به گزارش حوزه قرآن و عترت  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند. از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم می‌پرداختند. ما نیز با هدف آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر مفسران قرآن کریم می‌پردازیم.

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ أَبَىٰ وَاسْتَکْبَرَ وَکَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ

و (یاد کن) هنگامی را که به فرشتگان گفتیم: «برای آدم سجده و خضوع کنید!» همگی سجده کردند؛ جز ابلیس که سر باز زد، و تکبر ورزید، (و به خاطر نافرمانی و تکبرش) از کافران شد.

فایل صوتی تلاوت آیه ۳۴ سوره بقره

تفسیر آیه ۳۴ سوره بقره

امام حسن عسکری (ع) در روایتی فرمودند: خداوند وقتی آدم (ع) را آفرید؛ به او شکل داد؛ به او اسماء هر چیزی را آموخت و آن‌ها را بر ملائکه عرضه کرد، اشباح محمّد (ص)، (علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام) را در نهاد آدم (ع) قرار داد در حالی‌که انوار آن‌ها در آفاق آسمان‌ها، پرده‌ها، بهشت، کرسی و عرش می‌درخشید. پس به ملائکه دستور داد برای آدم (ع) سجده کنند. تا آدم (ع) را بزرگ بشمارند، زیرا خداوند او را، چون ظرفی، محل قرارگرفتن اشباح [آن پنچ نور]که نورشان آفاق را پُر کرده است قرار داد و به این سبب او را فضیلت داد. پس ملائکه سجده نمودند به جز ابلیس.

بیشتر بخوانید

• کسانی که در راه خدا شهید می‌شوند چه جایگاهی دارند؟ + صوت

به فرموده قرآن، ابلیس از نژاد جنّ بود که در جمع فرشتگان عبادت می‌کرد. «کانَ مِنَ الْجِنِّ»

سجده بر آدم، چون به فرمان خدا بود، در واقع بندگی و عبودیت خداست، زیرا عبادت واقعی، عملی است که خداوند بخواهد، نه آنکه طبق میل ما باشد. ابلیس حاضر بود قرن‌ها سجده کند، ولی به آدم سجده نکند. سجده برای آدم نه تنها به خاطر شخص او، بلکه به خاطر نسل و اولاد او نیز بوده است.

چنانکه در جای دیگر می‌فرماید: «خَلَقْناکُمْ ثُمَّ صَوَّرْناکُمْ ثُمَّ قُلْنا لِلْمَلائِکَهِ اسْجُدُوا لِآدَمَ» و امام سجاد علیه السلام می‌فرماید:پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند:سجده بر آدم به خاطر ذرّیه و نسل او بود. سجده فرشتگان موقّتی بود، امّا نزول آن‌ها بر مؤمنان و استغفارشان برای آنان دائمی است. «الَّذِینَ قالُوا رَبُّنَا اللّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَهُ»

سجده‌ی بر آدم نه به خاطر جسم او، بلکه به خاطر روح الهی اوست. «فَإِذا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی فَقَعُوا لَهُ ساجِدِینَ»؛ بی انصافی است که به فرمان خدا تمام فرشتگان بر انسان سجده کنند، ولی انسان برای خدا سجده نکند.

پیام‌های آیه ۳۴ سوره بقره

۱-فرشتگان نیز مانند انسان، مورد خطاب وامر ونهی قرار دارند. «اسْجُدُوا لِآدَمَ»

۲-لیاقت، از سابقه مهمتر است. فرشتگان قدیمی باید برای انسان تازه به دوران رسیده، امّا لایق، سجده کنند. «اسْجُدُوا لِآدَمَ»

۳-خطرناک‌تر از نافرمانی در عمل، بی اعتقادی به فرمان است. «أَبی وَ اسْتَکْبَرَ»

۴-تکبّر وجسارت ابلیس، سرچشمه‌ی بدبختی‌های او شد. «کانَ مِنَ الْکافِرِینَ»

انتهای پیام/