به گزارش  خبرنگار دولت گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، قرار بود قفل بسیاری از در‌های بسته گشوده شود، اما بعد از گذشت هشت سال بسیاری از وعده‌های انتخاباتی حجت‌الاسلام حسن روحانی محقق نشد که  یکی از این وعده‌های محقق نشده، انتقاد از دولت تدبیر و امید بود.

به گفته رئیس جمهور، دولت از انتقاد استقبال می‌کند؛ او همچنین معتقد است که همه باید نقد شوند، هیچ استثنایی در کشور برای انتقاد کردن وجود ندارد و در کشور معصوم نداریم، ضمن اینکه پیامبر اسلام (ص) هم به مردم اجازه انتقاد می‌دادند و بالاتر از مقام پیامبر در تاریخ وجود ندارد.

اما این حرف‌ها در همین جا باقی ماند؛ انتقاداتی که تا بر زبان آمد با توجیهاتی فرا منطقی بدون پاسخ ماند. روحانی درحالی به منتقدان چراغ سبز نشان داد که در بسیاری از مواقع در برابر منتقدان دولت مواضع تندی اتخاذ کرده است.

مواضعی که هرکدام نوعی توهین به نقد کننده محسوب می‌شد

اولین رویارویی مستقیم روحانی و منتقدان به دوران امضای توافق موقت هسته‌ای باز می‌گردد که رئیس جمهور طی سخنانی در جمع اساتید دانشگاه منتقدان را بی سواد خواند و به نوعی از عدم دفاع اهالی دانشگاه از توافق هسته‌ای گله‌ای کرد.دومین باری که رئیس جمهور مستقیما منتقدان را خطاب کرد، به ماجرای مستند جنجالی «من روحانی هستم» باز می‌گردد.

گویا نقد شدن آنچنان هم به مزاج ریاست جمهوری دولت دوزادهم خوش نیامده بود و به نظر می‌رسد در دولت دو انگاری وجود دارد که بنا بر شرایط زمانی تغییر می‌کند. اما در این حیطه باید به این سوال پاسخ داده شود که اگر دولت اجازه انتقاد می‌دهد و آن را جزء حقوق شهروندی اعلام می‌کند پس چرا با دل و فرسخ آن را نمی‌پذیرد؟

حسین کنعانی مقدم دبیرکل حزب سبز در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: این شعار‌های پوپولیستی که بعضی‌ها در زمان انتخابات ارائه می‌دهند حکم همان مصرع حافظ را دارد مبنی براینکه «واعظان کاین جلوه در محراب و منبر میکنند, چون بخلوت میروند آن کار دیگر می‌کنند».

او ادامه داد: اقدامات دولت روحانی موجب مخالفت‌هایی شد، برای مثال مردم در موضع گیری‌های مختلف سیاسی این مخالفت ها را اعلام می‌کردند، برخی هم نقد‌های سازنده ارائه دادند و برخی هم تخریب می‌کردند.

کنعانی مقدم افزود: معتقدم اگر به آن‌هایی که نقد منصفانه و عادلانه داشتند پاسخ داده می‌شد قطعا درب تخریب و اقدامات سیاسی علیه دولت هم بسته می‌شد، اما چون دولت در نقد را بست و با الفاظ توهین آمیز برخی از منتقدان را خطاب کرد، در تخریب و مخالفت‌های سیاسی باز شد.

کارشناس سیاسی گفت: معتقدم که ما باید ساختار را طوری تنظیم کنیم تا افرادی که به دنبال شفافیت و نقد هستد فضا برایشان باز شود تا بتوانند آگاهانه مباحث خود را بیان کنند در غیر اینصورت به سمت تخریب خواهند رفت.

هرچند، مدت زمان زیادی به پایان کار دولت زمان باقی نمانده است، رهبر معظم انقلاب در گفت ‌وگویی که در شهریور امسال به صورت ویدئو کنفرانس  با اعضای هیئت دولت داشتند، فرمودند: «سال آخر از جهات مختلفی مهم است. این‌جور نباید تصور کرد که یک سال چیزی نیست، نه یک سال خیلی زمان است. یک سال سه‌تا صد روز به اضافه یک شصت و پنج روز است، یعنی بنابراین زمان کمی برای کار نیست.»

بخشی از بیانات رهبری که مورد توجه مخالفان و منتقدان دولت قرار گرفت، اما به گونه‌ای مماس با اهداف سیاسی، تخریب دولت را در دستور کار قرار دادند و بدون توجه به اهمیت زمان باقی مانده، همه دستاورد‌های دولت را زیر سوال برده و ناامیدی را به جامعه تزریق کردند.

رئیس جمهور در سخنان خود درباره نادیده انگاشتن اقدامات دولت می‌گوید که «انکار دستاورد‌های دولت، نادیده گرفتن موفقیت‌های یک رئیس جمهور یا یک وزیر نیست بلکه انکار دستاورد‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی است. انکار موفقیت‌های دولت تصور نادرستی است که برخی به جهت منافع سیاسی بر آن پافشاری می‌کنند در حالی که تبلیغ دستاورد‌های دولت، تبیین دستاورد‌های همه نظام است. بیان موفقیت‌ها و دستاورد‌های بزرگ نظام موجب یأس تحریم کنندگان و امیدواری مردم عزیزمان می‌شود که در برابر توطئه‌های دشمنان مقاومت کرده و با کمک و همراهی دولت در موفقیت نظام و کشور نقش مهمی داشته اند.».

اصول نقد کردن صحیح چیست؟

رهبر انقلاب در دی ماه سال ۱۳۹۶ فرمودند «نقد و نقدپذیری واجب است، تهمت و لجن‌پراکنی حرام است.» این عبارت رهبر انقلاب اسلامی به‌روشنی نگاه ایشان به مسئله‌ی نقد و نقدپذیری را نشان می‌دهد. از نظر ایشان اهتمام به مسائل اساسی کشور و نقد منصفانه امری ضروری در مسیر حرکت جامعه‌ی اسلامی به‌سوی آرمان‌هاست و مسئولان نیز باید ظرفیتِ شنیدن انتقادات، پاسخگویی و پذیرش نقد عالمانه را در خود ایجاد کنند. قید مهم در این میان پایبندی همگان به «ضوابط شرعی و اخلاقی» و «پرهیز از هتک حرمت» و «تخریب» است.

هدیه کردن عیوب

رهبر معظم انقلاب در مرداد ماه سال ۱۳۸۰ بیان کردند: اگر دولت یا مسئولان دیگر، مورد انتقاد قرار نگیرند، عیوب خودشان را نمی‌فهمند. انتقاد در واقع هدیه کردن عیوب آن‌ها به خود آنهاست.

بی تفاوت نباشید

درست در اولین روز از فروردین سال ۱۳۹۴ رهبر انقلاب فرمودند: من مردم عزیزمان را به بی تفاوتی دعوت نمیکنم آن‌ها ار به اهتمام در مسائل اساسی کشور دعوت میکنم، اما اصرار میکنم که برخورد‌ها نه از سوی مردم نسبت به مسئولین و نه از سوی مسئولان نسبت به منتقدین، تخریبی نباید باشد، نه تحقیر باشد، نه اهانت باشد.

نقد واجب است، لجن پراکنی حرام است

در اوایل ماه دی سال ۹۶ رهبر انقلاب فرمودند؛ نقد و نقد پذیری واجب است، تهمت و لجن پراکنی حرام است. نقد با تهمت زنی فرق می‌کند، با لجن پراکنی فرق می‌کند، با تکرار حرف دشمن فرق می‌کند نقد باید منصفانه، عاقلانه و مسئولانه باشد.

لحن ناصحانه، لحن خصمانه

رهبر انقلاب اسلامی درست چند روز بعد از آخرین صحبت‌هایشان درباره نوع صحیح انتقاد در روز ۲۲ دی ماه سال ۹۶ انتقاد صحیح را این چنین تاکید کردند: دو جور میشود انتقاد کرد: یک انتقادی که وقت شنیدن، شنونده آن را فحش و دشنام تلقی می‌کند؛ اما وقتی که شنونده آن را میشنود، آن را نصیحت تلقی میکند سعی کنید آن نوع اول نباشد. لحن باید ناصحانه و چاره جویانه باشد. در انتقاد، لحن خصمانه و یأس آلود و هرج و مرج طلبانه، فایده آن را تبدیل به زیان میکند.

مرز انتقاد و تخریب چیست؟

رهبر انقلاب در هفتم شهریور سال ۷۸ درباره تفکیک انتقاد و تخریب این چنین بیان کردند: معنای انتقاد آن ارزشیابی منصفانه‌ای است که یک آدم کارشناس می‌کند. انسان‌ها ضعف دارند دیگر؛ ضعف‌ها را بگویند، قوت‌ها را بگویند. نه اینکه بیایند یکسره بنا کنند به بدگویی کردن و انکار کردن همه خصوصیات... انتقاد خوب است، تخریب بد است؛ انتقاد خدمت است، تخریب خیانت است.

علامت دلسوزانه بودن انتقاد

در خرداد سال ۸۶ رهبر معظم انقلاب از اواع انتقاد پرده برداشتند؛ ایشان بیان کردند که انتقاد دو گونه است. علامت دلسوزانه بودن انتقام این است که وقتی انسان انتقاد را بیان می‌کند، نقطه قوت را هم در کنار او بیان کند تا معلوم شود که بنای نظر شخصی، بنای انتقام گیری و بنای اذیت کردن ندارد.

هیچکس مصون از نقد نیست

حضرت آیت الله خامنه‌ای در دوم فروردین سال ۸۳ روش‌ اسلامی نقد توصید دادند و بیان کردند که هیچ دستگاهی نباید خود را از انتقاد و نقد مصون و از عیب خالی بداند؛ همه دستگاه‌های کشور باید مورد نقد منصفانه قرار بگیرند و همه در جهت اهداف نظام و در چهارچوب آن، رفتار خود را اصلاح کنند. دولت، مجلس، قوه قضاییه و سایر دستگاه‌هایی که در کشور هستند و مسئولیت‌های مهمی بر دوش آنهاست همه مشمول این قاعده کلی هستند؛ نقد، اصلاح و پاسخگویی.

زمان اندک است و نقد بسیار، اما باید دید دولت دوازدهم در واپسین لحظات خود حاضر است انتقاداتی را که در چارچوب صحیح بیان می‌شود را بپذیرد یا تنها به شعار‌هایی برای انتقاد پذیر بودن بسنده کرده است. انتقاد‌هایی که هرکدام می‌تواند پلی برای سازندگی باشد و روزنه امیدی برای حل بسیاری از مشکلات کشور محسوب شود.

گزارش از سارا کیا

انتهای پیام/