به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از همدان،"ورکانه" یکی از روستا‌های هدف گردشگری همدان است که بافت سنگی آن این منطقه را به یکی از جذاب‌ترین نقاط بکر گردشگری و بوم‌گردی تبدیل کرده است.کوچه پس کوچه‌های جذاب این روستای رنسانسی ایران با جداره‌های سنگی، نمای زیبایی به آن بخشیده وچشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند به طوری که تاکنون گردشگران بسیاری از کشور‌های مختلف مهمان این روستا بوده اند.

سریال "عدل البدل"  که نوروز ۱۳۹۶ از شبکه یک سیما پخش شد در این روستا تولید شد. هشتم خردادماه سال ۱۳۹۶ طی نامه‌ای از سوی معاون رئیس‌جمهور مراتب ثبت ملی بافت تاریخی روستای سنگی ورکانه به استاندار همدان ابلاغ شد.

در قسمتی از این نامه آمده بود که این اثر تحت حفاظت و نظارت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است و هرگونه دخل و تصرف یا اقدام عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت آن شود، برابر قانون جرم محسوب می‌شود و مرتکب مشمول مجازات‌های قانونی خواهد شد، مرمت و بازسازی اثر هم صرفاً با تأیید و نظارت این سازمان ممکن خواهد بود بنابراین خواهشمند است دستور فرمایید مراتب جهت اطلاع و اجرا به مقامات و مسئولان ذیربط در استان ابلاغ شود.

این روستای ۴۰۰ ساله که به علت بافت سنگی شهرت یافته و جاذبه‌ای منحصربه فردش هر بیننده‌ای را مجذوب خود می‌کند و سنگ‌های لاشه‌ای که کوچه باغ‌های این روستا زیر نور آفتاب به رنگ قهوه‌ای درمی‌آیند و ناخودآگاه افراد آشنا به این جاذبه را به یاد تصاویر زیبای دوره رنسانس اروپا می‌اندازد و می‌تواند هر گردشگری را به وجد آورد، اما این روز‌ها بافت سنگی ورکانه با ساخت و ساز‌های نامتعارف روستا بافت واقعی خود را از دست داده و اگر به همین روش پیش رود تا چند سال آینده اثری ازاین بافت وجود نخواهد داشت.

باید گفت از همان روز‌های اول که ورکانه به عنوان روستای هدف گردشگری مطرح شد و بافت سنگی آن به ثبت ملی رسید، هدف، حفظ بافت و زیبایی این روستا بود تا بتوان بوم‌گردی و طبیعت بکر را در این روستا به نمایش گذاشت و اهالی روستا نیز خود را موظف به حفظ بافت روستا دانستند، اما هزینه و زحمات جداره‌های سنگی موجب شد برخی توجهی به این موضوع نکنند و همین موضوع مقدمه‌ای شده بر تغییر بافت روستا؟!

در این خصوص با مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان هم صحبت شدم.

ایجاد پایگاه حفظ بافت روستاهای هدف گردشگری 

علی مالمیر با اشاره به  اینکه در این زمینه و به  لحاظ حقوقی تلاش کردیم که با استفاده از ظرفیت‌های قانونی پایگاه حفظ بافت روستایی را ایجاد کنیم ،گفت: موفق شدیم امسال مجوز ایجاد پایگاه حفاظت از بافت های روستایی را بگیریم تا این پایگاه زمینه ای برای حفظ و مرمت بافت روستا فراهم کند.

او ابراز داشت:با ایجاد این پایگاه زمینه ای فراهم شد تا برای مرمت این بافت ۳۵۰ میلیون تومان اعتبار تخصیص داده شود و در این خصوص تفاهم نامه ای با امور روستایی امضاء شد.

او با اشاره به اینکه یکی از مباحثی که باید برای حفاظت از این روستا انجام می شد ثبت ملی آن بود که خوشبختانه انجام شد و بعد ثبت نیز طبق قانون هر گونه ساخت و ساز و صدور هر مجوزی در این باره تخلف محسوب می شود و باید برای ساخت و ساز نیاز به استعلام و تایید  میراث فرهنگی است در غیر این صورت اگر مجوزی از سوی دهیار صادر شود برخورد قانونی خواهد شد.

مالمیر اظهار داشت: متاسفانه بعد از بارش هایی که سال گذشته رخ داد و آسیب هایی به بافت های روستاها وارد شد شرایط وام هایی برای بهسازی ، بازسازی و مقاوم سازی پرداخت شود و در این میان فرصتی شد که برخی از افراد بدون پروانه مجوز از سوی میراث فرهنگی  و استعلام از سوی دهیاری صادر شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان گفت: بافت سنگی از بین رفته ورکانه باید برگردد و اگر دهیاری و شورا که مسئول هستند برای این مهم  ورود پیدا نکنند، مجبوریم پیگیری حقوقی کنیم.

علی مالمیر با اشاره به اینکه دو سال قبل با پیگیری‌های میراث فرهنگی بافت سنگی این روستا ثبت ملی شد، اظهار کرد: پس از ثبت به دهیار و شورا ابلاغ و تأکید ‌کردیم که بافت روستا دارای ارزش است و ‌نباید از بین برود.

این مسئول با بیان اینکه به این منظور جلسه‌ای هم در معاونت عمرانی استانداری برگزار شد، ادامه داد: هر شخصی که مجوز ساخت و ساز در روستای ورکانه را صادر می‌کند باید از قبل از اداره میراث فرهنگی استعلام کند و ساخت و سازها براساس آن انجام شود.

مالمیر اظهار داشت:  اهالی برای ساخت و ساز ملزم به رعایت ضوابط هستند، ناظر و کارشناس طرح  هم باید بر ساخت و سازها نظارت کند که طرح اجرا شود و متناسب با آن پایان کار داده شود.

او یکی دیگر از مباحث مطرح شده در استانداری را ارائه تسهیلات ساخت و ساز به اهالی روستا منوط به رعایت ضوابط بافت روستا دانست و گفت: در این طرح پرداخت قسط آخر ملزم به رعایت ضوابط میراثی و حفظ بافت آنجا است.

مدیرکل میراث فرهنگی استان همدان بیان کرد: اگر دهیاری روستا پروانه ساخت و ساز را صادر کرده و از میراث استعلام نکند و یا بدون مجوز کاری انجام گیرد مسئولیت کنترل آن با میراث فرهنگی نیست و ‌دهیاری مسئول است.

او با اشاره به اینکه در روستای ورکانه ساخت و سازهایی انجام شده که به بافت آسیب رسانده است، گفت: میراث فرهنگی پیگیر است دستگاهی که صدور مجوز و ‌نظارت را بر عهده دارد و دهیار به عنوان یکی از ارکان مهم آن محسوب می‌شود، طبق قانون پاسخگو ‌باشد.

مالمیر اضافه کرد: اعتقاد داریم اینگونه ساخت و سازها که استعلام یا نظارت نمی‌شود، تخلف دهیاری است و ‌میراث فرهنگی موضوع تخلف دهیاری را پیگیری می‌کند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان عنوان کرد: ساخت و سازهای غیرمجاز در روستا طبق قانون ۹۹ کنترل می‌شود و دهیار هم اگر تخلف کرده باشد از طریق مراجع ذیربط پیگیری می‌شود، میراث فرهنگی اگر از این کانال به نتیجه نرسد مجبور است اقدامات حقوقی علیه متقاضی که تخلف کرده است، انجام دهد.

مالمیر افزود: اگر متقاضی براساس پروانه ساختی که دهیاری صادر کرده عمل کرده باشد تخلفی نکرده و ‌پروانه‌ای که بدون استعلام ما صادر شده تخلف است و صادرکننده پروانه باید ضوابط ما را رعایت می‌کرد.

او با بیان اینکه بنیاد مسکن به اهالی روستا برای ساخت و ساز تسهیلات ارائه می‌دهد، گفت: در جلسه‌ای که داشتیم قرار شد قسط آخر تسهیلات را بنیاد مسکن پس از اینکه نما کار شد، براساس ضوابط پرداخت کند.

مالمیر با بیان اینکه برای حفظ بافت سنگی ورکانه ملزم به رعایت ضوابط هستیم، خاطرنشان کرد: قطعاً ساخت نمای متناسب با بافت سنگی ورکانه و حفظ آن هزینه‌بر است اما چون ضابطه و قانون است باید انجام شود بنابراین مشکلات مالی رافع مسئولیت صادر کننده مجوز و مجری که ضوابط حفظ نماها را رعایت نمی‌کند، نیست.

مالمیر با بیان اینکه استان همدان دارای ۲۰روستای هدف گردشگری بوده که این روستاها دارای ۲۳خانه بوم گردی هستند، افزود: از این تعداد روستاهای هدف ۳ روستا واجد ارزش و بافت سنتی با طبیعتی بکراز جمله روستای ورکانه و سیمین رود با بافت سنگی به ثبت ملی رسیده  وروستای ملحمدره هم با بافت خشتی و پلکانی  در صف  انتظار ثبت ملی است.  

حال باید دید با حساسیتی که اهالی روستا به علاوه رئیس شورا و دهیار روستا دارند و تدابیری که مسؤولان میراث فرهنگی برای حفظ بافت این روستا دارند، وضعیت ساخت و ساز در روستا به کجا می‌رسد.

بیشتر بخوانید

• تعلل میراث فرهنگی و شهرداری برای ساماندهی گوردخمه
• آغاز مرمت قلعه کريشکی در استان فارس
• الگن پایلوت بومگردی

  ---

با یکی از اهالی و مالکان  روستا ی ورکانه  که منزل مسکونی خود را  به شکل خانه های صنعتی و شهری بنا کرده  هم صحبت و دلیل  این موضوع را از وی جویا شدم.

آقای کزازی که منزل مسکونی خود را به تازگی از نو و به سبک خانه های شهری بنا کرده  در مورد ساخت و سازها با مصالح صنعتی و مغایر با معماری تاریخی و سنتی روستای ورکانه اینگونه  می گوید: تسهیلات بهسازی و نوسازی مسکن که از سوی بنیاد مسکن اعطا می‌شود نمی‌تواند به تقویت بافت روستا کمک چندانی کند چرا که ساخت خانه به شکل نمای سنگی و قدیمی هزینه بر است و حدود حداقل  ۲۰۰ میلیون تومان اعتبارلازم است که از عهده بنده خارج بود و از طرفی دیگر منزلم در حال تخریب بود و نیاز به ساخت مجدد داشت و به ناچار منزل مسکونی خود را که سر پناه خانواده ام بود اینگونه ساختم .

او ادامه می دهد  اما با همکاری دهیار روستا و طبق مقررات و ضوابط قرار شد که  نمای این ساختمان را به شکل سنگی تبدیل کنم تا بافت سنتی این روستا حفظ شود .

او شخصاً قول داد که نسبت به تغییر ساختار نمای ساختمان خود به نمای سنگی و حفظ بافت سنتی  این روستای گردشگری بعد از گرفتن تسهیلات  هر چه سریع تر اقدام کند.

نمای ساختمان‌های جدید روستای ورکانه باید سنگی و به شکل قدیم باقی بماند

با دهیار روستای هدف گردشگری «ورکانه» هم گفت و گو کردم، وی در خصوص این موضوع اینگونه گفت: ما بر این ساخت و ساز‌ها نظارت داریم و نمای ساختمان‌های جدید که تکمیل شوند باید سنگی و به شکل سنتی و قدیمی گذشته بمانند.

داود کزازی با توجه به بارندگی‌های پارسال بسیاری از ساختمان‌های روستا خسارت دید و اهالی روستا از طرح سیل زدگی استفاده کردند و ساخت و ساز‌ها زیاد شد.

او بیان کرد: با توجه به بارندگی‌های سال گذشته بسیاری از ساختمان‌های روستا خسارت دید و اهالی روستا از طرح سیل زدگی استفاده کردند و ساخت و ساز‌ها زیاد شد.

دهیار روستای ورکانه با تاکید بر اینکه تلاش ما بر این است که خانه‌ها طبق بافت قدیم و با این سنگ‌ها کار کنند افزود: اگر هم امکان استفاده از این سنگ‌ها در تمام بنا امکان ندارد، حداقل دیوار‌های مقابل خانه از این سنگ‌ها استفاده شود تا بافت روستا به هم نریزد.

کزازی ادامه داد: مهرماه سال قبل مدیرکل میراث فرهنگی، مدیرکل دفتر امور روستایی، استانداری، معاون فرماندار و بخشدار بازدیدی از روستای ورکانه داشتند وقرار شد تسهیلاتی برای اجرای نمای ساخت و ساز‌ها درنظر گرفته شود و قرار شد بنیاد مسکن با همکاری میراث فرهنگی طرحی ارائه دهد.

کزازی افزود: اکثر ساخت وساز‌هایی که از پارسال آغاز شده، با توجه به افزایش قیمت مصالح نیمه کاره مانده و تا زمانی که نما اجرا نشود پایان کار نمی‌گیرند و اهالی روستا به این کار معترض هستند و می‌گویند وقتی داخل ساختمان تکمیل نشده چطور نما را با هزینه ۳۰ الی ۴۰ میلیون تومان اجرا کنیم؟

دهیار ورکانه با بیان اینکه به این منظور نامه نگاری‌هایی با میراث فرهنگی و بنیاد مسکن انجام داده‌ایم، گفت:از سوی بنیاد مسکن ۸ میلیون تومان وام بلا عوض درنظر گرفته شده تا اهالی روستا نما‌ها را اجرا کنند و بافت سنگی روستا هم حفظ شود.

کزازی با بیان اینکه در ساخت و ساز‌های جدید درب‌ها و پنجره‌های چوبی که شکل قدیمی روستا بود به کار نمی‌رود، گفت: این کار هزینه خیلی زیادی دارد و مسئولان باید از قبل فکری برای حفظ نمای قدیمی روستا می‌کردند.

او اضافه کرد: ارگان‌های مرتبط می‌توانستند تسهیلاتی به اهالی روستا بدهند تا ساختار قدیمی دست خورده نمی‌شد، اما زمانی که نوسازی انجام شود بافت روستایی از بین می‌رود، از طرف دیگر روستایی‌ها هم باید جای امنی برای زندگی داشته باشند و آیین نامه نظام مهندسی را رعایت می‌کنند.

دهیار ورکانه با بیان اینکه شهریور سال ۹۷ قرار براین شد که ۱۰۴ واحد بازسازی و مقاوم سازی شوند، افزود: از این تعداد ۴۰ واحد دیگر باقی مانده که برای بازسازی آن‌ها اقدامات لازم انجام شده و تنها نمای آن باقی مانده که منتظر دریافت تسهیلات هستند.

کزازی با اشاره به ارائه تسهیلات بنیاد مسکن به اهالی روستا برای ساخت و ساز گفت: قرار شده قسط آخر تسهیلات را بنیاد مسکن پس از اینکه نما کار شد، پرداخت کند.

با رئیس بنیاد مسکن شهرستان همدان همراه شدم و با او به گفت و گو نشستم.

هویت فرهنگی، تاریخی و معماری روستاهای گردشگری باید حفظ شود

نقی پور قاسمی در این باره گفت: معماری روستا‌ها به خصوص روستا‌های گردشگری دارای ارزش است و به عنوان یک هویت فرهنگی، تاریخی، معماری باید حفظ شود.

او با بیان اینکه در این زمینه یکی از رسالت‌های بنیاد مسکن حفظ بافت‌های قدیمی و با ارزش است، اظهار داشت: همه ساله از سوی بنیاد مسکن کشور اعتبار و منابعی برای حفظ این بافت‌ها در استان‌ها تخصیص داده می‌شود که این اعتبار در استان همدان برای سه روستای ورکانه، سیمین و خاکو در نظر گرفته شده است.

این مسئول با بیان اینکه این تسهیلات برای ایجاد کف سازی، جداره سازی وساخت میادین پرداخت می‌شود ابراز داشت: بنیاد مسکن برای حفظ این بافت با ارزش، اقامتگاه بوم گردی با بافت قدیمی و سنتی در این روستا برای گردشگران  ساخته است که علاوه بر حفظ بافت سنتی و نمای قدیمی در برابر حوادث و بلا‌های طبیعی مقاوم سازی انجام شده تااهالی این روستا هم برای ساخت ساز از این نمونه بافت اجرا شده الگو برداری کنند و بر حفظ و ارزش روستای خود تلاش مضاعفی داشته باشند.

پور قاسمی با اشاره به اینکه دهیار روستا مرجع صدور پروانه ساختمانی در ورکانه است، توضیح داد: دراین خصوص جلساتی با میراث فرهنگی انجام شد و قرار شد که قسط آخر تسهیلات را بنیاد مسکن پرداخت نکند تا هنگامی که طبق ضوابط و قانون مقرر شده از سوی دهیاری مبنی برپایان کار ساخت و ساز بشکل سنتی قسط آخر تسهیلات پرداخت شود البته این موضوع نیز باید با تایید و نظارت کارشناس بنیاد مسکن، فرمانداری وبخشداری انجام شود.

و اما کلام آخر؛ به نظر می رسد طبق طرح حفظ بافت باارزش در روستاهای هدف گردشگری که بر اساس اصول فنی و معماری بنیاد مسکن تعریف شده است، اهالی روستا ملزم به رعایت و حفظ بافت باارزش هستند و دهیار هم در اینگونه موارد باید در صورت مشاهده اقدامات لازم را انجام دهد چرا که هر چه روستاهای مقصد گردشگری از جاذبه های بیشتری برخوردار باشند و بافت سنتی و قدیمی آن حفظ شود  در اولویت گردشگران قرارخواهند گرفت.

گزارش از زهرا جعفرپور ایروانی

انتهای پیام/ج