیده منجر به شکل‌گیری این کلونی‌ها شده است.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: در وزارت بهداشت بیش از ۳۰۰ سامانه داریم که هرکدام یک متولی دارد که برای حل آن باید تدبیر اتخاذ شود.
نمکی با بیان اینکه هر تغییری با مقاومت همراه است، گفت: باید ذهنیت منفی را در این زمینه از بین ببریم و این جریانات می‌طلبد که در کنار مباحث تئوریک برای مباحث روانشناسی و... که برای اجرای این اسناد مشکل ایجاد می‌کند برنامه‌ریزی کنیم.
وی در خاتمه خاطرنشان کرد: باید برای منابع مالی اجرای این برنامه‌ها نیز فکر شود و محدودیت‌ها نیز دیده شود.
کرونا آسیب‌های زیادی را وارد کرده که برخی عوارض آن مخفی است
علی اکبر حق‌دوست معاون آموزشی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در ادامه جلسه گفت: کرونا آسیب‌های زیادی را به کشور وارد کرده که برخی عوارض مخفی است و به‌صورت خزنده پیش می‌رود و برای آن باید برنامه‌ریزی کرد.
او با اشاره به اینکه در آموزش مجازی چند سال پیش اقداماتی شروع شده بود، گفت: این اقدامات در شرایط کرونا کمک زیادی به ما کرد و البته باید مفاهیم پیشرفته‌ای را برای آموزش مجازی ایجاد کنیم و منابعی علاوه بر منابع سازمانی ایجاد کرد.
حق‌دوست بابیان اینکه باید به بخش خصوصی اعتماد کنیم و سرمایه را این بخش بیاورند گفت: در کشور‌های بزرگ این موضوع به بخش خصوصی واگذار شده است و این کار‌ها را با بودجه دولتی پیش نمی‌برند.
باید بدانیم کدام اقدامات مشترک است و با چه اشتراکاتی می‌خواهیم مسئله را حل کنیم
علی خاکی صدیق معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در زمینه پیش‌نویس ارائه‌شده اظهار داشت: باید بداینم کدام اقدامات مشترک و با چه اشتراکاتی می‌خواهیم مسئله را حل کنیم.
او افزود: اگر می‌خواهیم در قسمت‌های مختلف کار کنیم باید روشن و صریح و شفاف ارتباطات این مفاهیم نوشته شود.
لزوم مدیریت مواجهه با پلتفرم‌های خارجی و حمایت از بخش خصوصی
فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی، با بیان اینکه مبحث اقتصاد آموزشی، در سند کم مورد توجه بوده است: در کشور ما که به دنبال دولتی بودن آموزش بوده‌ایم رقم قابل‌توجهی در مؤسسات آموزشی غیردولتی وجود دارد و باید مورد توجه باشد چرا که دولت‌ها توان نهادسازی را مانند گذشته ندارند و باید با تصمیم‌گیری‌های درست این موضوع به بخش خصوصی واگذار شود و نظام مقررات گذاری برای مشارکت بخش خصوصی را انجام دهیم.
او با بیان اینکه در نظام‌های آموزشی جهان زنجیره ارزش دیده می‌شود و امروز یک سیستم جهانی در حال طراحی است که نگران‌کننده است، گفت: در این سند نیز باید تکمیل اکوسیستم یکجا دیده شود و کارگروه باید بتواند در سطح سازمانی ابتدا این کار را کند و سپس در سطح فرا سازمانی و سپس برای پلتفرم‌های رایج برنامه‌ریزی کند.
فیروزآبادی با تأکید بر ضرورت تمرکز روی پلتفرم‌های داخل کشور، گفت: من با دکتر عاملی موافق هستم که باید نگاه پلتفرمی داشته باشیم. باید مدیریت مواجهه با پلتفرم‌های خارجی را داشته باشیم و بخش خصوصی را حمایت کنیم تا توان مگا پلتفرم سازی را به دست بیاورد.
دبیر شورای عالی فضای مجازی با بیان اینکه باید نوع مواجهه با پلتفرم‌های بزرگ اولویت‌گذاری شود، گفت: اگر از بخش خصوصی حمایت نکنیم همان‌طور که در رسانه بخشی از ظرفیت را واگذار کردیم، در بازار آموزش نیز این ظرفیت را از دست خواهیم داد و باید پلتفرم‌های داخلی را حمایت کنیم و آن‌ها توان مقابله و تعامل با پلتفرم‌های بزرگ را به دست بیاورند.
ایشان تاکید کرد که مفهوم یکپارچه در مفهوم شبکه وجود دارد و شاید بهتر باشد این عنوان را از تیتر حذف کنیم. تا حدودی این مفهوم خصیصه بد فهمی هم دارد و تداعی کننده یک نوع تمرکز گرایی است.
پلتفرم‌های کشور در ایام کرونا رشد و ارزش‌افزوده چشمگیری داشتند
مهدی محمدی دبیر ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور نیز با بیان اینکه در یکپارچگی باید عناصر یکپارچگی در پلتفرم‌ها را نیز ببینیم گفت: راه‌اندازی این شبکه می‌تواند مشکل بخش خصوصی و عناصر فعال آموزش مجازی را حل کند.
او افزود: پلتفرم‌های کشور در ایام کرونا رشد و ارزش‌افزوده چشمگیری داشتند و به سوددهی و رشد خوب رسیدند اگر بتوانیم به این‌ها کمک کنیم خیلی خوب است.
محمدی با اشاره به تحلیل محتوای صورت گرفته در تجارب کرونا در کشور‌ها که یونسکو آن را ارائه کرده است، گفت: این موضوع دو عنصر کلیدی داشتند و آن اینکه آموزش‌وپرورش مهم‌تر بوده است و در آموزش عالی بیشتر موضوع به دانشگاه‌ها واگذار شده است.
او افزود: نکته دیگر اینکه عمدتاً سامانه‌هایی در این شرایط بالا آمده‌اند که کار آن‌ها اشتراک‌گذاری محتواست و عدالت آموزشی را توسعه داده است.
دبیر ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور در ادامه به ارائه پیشنهاد در سه لایه سیاست و برنامه پرداخت و اظهار داشت: اولین لایه کاربرد است یعنی ما می‌خواهیم این ساماندهی را انجام دهیم تا اطلاعات را اشتراک‌گذاری عادلانه و گسترده در کشور کنیم که در این لایه ظرفیت‌های خوبی در بخش خصوصی داریم.
او افزود: بخش دوم تعامل برخط بین آموزش‌دهنده و آموزش‌گیرنده که خیلی از معلم‌ها و اساتید هم نمی‌توانند در این فضا فعالیت کنند و آموزش‌های اولیه برای بهره‌برداری سامانه‌ها این کار می‌تواند مفید باشد.
محمدی گفت: لایه سوم زیرساخت است که وزارت ارتباطات باید این کار را انجام دهد.
او در خاتمه موضوع تحلیل داده را بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: اگر متولی این کار جایی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی یا شورای عالی فضای مجازی باشد قطعاً در اجرا موفق‌تر خواهیم بود چرا که ظرفیت‌های هماهنگی بالاتری دارند و معاونت علمی نیز ظرفیت دانش‌بنیان‌ها را می‌تواند پای‌کار بیاورد.
ما باید به دنبال اجرا نباشیم
عباس آسوشه مشاور دبیر شورای عالی فضای مجازی هم در ادامه جلسه گفت: پیشنهاد من این است که ما باید به دنبال اجرا نباشیم و به وزارتخانه‌ها مسئولیت رگولاتوری بدهیم که اپراتور پیدا کنند و از درآمد کسب‌شده برای دانشگاه‌ها و رشد و توسعه آن هزینه کنند.
او ضمن تأکید بر کاهش اقدامات در سند افزود: منطق سند باید طوری باشد تا بعد از تصویب سند وظیفه جدیدی که به وزارتخانه‌ها می‌دهیم این باشد که اپراتور‌ها را مسئول این خدمات کنند و نظارت بر کیفیت خدمات بر عهده آن‌ها باشند.
بخش محتوا و خدمات برای ما بسیار مهم است
عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در انتهای جلسه و در جمع‌بندی موضوع اظهار داشت: باید محیط مرکزی و غیر مرکزی و جمع دو نگاه را تامین کنیم.
او افزود: بخش محتوا و خدمات برای ما بسیار مهم است که مشخص نیست اپراتور‌ها چقدر بتوانند در این زمینه موفق باشند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی واگذاری به بخش خصوصی و اقتصاد آموزش را مهم خواند و گفت: اقتصاد الکترونیک باید منجر به کاهش هزینه‌های شهریه‌ای شود و در نقطه بهینه پس از هزینه‌هایی که برای ایجاد بستر انجام می‌دهیم به کاهش هزینه‌ها برسیم.
او اضافه کرد: باید وزارتخانه‌های ما سامانه‌های خود را به یک پلتفرم تبدیل کنند تا به یک مگا پلتفرم برسیم.
عاملی گفت: با توجه به ظرفیت مردم، شرکت‌های دانش بنیان و انبوه کاربران، ظرفیت بزرگی برای اکو سیستم فرهنگی، مردمی و حرفه‌ای و تخصصی در این بستر فراهم می‌شود. زیر ساخت‌های تسهیل کننده استفاده بهینه و آسان از خدمات آموزش با تامین اقتصاد آموزش و پژوهش الکترونیک حل کنند مشکل خواهد بود. بطور حتم این فضای شبکه‌ای به سمت منبع کردن، امکان موجود و پر کردن خلاء‌ها باید حرکت کند.
انتهای پیام/
