به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان،هنر نگارگری (مینیاتور) در پرونده‌ای مشترک میان ایران، ترکیه، جمهوری آذربایجان و ازبکستان در پانزدهمین کمیته جهانی میراث ناملموس یونسکو در فهرست میراث جهانی ناملموس بشری قرار گرفت و به عنوان پانزدهمین میراث ناملموس ایران در یونسکو ثبت شد.

 

ما در این گزارش قصد داریم نگاهی کوتاه بر زندگی استاد محمود فرشچیان، هنرمند بزرگ اصفهانی داشته باشیم.

 

محمود فرشچیان  نقاش و نگارگری که به سبب خلق آثاری درباره برخی موضوعات شیعی، مشهور است. اودر عین توجه به مبانی سنتی نقاشی، سبکی نو دارد. خارج‌کردن نقاشی از هنری وابسته به شعر و ادبیات و استقلال‌بخشیدن به آن، سه‌بعدی کردن نقاشی با نگاه به هنر غرب و همچنین نگاه ویژه به بازسازی مفاهیم دینی و شیعی، از جمله شاخص‌های هنر و آثار اوست.

آثاری، چون تابلو عصر عاشورا، تابلو شام غریبان و تابلو ضامن آهو و نیز طراحی و نظارت بر ساخت ضریح امام رضا (ع) و ضریح امام حسین (ع) از برجسته‌ترین کار‌های هنری فرشچیان است. او از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۳ش، ۱۵ اثر خود را به حرم امام رضا (ع) اهدا کرده است.

 

محمود فرشچیان، ۴ بهمن ۱۳۰۸ش در اصفهان متولد شد. پدر او غلامرضا فرشچیان، تاجر و تولیدکننده فرش بود و شیفتگی فرزندش به طراحی و نقاشی را دریافت و او را برای فراگرفتن نقاشی، به کارگاه دوست خود حاج میرزا آقا امامی اصفهانی (۱۲۶۰ - ۱۳۳۴ش) فرستاد. حاج میرزا آقا امامی احیاگر هنر سوخت معرق و چهره‌ای نامدار در هنر نگارگری است. فرشچیان در کارگاه میرزا آقا امامی با طرح‌ها و نقش‌های دوره تیموری و صفوی آشنا شد.

 

فرشچیان در سال ۱۳۲۴ش به هنرستان هنر‌های زیبای اصفهان رفت که در آن زمان استاد عیسی بهادری از شاگردان برجسته کمال الملک، مدیر آن بود. او در این هنرستان به مطالعه نقاشی و مینیاتور و طرح‌های برگرفته از کاشیکاری‌های ابنیه تاریخی اصفهان پرداخت و با رنگ‌ها و ابزار نقاشی آشنا شد.

فرشچیان در این سال‌ها با قراردادن مو‌های گربه سفید در انتهای پر کبوتر، قلم‌مو‌هایی ظریف و انعطاف‌پذیر ساخت که همچنان در طراحی از آن قلم‌ها استفاده می‌کند. نخستین نمایش رسمی آثار او، در سال ۱۳۲۷ش، و در انجمن فرهنگی ایران و انگلیس بود که تابلو «دوش دیدم که ملائک در میخانه زدند» و چند تابلو دیگر که همگی در ۱۸ سالگی خلق شده بود، به نمایش گذاشته شد.

استوارت کری ولش (stuart cary welch)، پژوهشگر برجسته هنر اسلامی و هندی در توصیف استاد فرشچیان گفت: اگر این هنرمند پرتوان خلاق ایران قرن بیستم، استاد گمنام در دوره صفوی سده شانزدهم می‌بود، نگارندگان تاریخ هنر او را استاد پرندگان می‌نامیدند.

 

محمود فرشچیان، نقاشی‌ها و طراحی‌هایش با همه پیوندی که با سنت‌های ایرانی دارند، متعلق به این روزگارند. او استاد پژوهنده‌ای است که با احاطه کامل بر گنجینه دیرپای هنر سنتی ایران که در طی مسافرت‌های متعدد، هنر اروپا و امریکا را نیز به خوبی مطالعه کرده و به عصر بین‌المللی هنر خو گرفته است.

 

اگر فرشچیان نه در سال ۱۳۰۸ شمسی در اصفهان، بلکه در سال ۱۵۰۰ میلادی در تبریز یا هرات به دنیا آمده بود و نقش و نگارهایش از مایه‌های جهانی کمتری برخوردار می‌شدند، در آن صورت می‌توانست در دربار شاه‌طهماسب همکار گرانقدری برای سلطان محمد، میر مصور یا میرزا علی باشد. این اساتید بزرگ عصر صفوی، نقاشی‌های فرشچیان را می‌ستودند، همچنان که او اکنون پس از قرن‌ها آثار آنان را ارج می‌نهد.

 

مجید مهرگان، دارنده مدال درجه یک هنر از موسسه اکو و مدال درجه یک هنری در رشته نگارگری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: یکی از خصوصیات استاد فرشچیان، شناخت است. او فردی معتقد است که از گذشته بر اعتقادات خود پایبند بوده و بر همین مبنا کار می‌کردند و به نظر من این یکی از ویژگی‌های بارز شخصیتی او است .

نشان درجه یک فرهنگ و هنر از نشان‌های تخصصی دولت جمهوری اسلامی ایران بر سینه فرشچیان نقش بست 

مرحوم  اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهوری  سابق کشورمان در سال  ۱۳۷۴ در مراسم اعطای نشان به استاد محمود فرشچیان که با حضور ، معاونان، استادان و دست اندرکاران امور هنری برگزار شد، گفت: «احترام و تکریم هنرمند در نظام اسلامی مورد توجه و تأکید مسئولان کشور است و تجلیل از شخصیت‌های هنری برای گسترش فرهنگ و تعالی هنر اسلامی ضرورت دارد.

 

تقدیم نشان به استاد فرشچیان به خاطر توجه خاص و آمیختگی هنر ایشان به معنویات و ارزش‌های اسلامی و تقدس است که انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.» استاد فرشچیان پس از دریافت نشان، پنجاه عدد سکه بهار آزادی مربوط به نشان درجه یک فرهنگ و هنر را برای تقدیم به ساحت مقدس حضرت امام رضا (ع) به آستان قدس رضوی اهدا کرد.

 

تعداد دقیق آثار محمود فرشچیان روشن نیست، اما تاکنون ۵ جلد از منتخب آثار او منتشر شده و آخرین جلد، حاوی ۱۵۰ اثر است. همچنین در کتابی که حاوی آثار مینیاتور اوست، ۱۲۰ اثر گنجانده شده است. ۵۰ اثر نقاشی و نگارگری نیز در موزه سعدآباد به نمایش گذاشته شده، ۱۵ تابلو محمود فرشچیان هم به موزه حرم امام رضا (ع) اهدا شده است

کتاب‌ها

 

محمود فرشچیان، علاوه بر مشارکت در نقاشی، تذهیب و طراحی آثار مشهور اسلامی و ادبیات فارسی مانند غزلیات حافظ و نامه امام علی به مالک اشتر، برگزیده آثار خود را هم چاپ و منتشر کرده است. همچنین آثاری درباره فرشچیان چاپ شده است.

 

بسیاری از آثار محمود فرشچیان به در بیش از ۳۸ نمایشگاه به صورت دائمی در سراسر جهان به نمایش درآمده و نمایشگاه‌هایی بی شماری از آثار او به طور موقت برگزار شده است.

 

گزارش از محمدرضا شاهمرادی

انتهای پیام/ش