به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، بهروز عمرانی، معاون وزیر میراث فرهنگی و رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور در بازدید از کاوش‌های درحال انجام سد بستان خانی از سازه‌های آبی مربوط به دوران هخامنشیان، ضمن تاکید بر لزوم پیوست این سازه‌ها به پرونده ثبت جهانی پاسارگاد مطرح کرد: فصل کاوش سد بستان خانی بسیار حائز اهمیت است.

او ادامه داد: این سازه‌های آبی روشن می‌کند، شهرنشینی در ایران باستان و در دوران هخامنشی یک مسئله جامع بوده است و تمام زوایای آن از لحاظ تامین انرژی و نیازمندی‌های لازم نظیر آب و موارد مختلف، فکر شده است و بر این اساس، آمایش سرزمینی و استقرار‌ها شکل گرفته است.

عمرانی با تاکید بر اهمیتی که این سد دارد، بیان کرد: صنعت سدسازی از قدیمی‌ترین شواهد دنیای باستان است که با سازکار خیلی پیچیده‌ای ساخته شده است.

معاون وزیر میراث‌فرهنگی با اشاره به الگو قرار دادن سد‌های باستانی در دنیای امروز، گفت: سد‌ها و تاسیسات آبی ساخته شده هرچند در مقیاس کوچک، اما به صورت هوشمندانه بوده است که حتی در سدسازی امروز می‌تواند الگو قرار گیرد.

او افزود: امیداست این مطالعات و بررسی ها، زمینه‌ای را فراهم کند که ما در دنیا دستاورد‌هایی برای ارائه داشته باشیم؛ همچنان که در دنیای گذشته در حوزه‌های مختلف تاریخ مهندسی، ما پیشگامان قنات سازی در دنیا بوده ایم و این توان را داشته‌ایم که بخشی از مدیریت منابع آب را از طریق سد‌ها انجام دهیم.

عمرانی ابراز امیدواری کرد مطالعات در حال انجام بتواند آغازگر تهیه پرونده ثبت جهانی این سازه‌های مهم و در قالب پرونده پیوست ثبت جهانی محوطه پاسارگاد قرار گیرد.

روح الله شیرازی، رئیس پژوهشکده باستان شناسی کشور، موضوع سازه‌های آبی را بسیار ضروری و مهم دانست و در این باره گفت: با پیگیری‌های انجام شده امیدواریم بتوانیم با کمک وزارت نیرو و دستگاه‌های مرتبط با حوزه آب، موضوع را در مقیاس بزرگتری دنبال کنیم که در این راستا تمام ظرفیت‌های لازم در این منطقه وجود دارد.

اوبا اشاره به اهمیتی که سازه‌های آبی نه تنها در این منطقه بلکه در گستره جغرافیایی ایران باستان وجود دارد، بیان کرد: این یک مجموعه از تمامی سد‌هایی است که در کل منطقه وجود دارد و باید آن را به صورت یک چشم‌انداز ببینیم که در جغرافیای وسیع ایران مانند حوزه دشت مرغاب و دشت پاسارگاد به عنوان اولین پایتخت هخامنشی قطعاً می‌تواند برای ما دستاورد‌هایی را به همراه داشته باشد.

شیرازی ادامه داد: قطعاً این تکنولوژی و دانش در پیش از این وجود داشته است که جدا از ابداعات آن دوران خاص، مبتنی بر تفکر پیشینیان، بهره گرفته اند و آن را ایجاد کرده اند.

رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی کشور گفت: به طور یقین در سرزمین‌های دیگری که تحت قلمرو امپراتوری هخامنشیان بوده است باید تاسیسات دیگر آبی وجود داشته باشد؛ مثلا در جلگه مرودشت، منطقه خوزستان یا سرزمین‌های دوردست که زاویه دید پژوهشی در این موضوع ایجاد خواهد کرد.

شیرازی با بیان اهداف این فصل کاوش و پژوهش، عنوان کرد: یکی از دلایلی که این پروژه شروع شد با توجه به بازدیدی که تابستان امسال از این سازه آبی انجام شد و همچنین اهمیت مشکلاتی که در رابطه با آب و خشکسالی در چند ساله اخیر در کشور به وجود آمد، اهمیت شناخت ما را به نسبت به میراث فرهنگی مربوط به آب را بیش از پیش ضروری ساخت تا بتوانیم بر مشکلات ناشی از آب‌ها که در چند هزار سال پیش هم وجود داشته، فائق آییم.

او گفت: امروزه ما این امکان را داریم که بر اساس تجربیات و دانش مهندسی پیشینیان راهکار‌هایی را پیدا کنیم که از دلایل اصلی پژوهش و کاوش این سازه آبی محسوب می‌شود.

افشین ابراهیمی، مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد در رابطه با این کاوش باستان شناسی از بقایای ساختار معماری سد بستان خانی، اذعان کرد: به دلیل ضرورت ساماندهی سد بستان‌خانی در منطقه دیدگان شهرستان خرم‌بید، برنامه‌ای چند مرحله‌ای در پایگاه میراث جهانی پاسارگاد تهیه و تدوین شد که گام نخست آن برقراری ایستگاه دائم نگهبانی و کاوش باستان‌شناسی بقایای ساختار معماری این سد است.

ابراهیمی با یادآوری اینکه سد بستان خانی یکی از با ارزش‌ترین آثار شناسایی شده از دوران هخامنشی است که در منطقه دیدگان شهرستان خرم بید در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی پاسارگاد قرار دارد، گفت: این سد به همراه چندین سد دیگر، آبراه‌ها و شبکه‌های توزیع آب، مجموعه‌ای را شکل داده که با کارکرد مدیریت منابع آب دوران هخامنشی، از عوامل زیرساختی برجسته و تأثیرگذار در شکل‌گیری و توسعه پایتخت هخامنشی پاسارگاد بوده است.

حمید فدایی، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید که میهمانان را در این بازدید همراهی می‌کرد در حاشیه این بازدید به ضرورت برنامه ریزی‌های پژوهشی نسبت به سازه‌های آبی در سراسر ایران به ویژه دوران هخامنشیان اشاره کرد و در این زمینه مطرح کرد: در دوره هخامنشی علاوه بر شگفتی‌هایی در هنر و معماری، شاهد مهندسی حیرت انگیز در زمینه طراحی، ایجاد و بهره برداری از شبکه پیچیده‌ای از سازه‌های آبی در منطقه هستیم؛ به ویژه در دشت‌های پر آبی همچون دشت مرغاب و دشت مرودشت که توسط رود‌های پر آبی همچون سیوند و کر مشروب می‌شده است که ایجاد این سازه‌های مهم مرتبط با آب اعم از سد، بند، پل بند و انواع کانال‌ها از اهمیت زیادی برخوردار بوده اند.

فدایی افزود: به ویژه تعدد و تنوع چنین سازه‌هایی خود نشان از اهمیت جغرافیایی منطقه به عنوان بستر پایتخت‌های بزرگ هخامنشی یعنی پارسه و پاسارگاد دارد و چنین پیشینه‌ای غنی از حضور سازه‌های آبی در منطقه امروزه خود ظرفیت‌های زیادی را در امر پژوهش ایجاد می‌کند که لازم است درباره آن برنامه ریزی گردد.

فدایی در رابطه با بهره برداری از دستاورد‌های پژوهشی این کاوش ها، بیان کرد: وقتی جزییات سیستم‌های آبی دوران هخامنشی در منطقه که در مقیاس کلان با ایجاد تغییراتی در توپوگرافی دشت همراه گردیده است مورد کاوش و مطالعه قرار می‌گیرد، ما نیز نسبت به ارزش‌های مهندسی پیشین آگاه می‌شویم و امروزه ضرورت دارد در حوزه‌های مختلف مهندسی مانند سدسازی، به چنین دستاورد‌هایی به عنوان پیشینه مهندسی رجوع کرد. این رجوع تاریخی می‌تواند مقوله‌های مختلفی از مهندسی، هنر، معماری، علوم اجتماعی و اخلاق  را شامل شود.

او ادامه داد: در واقع تمدن ایرانی در همه این موارد حرفی برای گفتن دارد و پژوهش در آن و متعاقبا رجوع به چنین پیشینه تاریخی امروزه می‌تواند غرور آفرین و همچنین هویت ساز باشد.

حمید رضا کرمی، سرپرست کاوش سد هخامنشی بستان خانی دیدگان در پایان در رابطه با فصل نخست کاوش این پروژه، گفت: سد هخامنشی بستان خانی در منطقه دیدگان شهرستان خرمبید قرار گرفته است که از ۲۵ شهریورماه آغاز و تا ۲۷ آبانماه به پایان خواهد رسید.

او گفت: در این کاوش بخش‌های گوناگون سد مورد کاوش و پژوهش قرار گرفته است و نتایج ارزشمندی از شیوه و روش ساخت سد و ساختار‌های معماری آن به دست آمده است که در روز‌های آتی ارائه خواهد شد.

کرمی در پایان خبر داد: فصل‌های آینده این پروژه از بخش‌های باقی مانده سد کاوش خواهد شد و دانش و اطلاعات کاملتری از ساختار‌های معماری و کالبد سد به دست خواهیم آورد تا بر پایه این داده ها، برنامه‌های مربوط به حفاظت و مرمت، ساماندهی و معرفی را اجرا کنیم.

انتهای پیام/