به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان،  تالاب بین المللی گاوخونی، منطقه‌ای به وسعت ۴۷۶ کیلومتر مربع در فلات مرکزی ایران است که در انتهای مسیر ۴۱۰ کیلومتری زاینده رود واقع شده است.  تالاب گاو خونی از لحاظ داشتن تنوع پوشش گیاهی و محلی زیستگاه گونه‌های زیادی از پرندگان و در فصل سرما میزبان پرندگان مهاجر بوده و از لحاظ جاذبه گردشگری محلی کم نظیر است.

 

در سال‌های اخیر با مدیریت نادرست منابع آبی و تصمیمات ناپایدار، این تالاب به پهنه‌ای خشک تبدیل شده است. این در حالی ست که با توجه به عضویت ایران در کنوانسیون بین المللی رامسر، اتخاذ تصمیمات و وضع قوانینی که منجر به خشکی تالاب‌ها شود مجاز نیست.

 

 

منصور شیشه فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان  گفت: منابع تامین آب تالاب در دوران ترسالی از طریق زاینده رود و از مسیر شهر‌های اژیه و ورزنه بوده است. روان آب‌های جاری از کوه‌های جنوبی شهرضا هم از حاشیه غربی تالاب و دشت جرقویه- حسن آباد، قسمتی از آب تالاب را تامین می‌کرد و بخشی آب از سد ایزدخواست نیز با گذر از مبارکه به تالاب وارد می‌شد، اما بعد از خشکسالی‌هایی که اتفاق افتاد از سال ۱۳۶۶، ورود آب از سد ایزدخواست فارس قطع شد.

او ضمن ابراز نگرانی از وضع کنونی تالاب گاوخونی تصریح کرد: از آنجایی که خشکی تالاب همراه با وزش باد شدید موجب پراکندگی ریزگرد‌ها و در نهایت تبدیل شدن به یک کانون گرد و غبار خطرناک می‌شود، پیش بینی می‌شود که تا شعاع ۱۰ استان در خطر ریزگرد‌ها قرار بگیرند و حتی پایتخت نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان افزود: با هماهنگی منابع طبیعی استان قرار است در حدود ۴۰۰ هکتار از اراضی منطقه طرح‌های نهال کاری، تثبیت شن‌های روان و مدیریت روان آب‌ها اجرا شود.

شیشه فروش گفت: از سازمان مراتع و جنگلداری کشور تقاضا می‌کنیم برای تخصیص اعتبارات اجرای طرح‌های بیابان زدایی و احیای این منطقه با هدف کنترل روان آب‌ها و کنترل فرسایش بادی اقدام کند، از سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز درخواست می‌کنیم مانند طرح احیای دریاچه ارومیه، برای احیای این تالاب که ارزش بین المللی دارد، اقدامات موثری انجام دهد.

 

غلامحسین رضایی، شهردار ورزنه گفت: این شهر دارای جاذبه‌های گردشگری زیادی است که مهمترین آن تالاب بین المللی گاوخونی است. در سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی، حق آبه تالاب داده نشده و اکنون ۹۶ درصد آن خشک است و با رفتن پرندگان مهاجر و از بین رفتن جاذبه‌های گردشگری، این شهر دچار ضرر‌های زیادی شده است. اگر کسی هم برای بازدید به این منطقه سفر کند با حسرت نگاه می‌کند.

او اضافه کرد: با خشکی تالاب، ریزگرد‌ها با وزش باد در هنگام غروب، تا شعاع حداقل ۶۰۰ کیلومتر منتشر می‌شوند.

 

 

 

 

حسین اکبری، سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفت: حق آبه زاینده رود و گاوخونی هر کدام به صورت جداگانه محاسبه شده است. در مجموع طبق برآورد‌های دانشگاهی ۳۱۳ میلیون متر مکعب آب برای حفظ کارکرد‌های اکولوژیک این رودخانه و تالاب در نظر گرفته شده که حداقل ۱۷۶ میلیون متر مکعب آن برای حفظ و نگهداری تالاب نیاز است که با توجه به ذخیره کمتر از ۲۰۰ میلیون مترمکعبی سد زاینده رود عملا تحقق حقابه تالاب ممکن نیست.

او افزود: حق آبه تالاب همان چیزی ست که در ایستگاه "شاخه کنار" و درواقع در مصب تالاب تحویل می‌شود. در ۱۵ سال اخیر فقط ۴۱ میلیون متر مکعب از حقابه تامین شده که آن هم با پیگیری سمن‌ها و اداره کل حفاظت محیط زیست بوده است.

سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفت: این مقدار آب، تا حدودی با ایجاد رطوبت در محل، خطر ریزگرد‌ها را به تاخیر انداخت، اما در حال حاضر فقط در ۴ درصد از وسعت تالاب آن هم در گودترین قسمت آن رطوبت باقی مانده است که در حقیقت پساب زهکشی‌های کشاورزی است، نه منابع آّبی.

اکبری تاثیر رهاسازی پساب کشاورزی به محل ایستگاه شاخه کنار و سایر بخش‌های گاوخونی را اینگونه شرح داد، در نیمه دوم سال ۹۸ حدود ۸ میلیون متر مکعب پساب وارد تالاب شده که با نیاز زیست محیطی تالاب فاصله زیادی دارد و بسیار ناچیز است و فقط می‌توان گفت که رطوبت حاصل از ورود پساب زهکشی‌های کشاورزی باعث حفظ رطوبت و کاهش خطر خیزش گرد و غبار در این منطقه می‌شود.

او اضافه کرد: در سال ۹۷-۹۸ که بیشترین میزان بارش را، آن هم به صورت کم سابقه بالای ۲۱۴۰ میلی متر در سرشاخه‌ها شاهد بودیم، انتظار می‌رفت حق آبه گاوخونی به صورت کامل تامین شود، اما این اتفاق نیفتاد که این نشان می‌دهد عوامل انسانی و اقدامات ناپایدار و بارگذاری‌های غیر متعارف بیشترین تاثیر را داشته اند و عوامل انسانی در خشکی گاوخونی موثرتر از بارش‌ها بوده است.

 

 

 

سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان ضمن تاکید بر اهمیت احیای این تالاب، برخی خطر‌های ملموس ناشی از خشکی گاوخونی را بیان و اضافه کرد: خشکی تالاب بر کمیت و کیفیت آب‌های زیرزمینی تاثیرمنفی دارد و میراث فرهنگی و پل‌های تاریخی استان را نیزدر معرض خطر تخریب قرار می‌دهد.

اکبری در پاسخ به این سوال که آیا ورود پساب و فاضلاب کشاورزی در این منطقه خطرآفرین هست یا خیر توضیح داد: این پساب‌ها حاوی فلزات سنگین ناشی از استفاده از کود‌ها و آفت کش هاست که باعث تشدید وزن آلاینده‌ها خواهد شد.

او افزود: زمانی که حق آبه گاوخونی حتی به صورت حداقلی تامین شود، ابتدا به نفع کشاورزان است. چون هم منابع آب زیرزمینی تغذیه و هم کیفیت آب برای استفاده به نحو مطلوب حفظ می‌شود.

سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان اقدامات اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان را برای جلوگیری از افزایش خطر خشکی تالاب این چنین برشمرد، تاکنون ۶ طرح پایشی با هدف تکمیل بانک اطلاعاتی در زمینه خیزش گرد و غبار، گرایش پوشش گیاهی و پایش رسوب اجرا شده و ۳ طرح پایشی دیگر نیز با نصب دکل و دوربین‌های آنلاین تکمیل شده است. با استفاده از ظرفیت صندوق توسعه ملی هم، ۳ طرح لایروبی از سال ۹۶ تاکنون اجرا شده است.

با بررسی عوامل مدیریتی در دوره‌های مختلف و تصمیم گیری‌های متفاوت و بعضا متناقضی که بر سر تامین حق آبه تالاب بین المللی گاوخونی گرفته شده است، می‌توان به این نکته پی برد که نقش انسان و قدرت تصمیم گیری او چه در احیا و چه در خشکی این زیستگاه ارزنده گیاهی و جانوری و جاذبه گردشگری تا چه اندازه تاثیرگذار است.

 

مدیریتی که به خشک شدن ۷۰ درصد از تالاب‌ها منجر شد!

تشکیل کارگروهی جامع برای احیای همه تالاب‌های کشور

چالش‌های آبی کشور در انتظار تشکیل جلسات شورای عالی آب

 

گزارش از نسیم مسیبی

انتهای پیام/