به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،  شهادت مظلومانه فاطمه زهرا (س)، داغی بر دل آزادگان سراسر تاریخ گذاشت؛ مظلومیتی که در حصار زمان نماند و در گستره تاریخ بشر تا قیامت باقی است؛ شهادتی که با وجود غم‌افزایی بسیار، برای آنان که در مسیر حق گام بر می‌دارند، متمایز کننده راه از بی‌راهه است. سیره فاطمی نمایانگر همان راهی است که حضرت ختمی مرتبت، محمد مصطفی (ص) برای طی طریق نوع بشر ترسیم فرمود و تبلور عالی‌ترین شکل آن در زندگی و حیات دختر بزرگوارش، قابل مشاهده و فراگیری است. فاطمه‌زهرا (س)، افزون بر این، آموزگار بصیرت و معلم بی‌بدیل آموختن هنر آزاده زیستن به همه انسان‌ها و مبلغ ارجمند مسیر رستگاری به همه بانوان عالم است. به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت آن یگانه و در گفتگو با دانشمند ارجمند، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا جباری، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) و پژوهشگر برجسته تاریخ اسلام، به بررسی برخی از ویژگی‌های اجتماعی سیره فاطمی پرداختیم.

یکی از مباحثی که در بررسی زندگانی حضرت فاطمه زهرا (س) به چشم می‌آید، ایستادگی آن حضرت در برابر انحرافات و بدعت‌هاست. کدام ویژگی در سیره فاطمی باعث شکل گرفتن چنین رویکردی شده‌است؟

همان‌طور که اشاره کردید، یکی از نکات مهمی که شاید بیش از دیگر ویژگی‌ها، در سیره حضرت فاطمه زهرا (س) دیده می‌شود، جریان‌شناسی و تسلط آن حضرت بر مباحث مربوط به شناخت انحرافات و بدعت‌هاست. حضرت زهرا (س) از بصیرتی بی‌مانند برخوردار بود؛ تا کسی بصیرت نداشته‌باشد، نمی‌تواند انحرافات را بشناسد و بدعت‌ها را تشخیص دهد. آن ویژگی مهمی که باعث اتخاذ تصمیم‌های راهبردی در سیره حضرت فاطمه‌زهرا (س) می‌شود، همین بصیرت است که در قالب انحراف‌شناسی و لغزش‌شناسی نمود پیدا می‌کند. یکی از مشکلات امروزی جامعه ما، توجه نکردن به همین ویژگی مهم و راهبردی است و متأسفانه برخی از ما، گرفتار درد بی‌بصیرتی و ناتوانی در شناخت انحرافات و لغزش‌ها هستیم. مسئله‌ای که می‌تواند عواقب ناخوشایندی در پی داشته‌باشد.

بیشتربخوانید:

• زندگی شخصی حضرت فاطمه و جهیزیه ایشان چگونه بود؟

حضرت زهرا (س) برای انتقال این شناخت و ویژگی مهم به جامعه و ترغیب مردم به اهتمام برای فراگیری آن، چه اقداماتی انجام داد؟

ایشان بر شناساندن این مسیر به مردم و سوق دادن آن‌ها به سمت ارزش‌های اصیل، در مقام بیان و عمل تأکید داشت. نقل است حضرت فاطمه (س)، با وجود این که در شرایط بارداری قرار داشت، برای تبیین حرکت و هدایت مردم در مسیر ارزش‌های اصیل اسلامی، سوار بر مَرْکب، به همراه امیرالمومنین و حسنین علیهم السلام، به درِ خانه‌های مهاجرین و انصار می‌رفت تا حق را برای آن‌ها بیان و با انحراف مقابله کند. البته این موضوع، نشانه مظلومیت حضرت زهرا (س) هم هست؛ به جای این که مردم به در خانه ایشان بیایند، ایشان برای بیان و تبیین راه حق این کار را انجام می‌داد.

موضوع دیگری که در بررسی بصیرت حضرت زهرا (س) قابل بررسی است و نقش مهمی در تداوم و تبلور این ویژگی در سیره فاطمی دارد، پایداری و استقامت آن حضرت در صراط مستقیم است. به نظر می‌رسد که این رویکرد، همان جنبه عملی باشد که شما به آن اشاره کردید.

بله، به نکته درستی اشاره کردید. حضرت زهرا (س) از ملامت هیچ ملامتگری نمی‌هراسید و به پیامد‌های تبیین حق ملتزم بود. ایشان حتی بعد از اتفاقات تلخی که رقم خورد، از موضع حق و حقیقت عقب ننشست و تسلیم نشد. آن حضرت پای عقاید و اصالت‌هایی که به آن‌ها معتقد بود، ایستاد؛ ولو به قیمت شهادت در این مسیر.

یکی از موضوعاتی که درباره سیره حضرت فاطمه زهرا (س)، نیازمند بررسی و تبیین بیشتر است، نقشی است که آن حضرت در ارتقای جایگاه بانوان در جامعه اسلامی ایفا کرد. لطفاً نظرتان را در این باره بفرمایید.
یکی از موهبت‌ها و هدایایی که حضرت زهرا (س) به بانوان مسلمان و بلکه همه زنان عالم مرحمت فرمود، این بود که مقام زن را به جایگاه اصیل و واقعی آن که در نظام خلقت برایش تعیین شده است، رساند. در فضای عصر جاهلیت که زن، حتی شهروند درجه دوم هم به حساب نمی‌آمد و مانند کالا قابلیت خرید و فروش و انتقال داشت، حرکت زنان، هم پای مردان در جامعه، به افسانه‌ای شبیه بود. اما اسلام، با توضیح این که زنان و مردان از نفس واحد خلق شده‌اند و کرامت انسانی بسته به تقوای شخص است؛ تصورات غلط جاهلی را بر هم زد. برای ارائه تصویر جدید از جایگاه زن، لازم بود یک نمونه عینی و عملی پیدا شود و چه الگویی بهتر از فاطمه زهرا (س) که عملاً نشان داد زنان، چگونه می‌توانند و باید باشند.

آیا حضرت زهرا (س) برای اصلاح جامعه، قائل به حرکت جمعی بود؟
بله، قطعاً؛ مشخص است که برای به ثمر نشستن حرکت اصلاحی، خیزش اجتماعی ضرورت دارد. حضرت فاطمه (س) در حرکت اجتماعی، قائل به حرکت جمعی بود و جامعه را به این امر دعوت می‌کرد. روایات تصریح دارند که حضرت زهرا (س) برای خواندن خطبه در مسجد، بین گروهی از بانوان قرار گرفت و به ایراد سخنرانی پرداخت؛ بی‌تردید، آن حضرت از این اقدام، هدفی جز بیداری جامعه و ایجاد یک حرکت جمعی نداشت. آن بانوی بزرگوار، حتی زمانی که روز‌های پایانی حیات مبارکش را می‌گذراند و در بستر افتاده بود نیز، با چنین هدفی، برای زنان انصار که به عیادتش آمده‌بودند، سخنرانی کرد؛ این خطبه نسبتاً کوتاه، هم برای تنویر افکار عمومی و هم در راستای ایجاد حرکت جمعی برای اصلاح جامعه بود. این‌ها همه نشان دهنده تأکید آن حضرت بر نهضت جمعی برای شکل دادن به حرکت اصلاحی در جامعه است.

منبع: خراسان

انتهای پیام/