به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد، هر چند این روز‌ها رشد تکنولوژی و زندگی مدرن بر برخی از آداب و رسوم و فرهنگ کشور‌ها سایه انداخته است، اما هنوز هم صدای ضرب و نوای گرم یا علی مرشد با همان شکوه گذشته، در کوچه و پس کوچه‌های شهر به گوش می‌رسد.

ورزشکارانی که با اقتدا به مولایشان علی(ع) پای در گود زورخانه می‌گذارند و مشق عشق می‌نویسند و با هر چرخش خود در این گود، زنجیر وابستگی به مادیات را باز کرده و در جستجوی گوهر ناب فروتنی و مسلک پهلوانی هستند.

عشق، مرام و مسلک پهلوانی!

به سراغ یکی از باستانی کاران استان رفتم، کسی که از نوجوانی قدم در مسیر ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای گذاشته و در این راه مویی سپید کرده است.

علیرضا حبیب نژاد باستانی کار استان، زورخانه را محل پالایش جسم و روح می‌داند و می‌گوید: از دوران کودکی افتادگی، مردانگی و مرام و مسلک پهلوانی ورزشکاران زورخانه‌ای مرا مجذوب خود می‌کرد و هر ساله بر شدت این علاقه اضافه می‌شد تا اینکه در سن ۱۲ سالگی قدم در میدان ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای گذاشتم.

او افزود: در این مسیر علاوه بر خانواده، کاظم دشتی و مهدی دشتی که از پیشکسوتان سرشناس این ورزش در استان هستند، از مشوق‌های من برای ورود به عرصه ورزش بودند.

حبیب نژاد با بیان اینکه منش و جوانمردی پهلوانان مرا به گود زورخانه کشاند، اظهارداشت: فعالیت خود در ورزش باستانی را از زورخانه خواجه خضر آغاز کردم، در ادامه به مدت چهار سال در زورخانه صاحب الزمان (ع) به فعالیت پرداختم و از سال ۸۴ تاکنون در زورخانه مبعث مشغول انجام ورزش هستم.

این دلیرمرد استان بیان کرد: به عقیده من، اصل این ورزش خودشناسی و خودساختگی است، زیرا از لحظه ورود به زورخانه مدام نام ائمه بر لب‌ها جاریست و همین موضوع باعث می‌شود که در باستانی کاران صفاتی همچون منیت و غرور، جای خود را به فروتنی، از خود گذشتگی و کمک به تنگدستان بدهد.

 هر وسیله، نماد یکی از ادوات میدان جنگ

شنیدن صحبت‌های گرم و شیوای این باستانی کار و یادآوری تصاویری که سال‌های گذشته از قاب تلویزیون پخش می‌شد، اما امروز روی طاقچه کانال‌های خوش نام و خوش رنگ و لعاب گرد فراموشی می‌خورند، مرا بر آن داشت تا به دنبال جواب سوال‌هایی برای تکمیل پازل ماجرای ورزش‌های زورخانه‌ای بگردم.  

با گلزار دبیر هیئت ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای شهرستان یزد به گفت و گو نشستم، او می‌گوید: تاریخچه ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در یزد به صدر اسلام بر می‌گردد، در ابتدا به دلیل مداومت بر نجوای ذکر صلوات و نام ائمه اطهار به محل‌ انجام ورزش‌های پهلوانی ذکرخانه می‌گفتند، اما با گذشت زمان نام این محل‌ها به زورخانه تغییر یافت، با این حال هنوز هم برخی آن را با نام قبلی یعنی ذکرخانه می‌شناسند.

گلزار می افزاید: هر وسیله ورزشی در زورخانه نماد یکی از ادوات میدان جنگ است: به عنوان مثل میل زورخانه شبیه به گرز ساخته شده است و گرداندن آن بر فراز سر شبیه به چرخاندن آن در میدان مبارزه است، همچنین تخت شنو نماد شمشیر، کباده شبیه به تیر و کمان و سنگ، مشابه سپر جنگی طراحی شده است.

دبیر هیئت ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای شهرستان یزد ادامه داد: در گذشته فرمانده جنگ در میدان مبارزه طبل جنگ را به صدا در می‌آورد و تصنیف‌هایی را در مدح مولا علی (ع) و نکوداشت جوانمردی می‌خواند، که این نقش را مرشد در زورخانه ایفا می‌کند.

او اظهار داشت: هنگامی که مرشد شروع به خواندن می‌کند، ورزشکاران شروع به آمدن در میان گود زورخانه می‌کنند و همراه با ضرب و ریتم مرشد، به صورت گروهی و یا فردی ورزش‌ها و حرکات زورخانه‌ای را به نمایش می‌گذارند.

گلزار با بیان اینکه گذشتگان بر این باور بودند گود زورخانه به مثابه‌ی گودی قتلگاه یا محراب است، گفت: از دیرباز تاکنون باستانی کاران پیش از ورود به گود زورخانه با گرفتن وضو و با نیت خالص، خود را برای خودسازی آماده می‌کنند.

از زنگ مرشد تا مشق مسلک پهلوانی در گود زورخانه‌ها

بسیاری از آیین‌ها و ورزش‌ها هستند که در گذر تاریخ رنگ می‌بازند و به فراموشی سپرده می‌شوند، به طوری که پس از چندین سال، در خوش بینانه‌ترین حالت ممکن کتابی از خاطرات و ارزش‌های آن می‌نویسند و تمام، اما ورزش زورخانه‌ای چه شاخصه‌ای داشته که بعد از گذشت این همه سال، هنوز زنده و پویاست؟

در ادامه با هادی پاک نیا رئیس هیات ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای یزد هم صحبت شدم، پاک نیا صحبت‌های شنیدنی زیادی دارد، او در این باره می گوید: ورزش‌های زورخانه‌ای و پهلوانی از ورزش‌های ملی -مذهبی ماست که با آیین‌های ایرانی اسلامی ما عجین شده  و باستانی کاران زورخانه‌ها را همچون کلاس درسی برای آموزش منش و مسلک پهلوانی می‌دانند.

او اضافه کرد: در گذشته بسیاری از مشکلات خانواده‌ها به ویژه مشکلات مالی خانواده‌های نیازمند در گود زورخانه محلات برطرف می‌شد. به این صورت که خانواده‌های نیازمند، مشکلات خود را با پیشکسوت محله در میان می‌گذاشتند و پیشکسوت با برپایی آیین گلریزان در زورخانه، به آن خانواده کمک می‌کرد.

پاک نیا ورزش‌های زورخانه‌ای را از جمله ورزش‌های کم آسیب دانست و گفت: در این ورزش افراد به قصد غلبه بر دیگری در مقابل یکدیگر قرار نمی‌گیرند، بلکه در کنار یکدیگر در گود زورخانه حلقه محبت می‌زنند.

نوای ضرب و مرشد از دل زورخانه ۷۰۰ ساله‌ی یزد به گوش می‌رسد

رئیس هیات ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای یزد تصریح کرد: قدیمی‌ترین زورخانه استان یزد، زورخانه تختی با قدمت ۶۰۰-۷۰۰ سال در خیابان قیام واقع شده و هنوز هم صدای زنگ و نوای مرشد از این زورخانه به گوش می‌رسد.

او به چند تن از پهلوانان قدیمی و نام آور یزد اشاره کرد و گفت: پهلوان ابراهیم معروف به پهلوان بزرگ یزدی و پهلوان عبدل معروف به پهلوان کوچک یزدی از جمله پهلوانان سرشناس و پرآوازه‌ی یزدی هستند که قریب به ۱۰۰ سال پیش در این استان زندگی می‌کردند.

پاک نیا ادامه داد: پهلوان یدالله رستعلی، پهلوان محمد علی درهمی معروف به محمد مشتی، پهلوان سیدحسین مُذَهبی، پهلوان میرزا حسن و پهلوان محمدصباغ از جمله پهلوانان بنام و معاصر یزدی هستند که در سال‌های اخیر چشم از جهان فرو بستند.

او با اعلام اینکه در گذشته ایرانیان اجازه ورود کودکان و نوجوان به زورخانه را نمی‌دادند، خاطرنشان کرد: امروزه  باستانی کاران اگرچه برای زورخانه‌ها ارزش بسیار زیادی قائل هستند و آن را مقدس می‌دانند، اما در عین حال سانس‌های مختلفی را برای آموزش نونهالان و نوجوانان قرار داده اند.

پاک نیا ادامه اداد: در حال حاضر استان یزد دارای تیم‌هایی در گروه سنی نونهالان و نوجوانان در ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای است که این تیم‌ها در مسابقات استانی، کشوری و حتی بین المللی شرکت می‌کنند.

بر گود عزت

برای اطلاع از جایگاه استان یزد در ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای با هاشمی معاون ورزش و جوانان اداره کل تربیت بدنی یزد گفت و گو کردم. او می‌گوید: در سطح استان یزد سه هزار و ۶۰۰ ورزشکار فعال در زمینه ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای وجود دارد که شهرستان یزد با یک هزار و ۴۲۰ ورزشکار، بیشترین باستانی کار را در خود جای داده است.

او با اشاره به استقبال بی نظیر جوانان از این ورزش در سال‌های اخیر، اظهارداشت: فدراسیون ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای با رویکرد جدید خود یعنی جوانگرایی در ورزش باستانی توانسته نظر قشر جوان و نوجوان را به خود جلب کند.

هاشمی تصریح کرد: دکتر محمد جعفر پور، دبیر کل فدراسیون ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای اصالتا یزدی هستند، این موضوع را به فال نیک می‌گیریم چراکه ایشان باعث افتخار یزدی‌ها و حامی ورزش باستانی کشور هستند و خوشبختانه نظر خاصی نسبت به یزد و ورزش استان یزد دارند.

او به ارتقاء جایگاه ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای استان یزد اشاره و تصریح کرد: خوشبختانه در سال‌های اخیر شاهد جهش در جایگاه استان یزد در جدول رده بندی این ورزش هستیم، به طوری که در حال حاضر یزدی‌ها در رده دوم کشوری قرار دارند.

معاون ورزش و جوانان یزد در پایان ادامه داد: در مجموع ۹۴ زورخانه در سراسر استان یزد وجود دارد که از این تعداد ۳۱ زورخانه در شهرستان یزد واقع شده است.

امروزه به نظر می رسد ورزش های باستانی که روزگاری مایه مباهات مردم کشورمان بود، در سایه باشگاه های بدنسازی کم کم رنگ می بازند، اما اگر راه و رسم و مرام جوانمردی و احترام به پیشکسوت در جوان ترها نهادینه شود، قطعا همچنان گود زورخانه ها آموزشگاه عشق و ادب خواهند بود.

گزارش از : فاطمه غرسی

انتهای پیام/