به گزارش خبرنگار احزاب و تشکل‌های گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، فاطمه تورانلو؛ سرتاسر صفحات تاریخ  پر است از نام آدم‌هایی که گاه در عین گمنامی در مقطعی خاص و بحرانی برای وطن خود به پا خواسته و حماسه‌های عظیمی را رقم زدند، رئیس علی دلواری هم یکی از همان جوانان بی نام و نشانی است که در برابر یکی از ابرقدرت‌های تاریخ یعنی انگلیس قد علم کرد و مانع از استعمار جنوب کشورمان شد.

وقتی حتی زبان فارسی هم به تاراج برده شد

پس از شروع جنگ جهانی اول و ضعف دولت ایران در دفاع از حاکمیت کشور حال فرصت مناسبی برای انگلیس پدید آمده بود تا به خیال خود بتواند آرزوی دیرینه‌اش یعنی حاکمیت بر جنوب ایران و به تاراج بردن منابع سرشار آن را عملی کند؛ در آن روزها انگلیس به بهانه آشوب‌ها و ناامن بودن جاده‌های تجاری جنوب، توانست این منطقه را به جولانگاه نیروهای خود مبدل کند؛ همچنین برای بالابردن اعتبارش در میان روسای عرب در دو سوی خلیج فارس، حفظ منافع تجاری خود و محافظت از حوزه‌های نفتی خوزستان که دو میلیون لیره در آن سرمایه گذاری کرده بود، نیروهای خود را به آن سمت اعزام کرد.

بوشهر با توجه به مرکزیتی که نسبت به شرق و غرب خلیج داشت، به عنوان کانون جبهه تدارکاتی انگلیس در جنوب قرار گرفت. حضور انگلیس در این منطقه تا جایی پیش رفت که درصدد رواج دائمی زبان انگلیسی بر آمد و به اقدامات دیگری نظیر تاسیس مراکز وسیع اقتصادی، سیاسی و همچنین تاسیس پادگان نظامی بزرگی با تعدادی سرباز و افسر هندی و انگلیسی مشغول شد.

اما حضور استعماری انگلیس در جنوب چیزی نبود که روح آزادی خواه مردم آن خطه بتواند به راحتی در خود هضم کند، کمااینکه این نوع اشغالگری در اصل نقض بی طرفی ایران در جنگ به حساب می‌آمد و سبب بروز واکنش نیروهای ملی و مذهبی به حضور انگلیس در جنوب ایران شد. مخالفتی که خود را در لباس‌های گوناگونی نشان می‌داد و  سبب ظهور افرادی در جنوب شد که رئیس‌علی دلواری یکی از آنان است.فردی که تنها یکی از اقدامات او رهبری جنوب در تنگستان و بوشهر علیه نیروهای انگلیسی در جنگ جهانی اول بود.

۴۰ هزار پوند؛ حق سکوت انگلیس در ازای استعمار جنوب 

رئیس‌علی دلواری که در سال۱۲۶۱ هجری شمسی در روستای دلوار تنگستان از توابع استان بوشهر متولد شد، در سن ۲۴ سالگی، فعالیت‌های مشروطه‌خواهانه‌ خود را در جنوب ایران آغاز کرد و تبدیل به  یکی از مخالفان سرسخت استعمار انگلیسی شد. 

او در زمان مشروطه به کمک سایر نیروهای مشروطه‌خواه، بوشهر را از حاکمیت محمدعلی‌شاه قاجار خارج و حدود ۱۰ ماه شهر را مدیریت و سازماندهی کرد. او همچنین با برقراری ارتباط با سایر نیروهای مشروطه‌خواه در نقاط دیگر ایران، درصدد هموار کردن مسیر مشروطه بود.

نیروهای انگلیس که در جنگ جهانی اول با حمله به بوشهر قصد تصرف دلوار را داشتند با قیام دلیران تنگستان اسیر و کشته شدند و طعم تجاوز و تصرف خاک ایران را با خود به گور بردند؛ قیام دلواری و یارانش باعث شد تا انگلیسی‌ها به شدت تحت فشار قرار بگیرند.

البته انگلیسی‌ها در راه عملی کردن شرارت‌های خود از مسیرهای مختلفی وارد مبارزه می‌شدند؛ برای مثال تلاش زیادی کردند تا او را با پول بخرند و مبلغ ۴۰ هزار پوند هم به او پیشنهاد دادند، اما علی‌رغم همه این تلاش‌ها دلاوری بدون توجه به این پیشنهاد‌ها، در نامه‌ها و تلگراف‌های متعدد به تهران، شیراز، بوشهر، کربلا و نجف به دولتمردان سیاسی و مجتهدان مبارز، نارضایتی خود را از حضور انگلیس در منطقه اعلام و مکرراً از این عالمان یعنی آیت‌الله سیدعبدالحسین لاری، سیدعبدالله مجتهدی بلادی بوشهری و آیت‌الله شیخ محمد‌حسین برازجانی برای جهاد و قیام علیه قوای انگلیس کسب تکلیف می‌کرد که سرانجام مرحوم شیخ محمدحسین برازجانی، صورتی از حکم جهاد را که مراجع شیعه از نجف اشرف ارسال کرده بودند به ضمیمه حکم خود مبنی بر وجوب جهاد با کفار انگلیسی و جلوگیری از رخنه آن‌ها به بنادر جنوب، لزوم همکاری خوانین این مناطق و بسیج مردم مسلمان برای رفتن به میدان جنگ را صادر می‌کند؛ موضوعی که باعث شد رئیس‌علی در نامه‌ای مفصل از شیخ تقدیر کند. وی در بخشی از نامه آورده است که: «همین قدر اطمینان از حضرت مستطاب‌عالی دارم که روز مضایق از خط بیرون نمی‌روید و جان را ناقابل می‌دانید، نه مانند اشخاص راحت‌طلب و تنبل، این دنیای فانی را هیچ نمی‌شمارید…» او در این نامه کسانی را که در دفاع از بوشهر کوتاهی می‌کنند مانند کسانی می‌داند که امام حسین (ع) را یاری نکردند. به دنبال اعلان جهاد از طرف علما و مجتهدین، رئیس‌علی و دیگر مبارزان تنگستانی و دشتی شروع به حمله به قوای انگلیسی مستقر در بوشهر کردند.

انگلیسی‌ها چون به نیروهای بومی اعتقادی نداشتند، هرگونه حرکت ضدانگلیسی را به نیروهای اروپایی و آلمانی نسبت می‌دادند. اندیشه اروپامحوری و نژادپرستانه آن‌ها به گونه‌ای بود که باورشان نمی‌شد، نیروهای بومی بتوانند بدون اتکا به بیگانه علیه آن‌ها بجنگند. از همین رو در یک اقدام بی‌سابقه و غیرقانونی، کنسول آلمان در بوشهر را به همراه دو تن از مأموران یک شرکت تجاری آلمان به اتهام جاسوسی علیه انگلیس بازداشت و به هندوستان تبعید کردند. این عمل که نقض آشکار بی‌طرفی و حتی استقلال ایران بود خشم علما، مردم، خوانین و در رأس همه رئیس‌علی را برانگیخت و او را واداشت تا بر شدت مبارزه علیه انگلستان بیافزاید.

رئیس‌علی همراه دوستش خالو حسین دشتی در اوایل ماه رمضان ۱۳۳۳ هجری قمری، در عمارت حاج سیدمحمدرضا کازرونی، پس از مذاکراتی با وی آمادگی خود را برای دفاع از بوشهر و جلوگیری از پیشروی نیروهای انگلیسی اعلام کرد و در یورش‌های شبانه ضربات و تلفات مؤثری بر انگلیسی‌‌ها وارد آورد. در یکی از این شبیخون‌ها، که در ۲۱ تیر ۱۲۹۴ برابر با دوم رمضان ۱۳۳۳ هجری قمری رخ داد، او دو تن از افسران بلندپایه انگلیسی را به همراه یازده نفر سرباز هندی از پای درآورد و نیروهای رئیس‌علی بدون تلفات برگشتند. این پیروزی بیش از آنکه اهمیت نظامی داشته باشد، اهمیت سیاسی روانی داشت. این اقدام رئیس‌علی برای دولت انگلیس غیرقابل تحمل بود و سبب شد سرفرماندهی نیروهای انگلیسی در شرق، نیروهای آماده اعزام به بغداد را که تعدادشان دو هزار نفر بود، جهت مقابله و حمله به پایگاه رئیس‌علی (روستای دلوار)، به بوشهر فراخواند.

رفیقی که قاتل رئیس‌علی شد 

رئیس‌علی که پیشاپیش از حمله به دلوار آگاهی داشت، بلافاصله در اقدامی تاکتیکی به تخلیه دلوار پرداخت و به سمت کوه‌های اطراف منطقه‌ای معروف به «کلات بوجیر» عقب‌نشینی کرد. سربازان انگلیسی و هندی هنگامی وارد دلوار شدند که تقریباً روستا خالی از سکنه بود. به همین جهت خشمگینانه شروع به گلوله‌باران منازل مسکونی خالی و قطع نخل‌های دلوار کردند.

رئیس‌علی در همان شب با ۴۰۰ نفر از نیروهای خود به قوای انگلیسی شبیخون زدند و ۶۰ نفر از نیروهای متجاوز از جمله یک ژنرال بلندپایه را از پای درآوردند و همین امر سبب پیروزی وی در این جنگ شد. پس از این جنگ رئیس‌علی دلواری بر حملات شبانه خود به بوشهر و پادگان انگلیسی‌‌ها افزود و با همفکری دیگر خوانین منطقه طرح حمله سراسری به بوشهر و آزادسازی آن را پی‌ریزی کرد.

جنگ میان دلیران تنگستان به رهبر رئیس‌علی دلواری ادامه داشت و تا سال ۱۲۹۴ هجری شمسی، انگلیسی‌ها نمی‌توانستند در برابر شجاعت این گروه ایرانی به پیروزی و نفوذ دست پیدا کنند. اما دریغ که سابقه خیانت روی این کره خاکی از آغاز پیدایش آدمی بوده و ادامه دارد. فردی خائن و نفوذی به نام غلامحسین تنگکی که به نیروهای انگلیسی پیوسته بود، در محلی موسوم به «تنگک صفر» در هنگام شبیخون زدن نیروهای تنگستانی به بریتانیایی‌ها، رئیس‎‌علی دلواری را از پشت سر هدف گلوله قرار داد و او را در سن ۳۳ سالگی به شهادت رساند. قبر شهید رئیس‌علی دلواری در حرم امام‌زاده‌ای در روستای «کله‌بند» قرار داشت اما بنا به وصیتی که کرده بود، او را به قبرستان وادی‌السلام در کنار حرم حضرت علی (ع) منتقل کردند. بنابراین، پیکر رئیسعلی دلواری را به نجف بردند و در کنار مولایش به خاک سپردند.

انتهای پیام/