به گزارش خبرنگار  مجلس گروه  سیاسی  باشگاه  خبرنگاران  جوان، این روز‌ها نفس‌های پایتخت کشور در هیاهوی کرونا و محدودیت‌های کرونایی به راحتی بالا نمی‌آید؛ گزارش‌ها نشان می‌دهد تهران در آذر ماه امسال روز پاکی را تجربه نکرده است و در ادامه هم با حفظ همین شرایط، نیمه نخست دی ماه ۷ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۶ روز ناسالم و تنها دو روز قابل قبول را تجربه کرده است. اگرچه شهر‌ها و کلانشهر‌های دیگر کشور هم روز‌های ناسالم در تقویم خودشان، با تهران در رقابت‌اند.

آلودگی هوا، سوژه چند ده ساله افکار عمومی، به قدری اهمیت پیدا کرد که دهمین پارلمان، سال ۹۶ آن را در دایره قانون آورد. لایحه هوای پاک ۲۵ تیر ماه سال ۱۳۹۶ در مجلس تصویب شد و ۲۳ روز بعد، حجت‌الاسلام حسن روحانی در ۱۸ مرداد آن را به سازمان محیط زیست ابلاغ کرد.

آلودگی در قانون  چه تعریفی دارد؟

قانون ۳۴ ماده‌ای هوای پاک، آلودگی را انتشار یک یا چند آلاینده اعم از آلاینده‌های جامد، مایع، گاز، پرتو‌های یون‌ساز و غیر یون‌ساز، بو و صدا در هوای آزاد، به صورت طبیعی یا انسان‌ساخت می‌داند که کیفیت هوا تغییر دهد؛ به گونه‌ای که برای سلامت انسان و موجودات زنده، فرآیند‌های بوم‌شناختی(اکولوژیکی) یا آثار و ابنیه زیان‌آور باشد و یا سبب از بین رفتن یا کاهش سطح رفاه عمومی شود.

سازمان محیط زیست عهده‌دار نظارت حسن اجرای قانون یاد شده است که البته تنها متولی و بازیگر هوای پاک هم نیست؛ آیین‌نامه مصوب هیئت وزیران علاوه بر محیط زیست، سازمان هواشناسی، وزارتخانه‌هایی مانند راه‌وشهرسازی، کشور، صمت و نفت، همچنین استانداری‌ها، وزارت بهداشت و چند نهاد و وزارتخانه دیگر را مکلف و مأمور به اقدام‌هایی کرده است.

وظایف کارگروه کاهش آلایندگی

بخشی از وظایف نهاد‌ها مربوط به بررسی شرایط آلایندگی هواست که آیین نامه هیئت وزیران با تعیین شاخص‌های کیفیت هوا، فرآیند تشخیص وضعیت اضطرار را توضیح داده است. نهاد قانون‌گذار، کارگروهی ۸ نفره را عهده‌دار مسئولیت‌هایی کرده که یکی از آنها، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری برای کاهش انتشار آلاینده‌ها از منابع آلاینده است.

هوای پاک، هرگونه منبعی از قبیل وسایل نقلیه موتوری و غیرموتوری را که در اثر حرکت ایجاد آلودگی می‌کند، منبع متحرک، منابعی مانند صنایع، عملیات معدنی، کشاورزی، بخش‌های خدماتی، تجاری، اداری و خانگی را که در محلی ثابت سبب انتشار آلاینده‌ها می‌شوند، منابع ثابت آلاینده عنوان کرده است.

کاهش آثار سوء ناشی از آلودگی هوا بر سلامت، وضع ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های زمانی، مکانی و نوعی برای فعالیت منابع تشدیدکننده آلودگی و تنظیم و ابلاغ اقدامات مستمر لازم‌الاجرا از سوی دستگاه‌های مختلف در مواقع اضطرار هم از وظایف دیگر کارگروه مشخص شده که در صدر آن، استاندار است.

علاوه بر ایجاد ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های تردد در صورت تشخیص وضعیت اضطرار آلایندگی، اقدام برای کنترل کیفیت وسایل نقلیه و واحد‌های آلاینده برای کاهش و مدیریت آلودگی هوا پیش‌بینی شده که بر اساس آن، برای خودرو‌های مختلف بسته به نوع، سوخت و مشخصات فنی‌شان، سن فرسودگی را تعیین کرده‌اند. از سوی دیگر، واحد‌های آلاینده در قانون هوای پاک تمام مراکز صنعتی، تولیدی، معدنی، خدماتی، عمومی و کارگاهی آلاینده هستند که درباره نوع سوخت مصرفی آن‌ها و محل قرارگیریشان تصمیم‌گیری شده است.

تهران، کرج، مشهد، شیراز، اصفهان، تبریز، اراک و اهواز شهر‌های واجد شرایط برنامه‌ریزی ویژه جهت کاهش آلودگی هوا در آیین‌نامه اجرایی تبصره ماده ۱۴ قانون هوای پاک (مصوب۲۱ شهریور ۱۳۹۷ هیئت وزیران) هستند که در فهرست ۱۸ گانه کلانشهر‌های ایران قرار دارند.

مازوت؛ نقش اول این روزهای آلوده

کارشناسان وجود صنایع را از مهم‌ترین عوامل آلایندگی عنوان کرده‌اند؛ در چند نشست علنی اخیر مجلس یازدهم، نمایندگان ۲ استان اصفهان و مرکزی که مراکز هر کدام میان ۸ شهر یاد شده قرار گرفته است، به استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها اعتراض کردند.

مازوت، هیدروکربن حاصل از پالایش نفت خام است که گرانروی و آلایندگی بالایی دارد و می‌توان یکی از دلایل مصرف محصول مذکور را قیمت ارزانش دانست، اما شاید این را هم نتوان همه علت‌ها عنوان کرد.

دهم دی ماه ۹۹، محمدحسن آصفری نماینده اراک در تذکری شفاهی خطاب به حجت‌الاسلام روحانی رئیس جمهور گفت که «شما ۶ سال پیش با حضور در اراک به عموم مردم اعلام کردید شیر نیروگاه مازوت شازند را می‌بندید، اما متأسفانه این اتفاق رخ نداد. چند روزی است که مردم اراک از هوای بسیار آلوده‌ای را که بخش بزرگش ناشی از فعالیت نیروگاه شازند است، تنفس می‌کنند. درخواست می‌کنم هر چه سریعتر به وعده‌تان در این باره عمل کنید.»

آلودگی هوا و محیط زیست با نمایش‌های سیاسی حل نمی‌شود

جست‌وجو در اخبار باشگاه خبرنگاران جوان نشان می‌دهد انتقاد و اعتراض این نماینده درباره آلودگی هوا به زمان حضور او در مجلس نهم هم باز می‌گردد که به معصومه ابتکار، رئیس وقت سازمان محیط زیست تذکر داده بود. آصفری اظهار کرده بود که «مسئله آلودگی هوا و محیط زیست با کنگره و نمایش‌های سیاسی حل نمی‌شود.»

حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده شاهین شهر و میمه هم ۱۰ دی ماه امسال در صحن علنی تذکر داد و یادآور شد که «شهرستان‌های شاهین‌شهر و میمه، برخوار، اصفهان، خمینی شهر و برخی شهرستان‌های استان اصفهان به دلیل اینکه آلودگی‌هایشان از بقیه کلانشهر‌های کشور بالاتر است، رسماً تعطیل شده است.»

او ادامه داد که «هفته قبل هم یک هفته تعطیل شد، با این اوصاف وزارت نفت و نیرو تصمیم گرفتند مازوت به جای گاز در نیروگاه‌های حوزه انتخابیه‌ام مصرف شود که واقعاً سلامتی مردم را در معرض خطر جدی داده است. با همین مصرف گاز مردم نمی‌توانند درست تنفس کنند، وای به حال اینکه مازوت استفاده شود.»

بیشتر بخوانید

•  سازمان محیط زیست به وظایف حاکمیتی‌اش درباره آلودگی هوا با جدیت عمل کند
• دشتی: اردکان بیشترین آلودگی هوا را در کشور دارد/ قالیباف: کمیسیون صنایع پیگیری کند

وزیر نفت: چاره‌ای برای مصرف مازوت نداریم

مصرف پرسروصدای مازوت و اعتراض‌ها، بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت کشور را به پاسخگویی واداشت. او ۱۴ دی در نشست مشترک وزرای نیرو، نفت و کشور که به میزبانی وزارت کشور درباره مدیریت مصرف سوخت زمستانی کشور برگزار شد، گفت «چاره‌ای برای مصرف مازوت نداریم و مایل به مصرف آن نیستیم، ولی گازوئیل در حداکثر ممکن تحویل داده می‌شود.»

نامدار زنگنه یکی از علل افزایش مصرف گاز خانگی را باز کردن پنجره‌ها با تصور خروج کرونا دانست که مردم در نتیجه کاهش دما، استفاده بیشتری از وسایل گرمایشی برای افزایش دما می‌کنند.

وزیر نفت تصریح کرد «مشکلاتی باعث شده است که نتوان همه استان‌ها را از مصرف مازوت مستثنی کرد، در بحث سیمان قرارمان این بود که از زمستان مصرف مازوت داشته باشند، اما امروز در هیئت دولت مصوب می‌کنیم قیمت نفت کوره معادل گاز مصرفیشان شود.»

او همچنین بیان کرد «اگر مصرف برق کم شود، مصرف مازوت هم کاهش می‌یابد و همه تجربه‌ها در بحث صرفه جویی مصرف گاز با اولویت برق هم اجرا شود.»

روز بعد، عیسی کلانتری رئیس سازمان محیط زیست استفاده از مازوت را درصورت مراعات نکردن مردم در مصرف گاز اجتناب ناپذیر عنوان کرد؛ در این گفته علت خاموشی چراغ‌های روشنایی بعضی بزرگراه‌ها را هم می‌توان جست‌وجو کرد، مسئولان درباره آن توضیح داده‌اند از آنجا که سوخت گاز در تولید برق اثر دارد، مصرف بالای گاز برای ایجاد گرمایش باعث شده نیروگاه‌های برق جهت تأمین نیازها، از روشنایی بزرگراه‌ها بکاهد.

در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد برق مورد نیاز کشور در نیروگاه‌های حرارتی و از سوخت گاز تولید می‌شود.

تشکیل پرونده در کمیسیون اصل ۹۰مجلس؛ داستان بنزین‌ وارداتی بازخوانی می‌شود

حجت‌الاسلام نصرالله پژمانفر، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی مجلس شورای اسلامی دلیل این آلودگی‌های چند ساله را در جایی دیگر جست‌وجو کرده است. او در گفت‌وگو با خبرنگار مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان گفت «افرادی که زمانی صدایشان نسبت به آلودگی هوا بلند بود، امروز باید پاسخ دهند.»

این نماینده البته یادآوری کرد که در مورد آلودگی هوا و طرز عملکرد دستگاه‌ها شکایتی به این کمیسیون نرسیده است.

حجت‌الاسلام پژمانفر ادامه داد «روزی پرچم این موضوع دست تیم دولت و افرادی مانند خانم ابتکار و آقای زنگنه وزیر نفت بود که در رسانه‌ها مطرح کردند بنزین تولید داخل سرطان‌زاست و نباید مصرف شود، به همین بهانه تولید آن متوقف و موج واردات بنزین بی‌کیفیت را آغاز کردند و در برهه ای، خسارت‌هایی به کشور وارد شد؛ به همین جهت پرونده‌ای در کمسیون اصل ۹۰ پرونده‌ای برای پیگیری و جمع‌آوری مستندات باز کرده‌‎ایم.»

آیین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌ها(موضوع ماده (۲) قانون هوای پاک مصوب ۲۱ شهریور سال ۱۳۹۷ هیئت وزیران) وزارت نفت را موظف به تأمین و عرضه سوخت بر اساس ویژگی‌ها و کیفیت‌هایی مشخص کرده است.

رئیس کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی مجلس تصریح کرد که «از زمان قطع تولید بنزین داخلی تا تولید دوباره آن، یک فاصله ایجاد شد که از نظر درآمدی به دلیل واردات بنزین، کشور خسارت دید. چه کسانی باید درباره این خسارات جواب دهند؟»

سلامت مردم در گرو نفاق و برخورد سیاسی

پژمانفر اظهار کرد «امروز آن افراد باید پاسخ دهند که چطور می‌شود همین بنزین تا چند سال پیش سرطان‌زا بوده است، اما حالا خودشان به مردم می‌دهند و آلودگی ندارد؟ همه دستگاه‌های تبلیغاتی را از پرداختن به مسئله منع می‌کنند و یک بایکوت خبری درباره بنزین‌های تولیدی ایجاد کرده‌اند. این یک بام و دو هوا نشان از نفاق و برخورد سیاسی نسبت به مسائل و مشکلات مردم دارد.»

نقش مجلس در آلودگی هوا کجاست؟

رئیس کمیسیون اصل ۹۰ با یادآوری اینکه مجلس درباره آلودگی هوا وظیفه نظارتی دارد و باید از دستگاه‌ها گزارش بخواهد، تأکید کرد «سازمان‌ها و نهاد‌هایی مانند شهرداری‌ها، محیط زیست و بهداشت‌و‌درمان در رسیدگی به موضوع آلودگی هوا وظایفی دارند که از آن تغافل می‌کنند و همه مسائل را به کرونا ربط می‌دهند. اگرچه کرونا تلفاتی را از کشور گرفته است، اما معنا ندارد نسبت به اتفاقات دیگر بی‌تفاوت و غافل باشیم.»

رضا تقی پور انواری نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس هم در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت «درصد بسیار کمی از قانون هوای پاک اجرا شده است و دولت معمولاً محدودیت اعتبار را به عنوان دلیل این مسئله بیان می‌کند؛ ولی از نظر مجلس این موضوع به صورت کامل پذیرفته نیست.»

او هم مانند رئیس کمیسیون اصل ۹۰ به پیگیری از وزارتخانه‌ها و نهاد‌ها تأکید داشت.

نماینده مجلس: از ماست که بر ماست

نماینده‌ای دیگر از مجلس یازدهم، شرایط کنونی کشور را با وجود شیوع بیماری کووید-۱۹ ویژه دانست و البته گفت که «از ماست که بر ماست»؛ وجود این حجم از خودروی تک سرنشین، کمی مانده به آغاز محدودیت‌های ترافیکی چه دلیلی دارد؟

قانون هوای پاک برای متخلفان جرم انگاری کرده است؛ سید جواد ساداتی نژاد رئیس کمیسیون کشاورزی و محیط زیست در حاشیه نشست این کمیسیون برای بررسی آلودگی هوا تهران امروز(۱۶ دی ماه) اعلام کرد اگر متولیان قانون وظایفشان را در جهت اجرای این قانون عملی نکنند، کمیسیون کشاورزی تخلفات را به قوه قضاییه اعلام خواهد کرد.

به گفته محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران، کرونا مقصر و دلیل اصلی آلودگی هوای فعلی است. او در بخشی از صحبت‌های چند روز اخیر خود، مانند وزیر نفت علت‌های مصرف مازوت و بالا رفتن مصرف گاز را توضیح داد و اظهار کرد «نیروگاه‌های غرب تهران برای مصرف مازوت باید دقیق انتخاب می‌شدند. جهت وزش باد در تهران از غرب به شرق است و فعالیت نیروگاه‌های غرب تهران موجب می‌شود دود ناشی از مصرف مازوت، تهران را آلوده کند.»

هاشمی همچنین یادآوری کرد که دولت برای مصرف مازوت از شورای شهر سؤال نمی‌کند، رئیس شورای شهر تهران بر کاهش سفر‌های مردم از طریق حمل و نقل عمومی تأکید کرد که باعث شده به خودرو‌های شخصی روی بیاورند.

اگرچه نمی‌توان نقش کرونا را نادیده گرفت، اما پایداری جوی و آلودگی هوا چند روزی ادامه دارد تا بلکه مدیریت باد و باران، قانون هوای پاک را اجرا کند؛ برخی کارشناسان زیست‌محیطی باور دارند بودجه برای حل مشکل آلودگی هست اما جای دیگر خرج می‌شود. شاید به قول محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران،  آلودگی هوای تهران، بیش از آنکه مشکل تکنیکی باشد، مسئله سیاسی است.

گزارش از ابراهیم اسدی بیدمشکی

انتهای پیام/